Usmonova holidaxonning

3.O'yin va o'quv faoliyatida bola diqqatini boshqarish uslublari.
Bog'cha yoshidagi bolalarda ayrim psixik jarayonlarning rivojlanishi bilan
birga ularning shaxsi va shaxsiy xislatlari ham tarkib topa boshlaydi. Bolaning
tashqi muhitdagi parsa va hodisalar hamda o'ziga nisbatan boʻlgan toʻgʻri, okilona
munosabatlarining asosi xuddi shu davrda yuzaga keladi. Bundan tashqari, bog'cha
yoshidagi davrda bolaning qobiliyalari tez rivojlanib, yangi-yangi extiyojlar va
qiziqishlari hosil buladi. Bola shaxsining ana shunday rivojlanib borishi natijasida
uning xarakteriga oid xislatlar namoyon bula boshlaydi. Bog'cha yoshidagi davrda
bolada qanday xarakter xislatlari tarbiyalansa, bu xislatlar bolaning maktab
yoshidagi davrida va hatto katta odam bo'lib yetishganida ham namoyon buladi.
Shuning uchun boshqa yoshdagi davrida bolada ijobiy shaxsiy xislatlarning tarkib
topishiga alohida ahamiyat berish zarur. Bolalar bog'cha yoshidan boshlab
xulqatvorining axloqiy normalari va qoidalarini intensiv ravishda o'zgartira
boshlaydilar. Ular o'zlarining u yoki bu xatti-harakatlariga kattalar tomonidan
beriladigan baholarga zo'r qiziqish bilan qaraydilar. Shuning uchun ular hamisha
you, alama yomonligini, qanday haraka
nima yaxshi-yu, nima yomonligini, qanday harakat to'g'r-yu qanday harakat
noo'g'griligini aniqlashga intiladilar. Bunday ishda bolalarga hamisha yordam
berish kerak, ulaming bunday harakalarini qo'llab-quvvatlash lozim. Lekin shuni
esdan chiqarmaslik kerakki, axloqiy norma va qoidalarni amalda kattalar hamda
o'z tengdoshlari bilan boʻlgan munosabatlarida qo'llay olish tajribasiga ega
boʻlishi kerak. Shundagina bu axloqiy norma va qoidalarni singdira oladi. Ana
shuni nazarda tutib, bolalar bilan bo'lgan munosabatda axloq normalari va
qoidalaridan mutloqo chetga chiqmay, bu sohada ularga namunalar ko'rsatishi
kerak. Shunday qilib, yuqorida aytib o'tganimizdek, bolaning bog'cha yoshidagi
davrida uning faqat psixik jarayonlarigina emas, balki shaxsi xamda shaxsiy
sifatlari ham kamol topadi. Maktabga borish bolalarning hayotida juda katta
voqeadir. Maktab hayot bolalarga yangi bir dunyoni ochib beradi, maktab davrida
bolalarning asosiy faoliyatlari o'zgaradi. Maktab yoshidan boshlab bolalarning
asosiy faoliyatlari, asosiy vazifalari o'tish, fan asoslarini puxta o'zlashtirish boʻlib
qoladi. Yetti yoshli bolalar uchun Yangi faoliyat bulgan o'qish ulardan yangi sifat,
yangi xususiyatlarga ega bo'lishlarini talab qiladi. O'qish faoliyati uchun
bolalarda barqaror diqqat, o'tkir zehn, mustahkam xotira, bir qadar tafakkur,
yaxshi nutq, iroda va shuning bilan birga mustaqillik, batartiblik hislari bo'lishi
kerak. Bolalarning maktabga o'tishlari ularning yaslidan bog'chaga o'tishlariga
qaraganda murakkab bosqichdir. Shuni ham nazarda to'tish lozimki, bolalar
maktabga o'tishlari natijasida ularning ijtimoiy holatlarida ham o'zgarishlar yuz
beradi. Masalan: yetti yoshga yaqinlashgan bolalar bog'chada skatta», ya'ni katta
guruh bolalari deb hisoblanar edilar. Maktabga o'tishlari bilan yana eng kichiklar qatoriga tushib qoladilar. Yet yashelag: bolalarning maktabga o'tishlari bilan yuzaga keladigan ana shunday jiddiy o'zgarishlarni nazarda tutib, ulami maktabdagi yangi hayotga har tomonlama tayyorlash kerak. Ma'lumki, bolalar bog'chasining asosiy vazifalaridan biri bolalarga har tomonlama tarbiya berib, ulami taraqqiyot darajalarining maktabda o'qiy oladigan qilishdan iboratdir. Bu esa o'z navbatida maktabdagi o'qish ishlari bilan bog'chadagi ta'lim-tarbiya ishlari o'rtasida ma'lum izchillik bo'lishini talab qiladi.
Bog'chada bolalarning jismoniy oʻsishlariga qanchalik e'tibor berilsa, uning aqliy va axloqiy o'sishlariga ham shunchalik e'tibor beriladi. Bolalarning maktabga chiqishlari doimo nazarda tutilib ular bilan o'tkaziladigan ta'limiy mashg'ulotlarda bolalarning idroki, diqqati, tasavvuri, xotiralari, xayol hamda tafakkurlari, irodaviy sifatlari tizimli ravishda taraqqiy ettirib boriladi.