40
Şərqin böyük alimi və filosofu, İbn Sinaçı Xəyyamın keşməkeşli
həyatı və fəaliyyəti tarixilik və müasirlik baxımından tədqiq
edilir. Cavidin görkəmli şəxsiyyətlər haqqında və görkəmli
şəxsiyyətlərin şair-dramaturq haqqında fikirlərinə ayrıca yer
verilir.
İsgəndər Atillanın “İnsan ömrü bir dalğa kimi...” (Turan
Cavid haqqında sənədli xatirələr) kitabında uzun illər Teatr
İnstitunda (indiki Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində)
Azərbaycan teatr tarixindən dərs demiş, Cəfər Cabbarlı adına
Dövlət Teatr və Muzeyində
Hüseyn Cavidin ev muzeyində
direktor işləmiş teatrşünas Turan Cavidin həyat və məişətinə,
ömür gün yoluna nəzər salınır. Onun Cavid muzeyinin təşkili ilə
bağlı rastlaşdığı böyük çətinliklər addımbaaddım izlənilir.
Oxucuda görkəmli muzey işçisi və cəfakeşi haqqında dolğun
təsəvvür yaradılır. Müasir dövrün bəzi böyük alim və
sənətkarları barəsində
Turan Cavidin fikirlərinə ayrıca yer
verilir. Kitab müəllifin gündəlikləri əsasında qələmə alınmış,
sənədli xatirələr təsiri bağışlayır və geniş oxucu kütləsi üçün
nəzərdə tutulmuşdur.
Nafilə Abuzərlinin “Eşq mələyi” adlı kitabı. Bu kitaba
Hüseyn Cavid haqqında yazılmış “Eşq mələyi” dramı, “Hüseyn
Cavid” ədəbi-bədii kompozisiyası, eləcə də müxtəlif illərdə
yazdığı şeirləri toplanmışdır.
Görkəmli
alim
və
ədəbiyyatşünas Məsud Əlioğlu
yaradıcılığında Azərbaycan ədəbiyyatında romantizmin
cərəyanının görkəmli nümayəndəsi hesab edilən Hüseyn
Cavid irsinə önəmli yer ayırmışdır. Müəllifin “Darıxan
adamlar” toplusu bütövlükdə
Hüseyn Cavid yaradıcılığının
tətbiqinə həsr olunmuşdur.
Rəfael Hüseynov “Vaxtdan uca” kitabı. Bu kitabın
qəhrəmanları Müslüm Maqomayev, Hüseyn Cavid, Ərtoğrol
Cavid istedadlarıyla, sənətə sonsuz sevgiləriylə, solmaz
41
yadigarlarıyla dünənin, bu günün və sabahındırlar. Yaşadıqları
illərə sığmayan bu sənətkarlar hər gələn nəsillə müasir olacaq və
həmişə də zəmanəyə Vaxtın fövqündən baxacaqlar. Bu işıqlı
ömürlərin ölümsüzlük sahilləri hamımıza bəllidir. Ancaq həmin
ölümsüzlüyün tayında onların ümidli, arzulu, mübarizəli,
sevincli, nisgilli, gerçək həyatları dayanır. Kitabdakı
düşüncələrdə bu unudulmaz insanların ömür yolunun zəngin və
maraqlı səhifələri vərəqlənir.
Kitabxanada Cavid yaradıcılığını oxuculara çatdırmaq
üçün yazıçının xatirəsini əziz tutmaq məqsədilə respublikamızda
fəaliyyət göstərən muzeylərimizdən bəhs edən kitabların
sərgisini təşkil etmək olar. Sərgi “Qaranlıqda parlayan nur”
adlana bilər. Kitabxanaçı kitabxanaya gələn oxuculara
H.Cavidin həm Bakı şəhərində, həm də Naxçıvan şəhərində
yerləşən xatirə muzeyləri haqda məlumat verə bilər. Sərgidə
müxtəlif kitablarla yanaşı dövri mətbuat nümunələri nümayiş
olunur.Kitabxanaçı sərgi ətrafında oxucularla söhbət təşkil edir.
