Umumiy doc

5.4-§. GIDROSTATIK SATH O‘LCHAGICHLARI 
Gidrostatik sath o‘lchagichlari ochiq idish hamda bosim ostidagi idishlarda 
turli suyuqliklar (jumladan, agressiv, tez kristallanuvchi va qovushoq moddalar) 
sathni o‘lchashda ishlatiladi. Gidrostatik sath o‘lchagichlarda suyuqlik sathni 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

170 
o‘lchash suyuqlik ustuni hosil qiladigan bosimni o‘lchash bilan amalga oshiriladi, 
ya’ni 
P=H
∙ρ∙
g , (5.10) 
bu erda R — suyuqlik ustuni hosil qilgan bosim, Pa; N — suyuqlik sathi; m; r- suyuqlik zichligi, kg/m
3
; g — 
og‘irlik kuchi tezlanishi, m/s
2
. 
(5.10) tenglama bosimni o‘lchash asosida ishlaydigan sath o‘lchagichlari 
qurish mumkinligini ko‘rsatadi. 
Suyuqlikning gidrostatik bosimini difmanometr yordamida o‘lchaydigan 
gidrostatik sath o‘lchagichlar 
difmanometrik sath o‘lchagichlar
deb ataladi. 
Suyuqlikning gidrostatik bosimini havo bosimiga o‘zgartiruvchi gidrostatik 
sath o‘lchagich 
pezometrik sath o‘lchagich
deb ataladi. 
Difmanometr bilan ochiq va yopiq idishlardagi suyuqliklar sathni, ya’ni bosim 
ostidagi, 
atmosfera 
yoki 
siyraklanish 
sharoitidagi 
suyuqliklar sathini o‘lchash mumkin. Bunday asboblarning 
ishlash prinsipi ikki suyuqlik ustunining gidrostatik 
bosimlar farqini o‘lchashga, ya’ni idishdagi suyuqlik 
sathiga bog‘liq bo‘lgan o‘zgaruvchan suyuqlik ustuni 
bosimini va solishtirish o‘lchovi vazifasini bajaruvchi 
doimiy ustun bo‘yicha bosimlar farqini o‘lchashga 
asoslangan. 5.6-rasmda ochiq idishdagi suyuqlik sathni 
difmanometr bilan o‘lchash sxemasi ko‘rsatilgan. 1 
difmanometrning ikkala impulsli naychasi nazorat suyuqlik (agar u agressiv 
bo‘lmasa) bilan to‘ldiriladi. Difmanometr sezgir elementiga ta’sir etadigan R
1
va R
2
bosimlar farqini o‘lchaydi. SHu bosimlar uchun (5.10) tenglamaga mos ravishda 
quyidagi ifodalarni yozish mumkin: 
P
1
=(H+h
1
)
∙ρ
1
∙
g; 
P
2
=h
2
∙ρ
2
∙
g.
(5.11) 
SHunday qilib, difmanometr idish 2 dagi nazorat qilinadigan suyuqlik sath N 
orqali ifodalanadigan bosimlar farqini o‘lchaydi: 
∆
P=P
1
-P
2
=(H+h
1
)
∙ρ
1
∙
g-h
2
∙ρ
2
∙
g. (5.12) 
Agar ikkala impulsli naychadagi suyuklik zichligi 
r
1
va 
r
2 
bir xil bo‘lsa va h
1
= 
5.6 – 
расм
.