professorlar Q.D.Davranov va T.Y.Yusupovlar rahbarligida
Bac.thuringiensis
ni
mahalliy shtammlari asosida biopreparat ishlab chiqarish texnologiyasining ilmiy
asosi yaratildi.
Rossiyada esa, bu preparatning 10 dan oshiq xillari ishlab
chiqarilmoqda va amaliyotda keng qillanilmoqda. Misol tariqasida “entobakterin”
nomi bilan
Bac.thuringiensis var.galleriae
bakteriyasi
asosida sanoatda birinchi
marta kukun kirinishida preparat tayyorlangan. Preparat tarkibida 30 mlrd/g spora,
shuncha miqdorda kristall holidagi endotoksin va yopishtiruvchi qishilmalar
(kaolin) mavjud. Tangacha qanotli hashoratlarning kipgina turlariga qarshi kurashda
samarali foyda beradi: karam va sholg‘om oq kapalagi,
karam kuyasi, botqoq
kapalagi, meva kuyasi va boshqalar.
Ichakda ta’sir qiluvchi preparat oziqa bilan xashoratning organizmiga kirib,
uni zaharlaydi, xashoratda ekzotoksin ta’sirida vujudga keladigan falajlik uyg‘otadi,
ichak tizimining bir butunligi biziladi, keyin sporalar gemolimfalarga kiradi u erda
isadi, hujayra kipaya boshlaydi va sepsis boshlanadi,
natijada xashorat nobud
bo`ladi. Entobakterin odam va issiqqonli hayvonlarga, baliq, asalarilarga va
entomofaglarga ta’sir qilmaydi, lekin ipak qurtiga xavflidir.
Preparat eritmasi isimlikga sepish yili bilan qillaniladi, 2−5 kg/ga miqdorda
300−1500 l/ga maxsus
purkagich moslamalar yordamida, katta maydonlarga
samolyot yordamida ham sepilishi mumkin. Entobakterinni qillashning mitadil
harorati 18−32
o
C dir.
Shunga ixshash turli xil nomlar bilan bir qancha preparatlar butun dunyoda
ishlab chiqarilmoqda va isimliklarni zararkunanda xashoratlariga qarshi kurashishda
amaliyotda keng qillanilib kelinmoqda. Masalan: dendrobatsilllin, bitoksibatsillin
(BTB), BIP-biologik insektitsid preparat, gomelin, lepidotsid, baktokulitsid, dipel,
baktospein va boshqalar.
Dostları ilə paylaş: 
