Üç aylıq ədəbiyyat dərgisi №2(14)
Yüklə 275,5 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Üç aylıq ədəbiyyat dərgisi 79
78 № 2 (14) Yay 2015 ...Kənd icra nümayəndəsi dırt-dırt adamdı - bu gedincə dalısınca xeyli danışacaqdı mütləq - zalım oğlu, gəldin veteran biletini düzəltdirdik, indi qoy aradan bir az keçsin dana. Çətini ucunu qoyana kimidi kopolunun millətinin. Amma üzünə deyə bilməzdi- qorxardı Dəli İsmayıldan. Elə rayonda da belədi - Dəli İsmayıldan qorxmayan adam az- az tapılar. Aşağısı otuz ilini türmədə olub 65 illik ömrün. Hər dəfə də ya ölüm işi, ya bıçaq işi. Hər dəfə də bir kimsə deməyib - günahkar Dəli İsmayıldı. İlk dəfə tələbə yoldaşının bıçaqlanma işini öz boynuna götürüb . Amma tələbə yoldaşı buna qarşı namərdlik edib, bir dəfə də adını tutub yanına gəlməyib. Bu da 5 il yatıb- çıxıb. Gedib tutub adamı sağ qulağını kəsib. Guya sol qulağa dəyməməklə öz işini yüngülləşdirib, sol qulaq ürəyə yaxındı deyə ölüm risqi çoxdu, amma sağ qulaq kəsilibsə, demək arada qisas söhbəti var. Amma məhkəmə qulağın sağını- solunu nəzərə almayıb –7 il basıblar bir də gedib. Orda da kimisə vurub öldürüb. Üst- üstə 15 il yatıb gəlmişdi kəndə. Haqqında deyirdilər ki, istəsə lotu da ola bilərmiş. Ancaq lotularla da yol getməyib- türmədə kiminçünsə pul yığılırmış. O adam da çöldə imiş. Dəli İsmayıl etiraz edib - yaxşı adamdı qoy o içəri pul göndərsin, daha içəridən ona pul göndərməyək. Mən belə qanunları hərləmirəm. Evlənmişdi, Rusiyətə xam torpaqlara işləməyə gedib- gəlirdi, cibi pullu olardı daim. Kəndin əksər cavanları bu xam torpaq deyilənə gedərdi ki, buna da el arasında xopana getmək deyilıir. Yaz gələr- gəlməz kənddə cavanlar 5-10 briqada düzəldib düzələrdilər yola. Bir də qışda qayıdan qayıdar, qayıtmayan da qayıtmazdı. ... Həmin il nə erməni tərəfin, nə də biz tərəfin cavanları xopana getməmişdi. Xopan deyilən də erməni sözü - xam torpaqlarda işləməyə gedənlər haqqında deyilirdi- xopana gedib. Elə ilkini də bu tərəfin erməniləri getmişdi, yaxşı da pulla qayıtmışdılar. Sonra da bizimkilər yollanmışdı. Bəzən yaxın kəndlər ermənili- musurmanlı bir briqada ilə getmişdi. Indi isə zəmanə dəyişmişdi - hər iki tərəfdə cavanlar qayım- qayım qaynayırdılar. Həmin il valideynlərin də sevincinə sevinc qatıldı - oğullarını evləndirdilər, yoxsa Rusiyada olsalar evlənən kim idi. Həmin il bulaq başlarından daha çox tüstülər qalxdı, kənddə daha çox çəpiş kəsildi. Həmin il kənddə şadlıq- şadyanalıq idi beləcə. Kənd qızları da bu il yarımışdılar. Yoxsa Rusiyətdən evlənməyə gələcək adamın siyahısına kim düşəydi, kim düşməyəydi. Bir sözlə müharibə qoxusu gəlib çatmışdı kəndə. Cavanlar öz ata- analarını, torpaqlarını qorumaq istəyirdilər. Amma hələ müharibədən əsər- ələmət yox idi. Və Rusiyanın çöllüyünə öyrəşmiş cavanlar kəndə öyrəşə bilmirdilər. Erməni kəndinə getmək də olmazdı - Erməni Əskiparasına. Elə bu ətrafdakı erməni- müsəlman kəndləri də dədə-babadan qoşa- qoşa idi - musurman Əskiparası, erməni Əskiparası, musurman Bağanısı,Erməni Bağanısı, musurman Quşçusu, erməni Quşçusu, musurman Günəni, erməni Günəni. Indi bu qoşa adlı, qoşa taleli kəndlər bir-birinə düşmən olmuşdu. Hətta bizim kəndlərin hamısında xeyli erməni adlı adamlar da vardı. Və onlarda da nə qədər musurman adlı ermənilər. Bir neçə uşağı doğulub tələf olan ailələrin son umud yeri idi erməni adları - erməni adı qoy, uşaq yaşasın. Qəribəsi bu idi ki, bu adlar qoyulan uşaqların heç biri qısa ömür yaşamamışdı. Eyni zamanda da ermənilərin belə ailələrində- Əhməd, Məmməd, Nərgiz, Gövhərlər az deyildi. Hətta son onilliklərdə erməni kəndlərində Şahin, Araz, Ayaz kimi adlar da yayılmağa başlamışdı. Bu tərəfin camaatının bir- birinə bənzərlikləri çoxdu. Nə biz tərəfdə, nə də erməni tərəfdə dindarlar demək olar yox idi. Beş- altı müsəlman kəndində bircə məscid yox idi. Eləcə də 5-6 erməni kəndində bircə kilsə yox idi. Yalnız və yalnız musurman