Universiteti geologiy a-geografiy a fakulteti

Hodisaviy stratigrafiya - yangi y o ‘na!ish
Yer  tarixi  va  uning  alohida  olingan  regionlarini  davriylash 
stratigrafiyaning  muhim  vazifasi  hisoblanadi.  U  Yerning  4,6  mlyard 
yildan  ortiq  vaqtda  qaytmas  evolyutsiyasidagi  turli  geologik 
hodisalar  va jarayonlarni  o ‘rganishdan  iborat.  Shuning  uchun  ham 
keyingi 
10-15 
yil 
davomida 
stratigrafiyaning 
bu 
tomoni 
tadqiqotchilarning  diqqatini  jalb  qildi.  Yangi  ilmiy  y o ‘nalish  - 
hodisaviy  stratigrafiya  shakllanmoqda.  Uning tamoyillari  va usullari 
xalqaro  xronostratigrafik  (biostratigrafik)  shkalani  ishlab  chiqish 
paytida  to ‘liq  shakllandi.  Natijada  nafaqat  nisbiy  geologik  vaqt 
shkalasi  yaratildi  va  shuningdek  organik  dunyo  evolyutsiyasining 
tezligi,  y o ‘nalganligi  va  davriyligi  aniqlanadi.  Fauna  va  flora 
komplekslari almashinuvi Yer tarixida muhim  hodisa hisoblanadi.
Yer  tarixida  iqlimiy  va  geodinamik  rejimlangan  bir  necha  bor 
o ‘zgargan  va qaytmas evolyutsiyalangan,  transgressiya va regressiya 
almashgan,  landshafitlar  va  cho‘kindi  hosil  boMish  paleogeografik 
sharoitlari 
o ‘zgargan, 
magmageneratsiya  jarayonlari 
qaytmas 
evolyutsiyalangan.  Ularning  majmuasidan  Yerning  tarixi  hosil 
bo ‘ladi.
Xronostratigrafik 
asosda 
Y er 
tarixini 
davriylash 
biostratigrafiya,  magnitostratigrafiya  va  mutloq  geoxronologiya 
birinchi 
navbatda 
Yer 
qobiqlari 
evolyutsiyasini, 
planeta 
evolyutsiyasi  tezligi  va  yo ‘nalishini  geodinamik  strukturalar  va

---

paleotandshaftlar  rivojlanishini  eng  to ‘liq  aks  ettiruvchi.  Bunday 
davriylash  sxemasini yaratishga bir necha bor harakat qilindi.  Bunga 
misol  bo‘lib  tektonik  (tektogenez epoxalari  va fazalari) yoki  iqlimiy 
(litogenez  turlarining  evolyutsiyasi)  asosda  davriylash  sanaladi. 
Keyingi  yillarda,  yangi  litosfera  plitalari  tektonikasi  g ‘oyasi 
munosabati  bilan  Pingey  rivojlanish  tarixi  pozitsiyasida  davriylash 
sxemalari  yaratilmoqda.  Agar  tarixiy  -  geologik  hodisalar  global 
sxemasini  yaratish  kelajak  ishi  bo‘lsa,  regional  darajada  bu  masala 
juda muvaffaqiyatli hal etilmoqda.