252
P
l
d
Q
∆
⋅
⋅
=
µ
π
4
, (6.42)
bu erda Q — naychadan oqib chiqadigan suyuqlikning hajmiy sarfi, m
3
/s; d — naycha diametri, m;
μ
—
suyuqlikiing dinamik qovushoqligi, Pa s; l—naychaning uzunligi, m;
∆
R — naycha uchlaridagi bosimlar farqi, Pa.
Agar Q, d,
l
kattaliklarning qiymati doimiy bo‘lsa, qovushoqlikni aniqlovchi
ifoda quyidagi ko‘rinishga keladi:
μ
=K
∙∆
P . (6.43)
SHunday qilib, suyuqlik qovushoqligini o‘lchash suyuqlik o‘tadigan kapillyar
naycha uchlaridagi bosimlar farqini o‘lchashdan iborat. Bu erda, suyuqlikning
yumaloq kesimi tirqishlardan oqib chiqishi og‘irlik kuchi bosimi yoki tashqi bosim
ta’sirida sodir bo‘lishi mumkin. Kapillyar viskozimetrlar ikki katta guruhga
bo‘linadi: laboratoriya viskozimetrlari va avtomatik ishlaydigan viskozimetrlar.
Keyingi viskozmetrlarga bosim ostida suyuqlik oqib chiqadigan va erkin oqib
chiqadigan asboblar kiradi. Suyuqlik erkin oqib chiqadigan asboblar o‘z navbatida
ikki turga: sath o‘zgaradigan va o‘zgarmaydigan asboblarga bo‘linadi.
6.39-rasmda kapillyar viskozimetr sxemasi keltirilgan. SHesternyali nasos 1
tahlil qilinayotgan suyuqlikning mutlaqo doimiy miqdorini kapillyar naycha 3 ga
uzatadi. Kapillyar naychaning kirishi va chiqishidagi bosimlar farqi sezgir
difmanometr 2 orqali o‘lchanadi. Difmanometrning shkalasi qovushoqlik birligida
darajalanadi. Kapillyar naychaning diametri d va uzunligi
l
o‘lchash chegaralari va
o‘lchanayotgan suyuqlik turiga qarab tanlanadi. O‘zgarmas haroratni ta’minlash
uchun viskozimetr naychasi odatda, haroratni avtomatik rostlovchi termostatga
6.39 –
расм
Dostları ilə paylaş: