43
fasadının təzələnməsi və ona yazıçının xatirə lövhəsinin
vurulması göstərilirdi. Bu qərar əsasında Mədəniyyət
Nazirliyninin 14 avqust 1981-ci il tarixli 228 saylı əmri ilə
Hüseyn Cavidin 100 illik yubileyinin keçirilməsi və 15 dekabr
1981-ci il tarixli 522 saylı əmri ilə Bakı şəhərində Hüseyn
Cavidin memorial muzeyinin açılması nəzərdə tutulurdu.
Mədəniyyət Nazirliyinin 1991-ci il 16 aprel tarixli əmrinə əsasən
adı çəkilən binanın 5 otağı Hüseyn Cavidin ev muzeyi üçün
ayrılmışdı.
Əbədiyyət yolçusu Hüseyn Cavidin yaradıcılığını və keşməkeşli,
ancaq şərəfli ömür yolunu gənc nəslə və oxuculara çatdırmaq
məqsədi ilə kitabxanada keçirilən tədbirlərlə yanaşı şairin
Bakıda yerləşən ev-muzeyinə ekskursiya təşkil oluna bilər.
Ekskursiyanın müddəti 1-2 gün ola bilər. Səyahət “Cavid
dünyasına boylanaq” adı altında keçirilir. Muzeyə səyahət hər
kəs tərəfindən sevinclə qarşılanır. Səyahət Cavid yaradıcılığını
daha dərindən tanıtmaq məqsədi daşıyır. Ekskursiya
kitabxanaçının rəhbərliyi ilə keçirilir. Muzey işçisi oxucuları
salamladıqdan sonra muzey haqda məlumata keçid alır:
Muzey Bakıda-Hüseyn Cavidin 1920-37-ci illərdə yaşadığı
evdə (İstiqlaliyyət küç.8) yerləşir. Hüseyn Cavidin ev muzeyi
1981-ci ildə Azərbaycanın dahi mütəfəfəkkiri, filosofu Şair-
dramaturqu Hüseyn Cavidin anadan olmasının 100 illiyi
münasibətilə ölkə başçısı, ümummilli liderimiz cənab Heydər
Əliyevin 25 noyabr 1981-ci il tarixli, 604 saylı sərəncamı ilə
yaradılmışdır. Muzey əvvəl Mədəniyyət Nazirliyinin tərkibində
Hüseyn Cavidin xatirə muzeyi adı ilə, sonra isə, 1995-ci ildə
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Katinetinin 10 iyul 1995-ci
il 160 saylı qərarı əsasında AMEA-nın tərkibinə daxil olmuşdur.
AMEA-nın nizamnaməsi və AMEA-nın Rəyasət Heyətinin
qərarına müvafiq olaraq elmi tədqiqat idarəsi hesab edilir.
44
Muzeydə müdriyyətdən başqa 6 şöbə və 1 yardımçı qurum
fəaliyyət göstərir:
1.Cavidşünaslıq şöbəsi: H.Cavidin irsinə aid materialların
tədqiqi, ekspozisiyası və səyyar sərgilərin mövzu ekspozisiya
planlarının hazırlanması, internet saytının və virtual muzeyin
hazırlanması təkmilləşdirilməsi, elmi sessiya, konfransların
materiallarının və nəşr işlərinin hazırlanması işləri ilə
məşğuldur.
2. Elmi-kütləvi işlər şöbəsi: H.Cavidin irsinin təbliği,
ekskursiyaların təşkili və aparılması, sərgilərin nümayişi,
konfransların, elmi sessiyaların və tədbirlərin təşkili işləri ilə
məşğuldur.
3. Elmi fondlar şöbəsi: H.Cavid irsinə aid materiallarının
toplanması, sistemləşdirilməsi, izahlı kataloqların hazırlanması
işləri ilə məşğuldur. Şöbədə əlyazmalar bölməsi, insənət
bölməsi, orijinal foto və neqativ bölməsi, kitab və dövrü
mətbuat bölməsi, fonetika bölməsi fəaliyyət göstərir.
