Usmonova holidaxonning

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY
TA’LIM,
FAN VA INNOVATSIYALAR
VAZIRLIGI
FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI
SIRTQI BO’LIM
MAKTABGACHA TA’LIM
YO’NALISHI
2-BOSQICH 22-20 GURUH TALABASI
USMONOVA HOLIDAXONNING
Bolalar Psixologiyasi va psixodiagnostikasi fanidan

Mustaqil Ishi

Bajardi: H.Usmonova
Qabul qildi: E.E. Turdimatova
Ilk bolalik davrida diqqatning rivojlanishi
Rеja:

1. 
   Diqqat haqida tushuncha.
   
2. 
   Bog'cha yoshi davrida bola diqqatining turlari va xususiyatlari
   
3. 
   O'yin va o'quv faoliyatida bola diqqatini boshqarish uslublari.
   
4. 
   Xulosa
   
5. 
   Foydalanilgan adabiyotlar
   

1.Diqqat haqida tushuncha.Diqqat inson faoliyatini barcha turlarini muvaffaqiyatli amalga oshirishning va ularning samaradorligini ta'minlovchi muhim shartlardan biridir. Kishi faoliyati qanchalik murakkab, serzahmat, davomiylik jihatdan uzoq muddatli, mas'uliyat hissini taqozo qilsa, u diqqatga shunchalik yuksak shartlar va talablar qo'yadi. Inson ziyrakligi, farosatliligi, tez payqashi, sinchkovligi, dilkashligi uning turmush sharoitida, shaxslararo munosabatida muhim omil sifatida xizmat qiladi. Diqqat aqliy faoliyatning barcha turlarida ishtirok etadi, insonning xatti-harakatlari ham uning ishtirokida sodir boʻladi.
Psixologiya fanida diqqatga har hill ta'rif beriladi, uni yoritishda psixologlar turli nazariyaga asoslanib yondashadilar. Diqqat deb

ongni bir nuqtaga toʻplab, muayyan bir obyektga aktiv (faol) qaratilishiga aytiladi.

