So‘z turkumlarini o‘rganishdagi asosiy vazifa: o‘quvchilarning og‘zaki va yozma nutqini o‘stirish, lug‘atini yangi ot, sifat, son, fe’llar bilan boyitish, o‘quvchilar shu vaqtgacha foydalanib kelayotgan so‘zlarning ma’nosini aniq tushunishiga erishish, bog‘lanishli nutqda u yoki bu so‘zdan o‘rinli foydalanish malakasini o‘stirish hisoblanadi. Bu vazifalarni muvaffaqiyatli hal qilish uchun so‘z turkumlarini o‘rganish jarayonida sinonim, antonimlar (terminlar berilmaydi) ustida muntazam ish olib boriladi, o‘quvchilar ko‘p ma’noli so‘zlar, ularning o‘z va ko‘chma ma’noda ishlatilishi bilan tanishtiriladi. Bunda ta’limni o‘quvchilarnipg shaxsiy tajribalari, bevosita ko‘rganlari, radiodan eshitganlari, kitobdan bilib olganlari bilan bog‘lash muhim ahamiyatga ega.
O‘quvchilarda kuzatish, muhim narsalarni sezish ko‘nikmalarini shakllantirish, atrof-muhit haqidagi bilimlarini boyitish bilan bir vaqtda ularning nutqini o‘stirish vazifasi ham amalga oshiriladi.
I.BOB.Boshlang‘ich sinflarda fe’l so‘z turkumi ustida ishlashning nazariy va amaliy asoslari
Fe’l ustida ishlashda izchillik, bo‘limlar orasidagi bog‘lanish, dastur materialining hajmi, uni har bir sinfda o‘rganish usullariva vositalari shu so‘z turkumini o‘rganish vazifasi, uning lingvistik xususiyatlari va kichik yoshdagi o‘quvchilarning bilish imkoniyatlariga qarab belgilanadi.
Fe’lning harakat bildirishi yuzasidan o‘quvchilarda aniq tasavvur hosil qilish uchun o‘qituvchi ularga shu darsdagi mehnat jarayonini tasvirlashni, ya’ni o‘quvchilarning o‘zlari bajarayotgan ish-harakatni aytishni so‘raydi, suhbat o‘tkazadi. Suhbatda “O‘qituvchi nima qildi? O‘quvchilar nima qildilar? Hozir o‘qituvchi nima qilyapti?O‘quvchilar nima qilyaptilar? Endi o‘quvchilar nima qiladilar? O‘qituvchi nima qiladi?” kabi savollardan ham foydalanadi.suhbat jarayonida o‘quvchilar o‘qituvchi rahbarligida fe’llarni so‘rog‘I bilan yozib boradilar. Masalan, nima qildi?-so‘zladi,tushuntirdi. Nima qildilar?- yozdilar, tingladilar. Nima qilyapti? – tushuntiryapti, so‘rayapti. Nima qilyaptilar?- javob beryaptilar, yozyaptilar, tinglayaptilar.nima qiladi?- tekshiradi, ko‘radi. Nima qiladilar?- ishlaydilar, yozadilar, bajaradilar.
Suhbatdagi yoki o‘quvchilar aytgan gaplardan birini gap bo‘lagi jihatidan tahlil qilish asosida xulosa chiqaradilar: nima qilyapti? nima qiladi? nima qildi? kabi so‘roqlarga javob bo‘lib, predmet harakatini bildirgan so‘zlar fe’l deyiladi. Fe’l gapda kesim vazifasini bajaradi.
Dostları ilə paylaş: |