Uġlyam folkner
Yüklə 4,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
44
O öz gəlirinin yarısını hələ də onlara göndərirdi, halbuki bu gəlir bütövlükdə öz dolanıĢığına güclə bəs edərdi. “YaxĢı ki, əlimdən nəsə gəlir”, – o vaxt öz-özünə dedi. Lövhə də elə o vaxtdan qalıb – onu səliqəylə özü düzəltdi, üstünü özü yazdı, hərflər gecələr küçə fənərinin iĢığında yeni il axĢamlarının yolka bəzəkləri kimi parıltı saçsın deyə onları yazarkən rəngə bulaĢdırdığı ĢüĢə qırıntılarından istifadə etdi:
Rəsm dərsləri Yeni il və ad günü açıqcalarının hazırlanması Fotoşəkillərin aşkarlanması
Ancaq bütün bunlar neçə il bundan qabaq olub və indi onun heç bir tələbəsi yoxdu, yeni il açıqcaları və foto plastinkaları çox az qalıb, rəng və ĢüĢə qırıqları artıq solmuĢ hərflərdən qopub düĢüb. Düzdür, onları hələ də oxumaq mümkündü, hərçənd Haytauerin özü kimi Ģəhər sakinlərinin əksəriyyətinin buna heç bir ehtiyacı yoxdu. Yalnız çox nadir hallarda öz ağ libaslı körpələrilə buradan keçən zənci dayə o lövhənin önündə ayaq saxlayıb az savadlı, boĢ-bikar adamlara xas intonasiya ilə onu ucadan, mənasız və lüzumsuz bir Ģey kimi höccələyər; ya da bu sakit, kimsəsiz, daĢ döĢənməmiĢ küçəyə təsadüfən yolu düĢən gəlmə adam onu oxumaq üçün burada ayaq saxlayar, demək olar ki, yaĢıllıq içərisində itib-batmıĢ bomboz, balaca evə qəribə bir maraq içində nəzər salıb yoluna davam edər, sonra da yerli tanıĢlarının biri ilə söhbət zamanı o lövhəni xatırlaya bilərdi. “Həə, bildim, – tanıĢı deyərdi. – Haytaueri deyirsən. O, orda tək yaĢayır. Buraya prosviterian kilsəsinin keĢiĢi kimi gəlmiĢdi, arvadı onu pis günə qoydu. Gizlincə Memfisə əkilib, orda kefi istəyən kimi əylənərmiĢ. Bu hadisə iyirmi il bundan qabaq olub, onda onlar təzəcə köçmüĢdülər. Bəziləri deyirdi ki, o özü bunu bilirmiĢ. Guya, onu təmin edə bilmirmiĢ, yaxud da təmin etmək istəmirmiĢ, amma özü bunu bilirmiĢ. Nəhayət, bir Ģənbə gecəsi onu Memfisdə – fahiĢəxanadamı, yoxsa hardasamı öldürdülər. Bütün qəzetlər ondan yazdı. Kilsədən istefa verməli oldu, amma nədənsə Ceffersondan getmək istəmədi. Elə öz xeyri, Ģəhərin, kilsənin xeyri üçün onu burdan çıxıb getməyə məcbur etməyə çalıĢdılar. Bilirsən də, belə Ģeylər kilsə üçün çox ağırdır. Adamlar bu Ģəhərə gəlir, belə Ģeylər barədə eĢidir, üstəlik o da köçüb getmək istəmir. Heç yerə. O vaxtdan orda tək-tənha yaĢayır, o zaman o küçə Ģəhərin mərkəzi küçəsiydi. YaxĢı ki, indi elə deyil. ġükür Allaha. Düzdü, indi onun heç kimə heç bir ziyanı yoxdu və elə bilirəm ki, camaatın çoxu onu tamam unudub. Ev iĢlərini də özü görür. Son iyirmi beĢ ildə çətin ki, kimsə o qapıdan içəri girmiĢ olsun. Heç bilmirik o burda niyə qalıb. Gün əyiləndə, yaxud axĢamlar ordan keçsən, hökmən onu pəncərənin qabağında oturmuĢ görərsən. 45