4. Bədii tərtibat söbəsi: Ekspozisiyanın və səyyar sərgilərin
bədii tərtibatı, internet saytın və virtual muzeyin dizayn tərtibatı
işləri ilə məşğuldur.
5. Ekspozisiya söbəsi: H.Cavid irsinin qorunması və təqdimi
işləri ilə məşğuldur.
6. Ümumi şöbə: Təsərrüfat işləri ilə məşğuldur.
Elmə yardımçı qurum.
1.Kitabxana: H.Cavid və cavidlər irsinə aid kitabların
toplanması, saxlanması və oxuculara xidmət edilməsi işləri ilə
məşğuldur.
Ekspozisiyası 4 otaqdan ibarət olan muzeyin ümumi sah. 245
m2-dir. Muzeyin əsas fondunda 15.000 eksponat var.
Ekspozisiyada 850 eksponat nümayiş olunur. Bu eksponatlar
Hüseyn Cavidə məxsus sənədləri, ailəyə məxsus məişət və
geyim əşyalarını, Hüseyn Cavidin əlyazmalarını, müxtəlif
45
illərdə nəşr olunmuş kitabları, səhnə əsərlərinin proqram və
afişalarını, tamaşalardan fotoşəkilləri və ailəvi fotoşəkilləri
əhatə edir. Son illərdə muzeyin aşağıdakı nəşrləri işıq üzü
görüb. Muzeyə 2004-cü ilin sentyabr ayına kimi Turan Cavid
rəhbərlik etmişdir. 12. 09. 2004-cü ildə Turan Cavid vəfat edib.
2004-cü ilin 9 oktyabr ayından muzeyə f.e.n. Gülbəniz
Babaxanlı rəhbərlik edir.
Böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Hüseyn Cavidin onun
ev-muzeyi Bakı şəhərində daimi olaraq yaşadığı ünvanda-1920-
1937-ci illər arası ömür sürdüyü İstiqlaliyyət küçəsi 8 saylı
binanın 3-cü qatında yerləşir. Girişi İstiqlaliyyət küçəsi
tərəfindən-Əlyazmalar İnstitutu ilə eyni qapıdan olan Hüseyn
Cavidin ev-muzeyi Azərbaycan Respublikası Milli Elmlər
Akademiyasının nəzdində fəaliyyət göstərən 3 muzeydən
biridir. Muzeyin yerləşdiyi bina tanınmış xeyriyyəçi Hacı
Zeynalabdin Tağıyevin şəxsi təşəbbüsü və vəsaiti ilə
İ.V.Qoslavskinin layihəsi əsasında 1898-1901-ci illərdə tikilmiş
və müsəlman qadın məktəbi üçün nəzərdə tutulmuşdur. Məktəb
1918-ci ilədək fəaliyyət göstərmişdir. XX yüzilliyi Azərbaycan
ədəbiyyatının ən görkəmli simalarından olan böyük şair,
dramaturq, filosof Hüseyn Cavid 1920-ci ildən 1937-ci ilədək
həyat yoldaşı Müşkinaz xanım, oğlu Ərtoğrol və qızı Turanla bu
mənzildə yaşamışdır. Böyük şair və mütəfəkkir Hüseyn Cavidin
Vətənə qayıdışı və yaşadığı mənzildə ev-muzeyinin açılması
Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin
təşəbbüsü, cəsarətli və ardıcıl səyləri ilə gerçəkləşmişdir.
Muzeyin girəcəyində hekəltəraş Ömər Eldarovun yaratdığı və
əsli Hüseyn Cavid prospektində ME-nın əsas binası ilə üzbəüz
bağda ucalan, tuncdan tökülmüş “Cavid abidəsi”nin gipsdən
olan kiçik variantı qoyulmuşdur (1993). Muzeyin ekspozisiyası
4 otaqda yerləşmişdir. Ekspozisiya üçün ayrılmış bu otaqlar
şərti olaraq aşağıdakı kimi adlanır: