Universiteti geologiy a-geografiy a fakulteti

Nisbiy geoxronologiya xalqaro geoxronologik shkala
Nisbiy  yil  hisobida  (nisbiy  geoxronologiya)  vaqt  tog‘  jinslarida 
va  ulardagi  organik  qoldiqlarda  tam g‘alangan  turli  geologik  hodisa- 
laming zamonda ketma-ket almashinishi sifatida qabul  qilinadi.

---

СТРАТИГРАФИЧЕСКАЯ  {ГЕОХРОНОЛОГИЧЕСКАЯ) ШКАЛА
5-rasm.
ю

---

Birinchi  muammo  (geoxronologik)  mutloq  geoxronologiya 
rubrikasi  (sekundlar,  minutlar,  soatlar,  yillar,  asrlar,  va  h.k.)  singari 
shaklida,  ammo  hodisalarning  almashinishi  orqali  ifodalangan 
geologik  vaqt  iyerarxiyasini  (rubrikatsiyasini)  ishlab  chiqish 
lozimligi  bilan  bog‘liq.  Geoxronologik  shkala  etaloni  sifatida 
organik  dunyo  evolyutsiyasi  qabul  qilingan.  Chunki  ularning 
almashinishi vaqt bo‘yicha yetarli  darajada tez amalga oshgan.
Hozirgi  kunda  shkala  quyidagi  tabaqalardan  (gradasiyalardan): 
eon,  era,  davr,  epoxa,  asr,  fazadan  iborat  b o ‘lib,  ularning  har  biri 
vaqt  bo‘yicha  bir-birini  almashtiruvchi  organik  qoldiqlar-otryadlar, 
oilalar  va  ajdodlar  kompleksiga  mos  keladi.  Eng  mayda  birliklarni 
ajratish 
tez 
evolyutsiyalanadigan 
dengiz 
hayvonlari 
va 
o ‘simlikIarining  turlari  bo‘yicha  amalga  oshiriladi.  Faunalarning 
(o ‘rtafaunalaming) bunday guruhlari yetakchi  sanaladi.
Shunday 
qilib, 
geoxronologik, 
o ‘z 
mohiyati 
bo‘yicha 
bioxronologik,  shkala  geologik  vaqt  etoloni  hisoblanadi.  M a’lum 
davomiylikka  va  yoshga  ega  bo‘lgan  biostratigrafik  tabaqalar  (eon, 
era,  davr,  asr)  chegaralari  bilan  to'ldirilgan  shkala  tog‘  jinslarining 
va  ularning  vujudga  kelishiga  sababchi  hodisalarning  yoshini 
aniqlashda ishonchli asos bo‘ldi.
Stratigrafiyaning  ikkinchi  vazifasi,  geoxronologik  shkalani 
yaratish  va  tog ‘  jinslarining  yoshini  aniqlash  bilan  bir  qatorda 
Yem ing  rivojlanishi  bilan  bog‘liq  tabiiy  strukturaviy-moddiy 
(superkrustal)  tabaqalam i  ajratish  va  asoslash  hisoblanadi.  Bu 
tabaqalar 
planetaning 
m a’lum 
rivojlanish 
bosqichlari 
va 
stadiyalariga  mos  keladi.  Bu  shartlarga  tabaqalari  (eonotema, 
eratema  (gruppa),  sistema,  bo‘lim,  yarns,  zona)  vaqt  bo‘yicha 
geoxronologik 
shkala 
ekvivalentiga 
mos 
keluvchi 
xalqaro 
stratigrafik  shkala to ‘g ‘ri kelishi  Iozim.