Sərgi ilə maraqlanan oxuculara Salatın Əhmədlinin qələmə
aldığı “Hüseyn Cavidin ev-muzeyi” kitabı haqqında məlumat
verilir. Kitabda muzeyin yaranma tarixindən, oradakı
eksponatlardan, muzeyə verilmiş hədiyyələrdən və Hüseyn
Cavidin Naxçıvandakı ev muzeyindən bəhs edilir.
Kitabxanaçı:Sözlərimi görkəmli şəxsiyyətlərin dahi şair
haqqında söylədikləri fikir və kəlamlarla başlamaq istərdim:
Hüseyn Cavid həmişə öz iradəsi ilə yaşamış, öz iradəsinə,
millətinə sadiq olmuşdur. Onun yaratdığı əsərlər Azərbaycan
xalqının milli sərvətidir. Onlar bu gün üçün, gələcək nəsillər
üçün dərslik kitabıdır. Ümidvaram ki, Cavid ocağı xalqımızın
tarixinin, ədəbi irsinin milli-mənəvi dəyərlərinin gənc nəsillə
aşılanmasında misilsiz rol oynayacaqdır.
(Heydər Əliyev, Azərbaycan xalqının ümummmilli lideri)
Hüseyn Cavid Azərbaycan teatrının Şekspridir.
42
(Mikayıl Müşfiq, şair)
Cavidi teatrsız, teatrı Cavidsiz düşünmək olmaz.
(Cəfər Cəfərov, tarix elmləri doktoru)
Hər şeyə görə-atamı Vətən torpağına qovuşdurduğuna,
əzizlərimi bir sərdabədə-Cavid məqbərəsində görüşdürdüyünə,
Cavid ocağının çırağını yenidən yandırdığına görə unudulmaz
Heydər Əliyevə minnətdaram.
(Turan Cavid, əməkdar mədəniyyət işçisi.)
Turan xanım Cavid irsinin ən böyük pərəstişkarlarından və
təbliğatçılarından biri idi. Şairin ev-muzeyinin yaradılması,
əsərlərinin ən mükəmməl nəşrinin hazırlanması bilavasitə onun
adı ilə bağlıdır. Sovet dövr nəşrlərində Cavidin imlasına
müdaxilə olunmuş, bir çox yerlərdə isə təhriflərə yol verilmişdir.
Turan xanımın hazırladığı son beşcildlik külliyatda Cavidin
ilkin imlası demək olar ki, bərpa olunmuş, böyük şair-
dramaturqun hətta indiyə qədər çap olunmamış əsərləri də ilkin
şəkildə oxuculara çatdırılmışdır. Bu gün Hüseyn Cavidin Ev
Muzeyində Cavidin irsinin təbliği və araşdırılması, eləcə də
tərcüməsi və internet vasitəsilə dünyaya yayılması yönündə
mühüm işlər görülür. Turan xanımın anım günündə ev-
muzeyinin rəsmi açılış mərasimi zamanı-2002-ci ilin 24
oktyabrında, yəni Cavidin 120-illik yubileyi günündə, Cavidi
yenidən öz doğma xalqına qaytarmış ümummilli liderimiz
Heydər Əliyevlə Turan xanımın apardığı söhbəti oxuculara
təqdim edirik. Hər ikisinin ruhu şad olsun! Kitabxanaçı onların
arasında olan dialoqu tamaşaçılara çatdırdıqdan sonra muzey
haqqında məlumata keçid alır:
21 iyul 1981-ci ildə Azərbaycan KP MK-nın “Hüseyn Cavidin
anadan olmasının 100 illiyi haqqında” qəbul etdiyi qərarda Bakı
və Naxçıvan şəhərlərində Hüseyn Cavidin xatirə muzeylərinin
yaradılması, Bakı şəhərinin İstiqlaliyyət küçəsində Hüseyn
Cavidin 1920-ci ildən 1937-ci ilədək yaşamış olduğu 8 saylı evin
Dostları ilə paylaş: |