P. L. Ivanoviing fikricha, biz faoliyatimiz jarayonida idrok va tasavvur qiladigan har bir harsa, har bir hodisa, o'zimiz gligan ishimiz, o'y va fikrlarimiz diqqatning obyekti bo'la oladi.
Shuni alohida ta'kidlab o'tish kerakki, diqqat sezgi, idrok, xotira, tafakkur, xayol, nutq kabi alohida psixik jarayon emas. Shuning uchun barcha psixik Jarayonlarda qatnashadi, ularning mahsuldorligini oshirishga ta'sir etadi.
Bolalarda diqqat Juda erta rivojlana boshlaydi. Bir-ikki haftalik
chaqaloqlarda diqqaming xech qanday alomat ko'pinmasa ham, oradan sal o'tmay, ya'ni bolaning bir oylik davridan boshlab, Ixtiyoriy diggat alomatlari yaqqol koʻpina boshlaydi. Demak, bolaning bir oylik davrida uning diqqatini hap turli kuchli qo'zg'atuvchilar (qattiq tovush, ortiqcha yorug'lik kabi) beixtiyor ravishda oʻziga jalb qila boshlaydi. Ikki - uch oylik bolalar esa, shaqir-shuqurga quloq soladigan (shaqildoklarning tovushiga ovunadigan) bo'la boshlaydilar. Bu yoshdagi bolalarning diqqatlarini yorqin yaltiroq) rangli narsalar ham beixtiyor
jalb qila boshlaydi. Bolaning ko'z o'ngidagi narsa qanchalik rang-barang boʻlsa,
bola unga shunchalik ko'p e'tibor beradi.
Bog'chagacha tarbiya yoshidagi bolalaming diqqati nihoyatda beqaror boʻlishi bilan xarakterlanadi. Masalan, bolaga yangi o'yinchoq bersangiz u
o'yinchoqni juda qizikib ko'paya boshlaydi
Lekin ayni shu paytda yana bir boshqa
o'yinchoqni ko'rsatsangiz, birinchi o'yinchoqni tashlab, ikkinchisiga talpinadi.
Yasli yoshidagi bolala diqqatining beqarorligi fiziologiya nuqtai nazaridan ularda
hali tormozlanish protsesslarining kuchsizligi bilan bog'liqdir. Tormozlanish
Jarayoni qo'zg'alish jarayonining keng yoyilib ketishini to'xtata olmaydi. Ana
shuning uchun kichik bolalarning diqqati bir narsadan ikkinchi narsaga osongina
chalg'ib ketaveradi.
lik bolalik davridagi bolalar diqgarining g'oyat beqarx bo'lishi turmush
tajribalarining juda ozligi bilan ham bog'liqdir. Bolalarga hamma narsa yangilik
bo'lib tuyulaver ganidan ulaming diqqatlari bir yoshdagi bolalarda diqqatning
ayrim xususiyatlari, ya'ni diqqatning kuchi va barqarorligi ham tarkib topib,
yuksala boshlaydi. Buni biz bolalarning (xususan o'pta va katta guruh
bolalarining) bir ish ustida uzoq vaqt davomida) o'tira olishlaridan, ba'zi
o'yinlani zerkmay soatian or pay of ishlaridan, ta'limiy mashg'ulotlarda chidam
bilan o'tira olishlaridan ko'rishimiz mumkin, bir narsadan ikkinchi narsaga tez-
tez chalg'ib ketaveradi. Ana shy nuqtai nazardan bola ko'z o'ngidag narsaning
o'zi bolaga juda qiziq myulgani uchun ham diqqati chalg'ib ketadi. Masalan,
N.M.Menchinskayaning hikoya qilishicha, Sasha (1 yosh 8 oylik) echki va uning
bolalari haqidagi enakni zo'p qiziqish bilan tinglaydi. Bo'pi kelib eshikni
taqqillatgani hikoya qilganda, Sasha
koʻrmokchi bo'lib, devorga tap-tap etib uradi, lekin ba'zan taqillatishga shy qadap
maxliyo boʻlib ketganidan ertakni tamomila unutib qo'yadi.
Ilk bolalik davridagi bolalarda diqqating boʻlinuvchanligi juda zaif,
ko'lami esa tor boʻladi. Bu yoshdagi bolalar diqqatlarini faqat ko'zlariga yaqqol
ko'pinib turgan bir narsaga qapata oladilar, ilk bolalik davridagi bolalar
diqqatining rivojlanishida nutqning roli juda kattadir. Bolaning tili chiqib nutqni
egallay boshlashi, katta kishilar bilan muomalada boʻlishdan tashqari, ularning
koʻrsatmalarini bajarish imkoniyatini ham beradi. Yuqorida aytib o'tganimizdek,
kichik yoshli bolalar kattalarga qarashishni imkoniyatlari boricha ulaming
mehnatlariga aralashishni juda yoqtiradilar. Kattalarning iltimos va topshiriqlarini
bajonu-dil ado etadilar. Oʻz oʻziga xizmat koʻrsatishga oid oddly yumushlarni qiziqib boshlashlar, ota-onalarining uy-xoʻjalik ishlarida qarashga harakat qiladi. Mana shylarning hammasi diqqatni ma'lum darajada toʻplash va talab bir belgilangan qaratishni etadi. Bu esa bolalarda diqqatning rivojlanishiga asos.
Bog' yoshidan bolalarda ixtiyoriy diqqatni rivojlantirishga. kichik joyga bog'cha bolalarida i diqqat ustunlik qiladi. Kichik kur say bog'cha bolalarda, oʻyin harakatlarining xilma-xil bo'la bo'la bo'la bo'lishi ularda ixtiyorsiz diqqatni asta-sekin takomillashtirib boradi.
Bog'chada jamoa tomonidan talab qilinadigan tartiblarga bo'ysunish, qoidali o'yin sharoitlarini so'zsiz jamlash, kattalarning topshiriqlarini chidam qunt bilan ado etish kabi hollar bog'cha yoshidagi bolalarda diqqatning ixtiyoriy turini rivojlantiradi. Bolalarda ixtiyoriy diqqami rivojlanishida o'yinning roll Juda kattadir. Chunki arrli o'yinlar vaqtida bolalar diqqatlarini bir joyga to'plab, o'z tashabbuslari bilan ma'lum yaratishni oldin suradi. O'yinlarning qanday yordamga asoslangan yo'nalishini o'zlari mustaqil ravishda tanlab oladilar. O'yin qoidasidan chetga chiqib ketish uchun o'z harakatlarini o'yin qoidalariga moslashtirishga va o'yinda qatnashuvchi o'rtoqlarining harakatlarini ham kuzatib borishga kirishadi. Ana xira. Ana o'yinlarda ixtiyorsiz diqqat bilan birga ixtiyoriy diqqat ham faol ishtirok etadi. Binobar bolalarning o'yin ishlari ularda ixtiyoriy diqqatning rivojlanishiga yo'nalishi uchun sharoit yaratib beradi. Shuni ham hisobga olish kerakki, ixtiyoriy diqqat iroda bilan bogʻliq. Shyning uchun ham ko'pincha bolalar diqqatining bu turini o'zlaricha mustakil tashkil eta olmaydilar. martaki paytlarda diqqatning ixtiyoriy turini har xil
savollar va topshiriqlar berish yo'li bilan rivojlantirib borish kerak.