Umumiy va ijtimoiy psixologiya

Umumiy va ijtimoiy psixologiya

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI


Psixologiya kafedrasi
“UMUMIY VA IJTIMOIY PSIXOLOGIYA”
fanidan

O’ Q U V – U S L U B I Y
M A J M U A
Kunduzgi 3- kurs uchun


Bilim sohasi: 100000 – Ta’lim
Ta’lim sohasi: 110000 – Pedagogika
Bakalavriat yo’nalishi: 5120100 – Filologiya tillarni o’qitish


Namangan 2022
“Tasdiqlayman”

Fakul`tet dekani

___________M.Boltayeva
“_____” ________ 2022 yil
Fanning ishchi o’quv dasturi NamDU o`quv-uslubiy kengashining 2022 yil __ avgustda tasdiqlangan o’quv dasturiga muvofiq ishlab chiqildi.

Tuzuvchi: N.Mamasadikova– o’qituvchi

Taqrizchilar:
M.Maxsudova NamDU, pedagogika va psixologiya
kafedrasi dotsenti
Z.Qurbonova NamDU, pedagogika va psixologiya
kafedrasi dotsenti
O’quv uslubiy majmua Namangan davlat universiteti Kengashininig 2022 yil __ avgustdagi "1" - son yig’ilishida ko’rib chiqilgan va foydalanishga tavsiya etilgan.

O‘MM MUNDARIJASI

№	BO‘LIMLAR	SAHIFALAR
1.	O‘MMning kelishilgan varag‘i
2.	O‘MM ning mundarijasi
3.	O’quv materiallari
	1.1.Ma’ruzalar matni
	1.2.Seminar mashg‘ulotlari ishlanmasi
4.	Mustaqil ta’lim materiallari
5.	Glossariy
6.	Ilovalar
7.	fan dasturi;
	ishchi fan dasturi;
	tarqatma materiallar;
	testlar;
	ishchi fan dasturiga muvofiq baholash mezonlarini qo’llash bo’yicha uslubiy ko’rsatmalar;
	fanni o’ziga xosligiga qarab o’rganish bo’yicha boshqa materiallar keltirilishi mumkin;

1-MAVZU: PSIXOLOGIYA FANINING PREDMETI
Reja

1. Umumiy psixologiyaning rivojlanish tarixi.

   
   

2. Psixologiya predmeti haqidagi tasavvurlar rivojlanishining asosiy bosqichlari.

   
   

3. Psixologiyaning fanlar tizimidagi o‘rni va boshqa fanlar bilan aloqasi

   
   

4. Psixologiyaning ilmiy tadqiqot metodlari

   
   

«Psixologiya» so‘zi grekcha «psyuxe» (jon, ruh) va «logos» (so‘z, ilm) so‘zidan olingan bo‘lib, uning ma’nosi «jon, ruh ilmi» demakdir.Psixologiya – tabiiy va ijtimoiy fan sifatida voqelikning alohida sohasibo‘lgan psixika hayot sohasini o‘rganadi.Inson ijtimoiy zotdir, shuning uchun uning psixik xislatlari ijtimoiy hayot sharoitining hal qiluvchi ta’siri ostida tashkil topadi. Insonning psixikasi, ongi uning jamiyatdagi hayoti va faoliyati sharoiti bilan bog‘liq holda taraqqiy etadi. Shuning uchun ham ijtimoiy fandir. Uning tabiiy fan ekanligi shundaki, tabiatdagi rang-barang narsa va hodisalar materiya-ning turli shakllaridir. Materiya doim harakatda va rivojlanishda bo‘lib, turli-tuman xususiyatlarga egadir. Materiya abadiy mavjuddir, u faqat bir shakldan ikkinchi shaklga aylanishi mumkin. Materiya o‘z taraqqiyoti-ning maxsus yuqori bosqichida (tirik organizmlarning asab tizimi hamda miyaga ega bo‘lgan holda) psixik sifatlar kasb etgan. «Psixik jarayonlar», «psixik holatlar», «xususiyatlar» haqidagi fikrlar keyinchalik hayot jara-yonining o‘zgarishi, rivojlanishida asta-sekinlik bilan yuzaga kelgan. Psixologiya tabiiy va ijtimoiy fan sifatida hayvonot dunyosida va odamlarda psixikaning paydo bo‘lishi, uning xususiyatlari, rivojlanishi va rivojlanish qonuniyatlarini o‘rganadigan fandir. Demak, psixika nima? Biz tevarak-atrofdagi narsa va hodisalarni sezamiz, idrok qilamiz, xotirada olib qolamiz, tasavvur va xayol qilamiz, fikr yuritamiz va h.k. Bularni biz bir og‘iz so‘z bilan «psixika» deb ataymiz. Psixika miyaning xususiyati bo‘lib, bu xususiyat tevarak-atrofdagi olamni aks ettirishdan iborat, ya’ni obyektiv ravishda mavjud narsalar va hodisalarni aks etti-radi. Odam tevarak-atrofdagi olamni ko‘zguda aks ettirish emas, balki faol aks ettiradi, ya’ni tevarak-atrofdagi voqelikni faoliyat jarayonida, tabiat va atrofdagilarga ta’sir ko‘rsatish jarayonida bilib oladi. Ana shu jarayonda odamda sezgi, idrok sodir bo‘ladi. Ular odamning sezgi a’zolari orqali miyasiga ta’sir ko‘rsatib, ongida aks etgan narsa va hodisalarning, xususiyatlarning aksidir. Psixika yuksak darajada tashkil topgan miyaning xossasidir. Hayvon va odamlarga xos bo‘lgan asab tizimi yuksak darajada tashkil topgan materiyadir. Psixikaning bevosita moddiy asosi odamning bosh miya-sidir. Odam psixikasi, ongi bosh miya funksiyasidir. Psixika, ong materiya taraqqiyotining faqat yuksak bosqichlarida paydo bo‘ladi. Materiya taraqqiy etib borgan sari turli xossalar, qonuniyatlar – mexanik, fizik, kimyoviy, biologik va boshqa xossalar paydo bo‘ladi. Organik olam taraqqiyotining eng yuksak boshqichidagina materiya-ning psixika deb ataladigan jarayonlari, ya’ni, sezgi, idrok, xotira, tafakkur deb ataladigan alohida xossalari vujudga keladi. Psixika yuksak darajada tashkil topgan materiyaning obyektiv voqelikni aks ettirishdan iborat bo‘lgan alohida xossasidir.