Eləcə oturub qalır. Yoxsa onu, ümumiyyətlə, görmək mümkün deyil, demirəm bəlkə, təsadüfən bağçada iĢləyən görəsən”. Buna görə də özü düzəltdiyi, üstünü özü yazdığı o lövhənin nəinki Ģəhər, heç onun özü üçün də elə bir əhəmiyyəti yoxdur; o artıq heç onu bir niĢanə, bir ismarıc kimi də qavraya bilmir. AxĢamçağı gün batanda keçib öz kabinetindəki pəncərənin önündə oturmayanacan heç o lövhənin mövcudluğunu da xatırlamır. Orda oturub onu xatırlayanda da bu lövhə onun üçün çəmənliyin o baĢında, küçə tərəfdə çox da hündür olmayan, heç bir əhəmiyyət kəsb etməyən adi, uzunsov bir əĢyadan baĢqa bir Ģey deyil – bəlkə də, özünün köməyi və yaxud maneçiliyi olmadan bitib böyüyən kollar, alçaqboy, Ģax-Ģəvəlli ağcaqayınlar kimi, o da faciəvi, izi itməz torpağın bir törəməsidi. O, artıq heç ona tərəf baxmır da; əslində burda oturub gecə qaranlığının, o gecə anının haçan düĢəcəyini gözləyərkən, budaqları arasından küçəyə göz qoyduğu ağacları da görmür. Arxa tərəfdə – evin, kabinetin içində artıq zülmət çöküb, o isə göy üzündə son iĢartının haçan sönəcəyi, gecənin haçan düĢəcəyi anı gözləyir – gündüzün doyurduğu çayır, yarpaq indi tamam zəifləmiĢ, öləzimiĢ iĢıqda zorla nəfəs ala-ala o sakit, dinc iĢığı inadla yer üzərində saxlamağa çalıĢır; hərçənd gecə artıq çoxdan düĢüb. İndi az qalıb, düĢünür, lap az Hətta öz-özünə olsa da demir: “Qürur və Ģərəfdən, həyatdan hələ nəsə bir Ģey qalıb”.
Yeddi il bundan əvvəl, Bayron Banç Ceffersona gəlib üstünə: Geyl Haytauter, İ. D. Rəsm dərsləri. Yeni il açıqcaları. Fotoşəkillərin aşkarlanması yazılmıĢ həmin kiçik lövhəni ilk dəfə görəndə fikirləĢmiĢdi: “Ġ. D. Görəsən bu Ġ. D. nə deməkdir” və bu haqda soruĢanda ona demiĢdilər ki, Ġmansız Divanə. Geyl Haytauer – Ġmansız Divanə, ən azı, ceffersonlular üçün, ona dedilər. Sonra da Haytauerin digər prixodlardan 1 imtina edərək, seminariyadan birbaĢ Ceffersona gəldiyini, buraya göndərilmək üçün bütün əlaqələrini iĢə saldığını danıĢdılar. Cavan arvadıyla bir yerdə ilk dəfə Ceffersona qədəm qoyanda, elə vaqondan düĢüb ayağını yerə basarkən qoca kiĢilərə və qarılara – kiləsinin bel sütunlarına xeyli həyəcanlanmıĢ halda, lap əvvəldən, hələ keĢiĢ olmağa qərar verdiyi vaxtdan nə üçün məhz Ceffersonu seçdiyini, buraya düĢmək üçün haralara məktublar yazdığını, insanların zəhləsini tökdüyünü, hansı əlaqələrini iĢə saldığını necə böyük Ģövqlə anlatdığını, izah etdiyini söylədilər. O vaxt yerli adamlar onun səsində sərfəli sövdələĢmədən sonra dəllal sevincinə bənzər bir Ģey hiss etmiĢdilər. Yəqin, bunu ağsaqqallar da duymuĢdular. Çünki onlar onun dediklərini somsoyuq, heyrət içində, inamsız qarĢıladılar, elə bil, ona bu kilsə, bu kilsəni təĢkil edən və onun qulluq etməli olduğu bu adamlar yox, yaĢayıĢ yeri kimi məhz bu Ģəhərin özü lazım idi. Sanki, insanlar – canlı insanlar və bu insanların onu istəyib-istəmədikləri heç onun vecinə də deyildi. Bir də o hələ çox cavan idi; yaĢlılar ciddi kilsə iĢləri barədə, öz kilsələrinin və Ģəxsən onun öz vəzifələri barədə danıĢaraq,
1
Prixod – xristianlarda aĢağı kilsə təĢkilatı və bu təĢkilat üzvlərinin yaĢadığı yer, məhəllə Yüklə 4,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|