Əskiparasında bir alban Üç aylıq ədəbiyyat dərgisi 79 kilsəsi vardı ki, ona da sahib çıxan olmamışdı. Kilsə binası daha çox uşaqların kart oynamaq yeri, qoyun- quzunun sərinlənmək yeri idi. Yalnız müharibə yelləri bu tərəflərə əsməyə başlayanda həmin kilsə yadlara düşmüşdü. Ermənilər bir- iki dəfə gəlib orda şam yandırmış, bizimkilər də ölü pişiyin bir qulağını kəsib atmışdılar kilsəyə ki, alın bu da sizə Andronik. Və indi bu kəndlər düşmən olmuşdu biri- birinə. Gediş-gəliş tamam kəsilmişdi. Bizim Əskiparadan sonuncu dəfə erməni Əskiparasına gedən şəxs Arbeşik Süleyman olmuşdu. Erməni Qara Diqran ona bir evin taxta materialını ödəyəcək qədər həcmə malik fısdıq ağacı üçün xeyli pul vermişdi. Arbeşik Süleyman da demişdi get Doludöyəndən qır apar. Çünki ermənilər öz meşələrindən ağac qırmazdılar, göz bəbəyi kimi qoruyardılar. Amma dava xəbərləri gəlib araya düşmüş, pul da Arbeşik Süleymanda qalmışdı. O da eləməyib tənbəllik, gecənin birində adlamışdı erməni Əskiparasına. Pulu verib, Qara Diqranın da az qala ürəyini yatırdıb geri qayıtmışdı. Erməni Əskiparasından isə sonuncu dəfə biz tərəfə usta Keğam gəlmişdi. Faqqı Əhməd Keğama cehizlik mebel sifariş vermişdi. Mebelin behi də artıqlaması ilə verilmişdi. Və araya dava düşmüş, sonra da usta Keğam gecənin birində Faqqı Əhmədin az qala ürəyini yatırtmışdı- al pulunu, borclu qalmaq kopolu şeydi. Ötən il birlikdə erməni- musurman briqadasında xopana gedənlər də olmuşdu. Elə ermənilərlə xopana gedənlərdən biri də Sarı Div deyilən Vəloğlu Eldar idi. Nəhayət, o da gəldi kəndə. Amma onun gəlişinə qədər müharibə alovu kəndi azacıq qorsalamışdı, kənddə müəyyən hadisələr olmuşdu. Sarı Div həqiqətən də div kimi idi - iki metrdən artıq boyu vardı. Qolları dəyirman pərinə, biləkləri aslan biləyinə, dizləri kəl dizinə bənzəyirdi. Qapıdangirməz idi - kürəyinin eni bir metrdən çox olardı. Amma tay-tuş içində ölüm mələyi ilk dəfə bu qapıdangirməz adamın qapısından girmişdi. Sarı, qıvrım saçlarını daim güzünün üstündə saxlayardı. Ayağının ölçüsündə ayaqqabı tapılmazdı - “zakaz” tikilərdi. Elə qəbri də xüsusi bir “zakaz”la tikilmişdi. Əlləri deyirdin vəl tayı idi. Hələ orta məktəbdə də beləydi: qızların çoxu onunla şəkil çəkdirmək istəyirdi. Hətta bir dəfə də şəkilçəkən “o müəllimlə nə çox şəkil çəkdirir bu qızlar” demişdi. Elə bilmişdi müəllimdi. Əskipara məktəbində də beş- altı kəndin uşağı- Sarı Divin qabağına çıxan yox. Məktəbbdə açıq- açığına siqaret çəkən bircə bu- müəllimmlər də çəkinirdi. Qabağına çıxan, qolunu qatlayan olmazdı - o vaxtlar ermənilərlə çimərliyimiz də bir yerdə idi- Çır-Çır deyilən yerdə. Eldar ora gəldimi, ermənilər gərək çəkiləydi, yoxsa şil- küt edərdi hamısını. Əsgərlikdə də gedib daxili qoşunların desant briqadasına düşmüşdü. Gələndə daha da kürəklər enlənmişdi, erməni, azərbaycanlı, fərqi yox, qızların gözü onda idi. Bir-iki ay kənddə qaldı. Bu arada ermənilərlə davası da düşmüşdü. Əlləri yabalı, payalı erməniləri şil- küt eləmişdi. Düz kəndlərinə qədər qovmuşdu. Sonra da ermənilər bundan əl çəkmədi- gəlib öz briqadalarına qatdılar zyoma, bizi orda mənəm- mənəm deyən ruslardan qoru, işdə- zadda işin yoxdu. Və gözlənilən müharibə xəbərləri avtomat darağından atılırmış kimi dalbadal gəlməyə başladı. Ermənistandan azərbaycanlılar qovuldu, Qarabağda müəyyən hadisələr oldu, Naxçıvanda döyüşlər başladı. Sonra da bizim Qazaxdan erməni ailələri qovuldu. Bundan sonra sərhəd kəndlərində qorxu yaşandı, ilk postlar quruldu. Postlarda da həmin cavanlar səhərə kimi yeyib- içdilər. Həmin gecə kəndin 5-6 yerində post qurdurmuşdu. Dəli İsmayıl bir- bir postları yoxlayırdı, amma bir xəbər gəldi Arxana postuna, direktor Cəmilov qaçıb. Qərara gəldilər gedib evini yandırsınlar. Altı para kənd buna umudludu, bu da qorxub qaçıb. Amma qoca atasını evdə görüb evi yandırmadılar, darvazasına ağılalrına Yüklə 275,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
|