V. Q. QƏDĠrov
Yüklə 218,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
110 Pənahlı və Oruclu sahələrində ağırlıq qüvvəsi və geomaqnit sahələrin lokal təĢkiledicilərinin xüsusiyyətlərini öyrənmək məqsə- dilə, ortalaĢdırma üsulu ilə onların lokal anomaliyalar xəritəsi (“Surfer” proqramından istifadə edərək) qurulmuĢdur (Ģəkil 5.10; ġəkil 5.9. Geomaqnit sahənin üçölçülü təsviri. ġmQ-Cġ istiqamətində görüntü ( Cəfərli-Pənahlı-Oruclu sahəsi) 111 5.11). Ağırlıq qüvvəsinin lokal anomaliyalar xəritəsində (Ģəkil 5.10) lokal minimumların ən intensiv hissələri (-0,2÷ -0,5 mQal) bu sahədə müəyyənləĢdirilmiĢ qırılmaların keçdiyi yerlərə uyğun gəlir. Ən intensiv maksimumlar (0,5 mQal və daha çox) isə Qaralı, Pə- nahlı, Oruclu strukturları üzərində müĢahidə edilir. Geomaqnit sa- hənin lokal anomaliyalar xəritəsində ± 40 nTl intensivli anomali- yaların mozaikliyi burada vulkanogen süxurların sahə üzrə qeyri- bərabər paylanmasını göstərir (Ģəkil 5.11). ġəkil 5.10. Ağırlıq qüvvəsinin lokal anomaliyalar xəritəsi (Cəfərli-Pənahlı-Oruclu sahəsi) 112 Ġstər Yevlax-Ağcabədi çökəkliyinin Ģimal-qərb, istərsə də onun cənub-Ģərq hissəsində qravi-maqnit sahənin mürəkkəb dəyiĢ- məsi, lokal qravitasiya və maqnit anomaliyalarının ölçülərinin kiçik olması və sahə üzrə mozaik paylanması bu ərazilərdə əsas ano- maliya yaradan üst TəbaĢir kompleksinin səthinin mürəkkəb quruluĢa malik olduğunu, eyni zamanda, bu kompleksin vulkanik süxurlarla daha da mürəkkəbləĢdiyini göstərir . ġəkil 5.11. Gomaqnit sahənin lokal anomaliyalar xəritəsi ( Cəfərli-Pənahlı-Oruclu sahəsi) 113 AĢağı Kür çökəkliyinin müxtəlif sahələrində (Rəhimli, Kür- TalıĢ, Hacıqabul, Nəvahi, Bəndovan, Qarabağlı-Babazənən struk- turlararası sahələri) müxtəlif illərdə (1995-2006) aparılmıĢ qravi- maqnit tədqiqatlar göstərir ki, bu regionda inkiĢaf etmiĢ palçıq vulkanları üzərində ağırlıq qüvvəsinin kəskin azalması, izafi sıxlığa malik MQ horizontunun struktur quruluĢunun ağırlıq qüvvəsi sahə- sində əks olunması və s. müĢahidə olunur. ġəkil 5.12-də Bəndovan və Göytəpə (Qarabağlı-Babazənən strukturları arasında) sahələrində müĢahidə edilmiĢ ağırlıq qüvvəsi və geomaqnit sahələrin qrafikləri təsvir olunmuĢdur. Ağırlıq qüv- vəsi sahəsində mürəkkəbləĢmələr, kəskin qradiyentlər qeyd olunur. Göy-təpə sahəsində qərbdən Ģərqə doğru 6-8 km-lik məsafədə (profillərin əvvəlindən sonuna qədər) geomaqnit (ΔZ) sahənin də- yiĢməsi 20- 40 nTl -dan çox deyildir. Hər iki sahədə bir-birinə pa- ralel iĢlənilmiĢ profillərdə lokal qravitasiya və maqnit anoma- liyalarının korrelyasiya olunaraq izlənilməsi bu anomaliyaların geoloji faktorlarla əlaqədar olduğunu göstərir. Bəndovan sahəsində izoanomalları 0,5 mQal olmaqla tərtib edilmiĢ Buge anomaliyası xəritəsinin analizi göstərir ki, sahənin ən az intensivliyə malik olan hissəsi (minimumu) 11 saylı quyudan 2 km Ģimalda yerləĢir (Ģəkil 5.13). Tədqiq olunan ərazidə bu his- sə hündürlüyü 100 m-dən artıq olan Bozdağın (Ağzıbir palçıq vul- kanının) üstünə düĢür. Qeyd olunan bu hissədən bütün isti- qamətlərdə ağırlıq qüvvəsinin artması müĢahidə edilir. 4-8-ci pro- fillərin sonlarında, dənizin sahilinə yaxınlaĢdıqca ağırlıq qüvvə- sinin artımı yenidən azalmaya keçir. Bu hissə Bəndovan struktu- runun tağ hissəsini əhatə edir. Üçölçülü təsvirdə ağırlıq qüvvəsi sahəsinin sakit xarakter daĢımadığı və müxtəlif istiqamətlərdə müxtəlif qradiyentlərlə dəyiĢdiyi görünür (Ģəkil 5.14). Sahənin ən yüksək qradiyenti təxminən Ģimal-cənub istiqamətindədir və (0,75-1) mQal/km-ə çatır. Digər istiqamətlərdə isə ağırlıq qüvvəsi sahəsinin qradiyenti (0,5-0,6) mQal/km-dir. Yalnız 11 və 8 saylı quyular arasında kiçik sahədə qradiyentin 2 mQal/km-ə çatdığı müĢahidə olunur. 114 ġ ək il 5 .1 2 . Ağ ır lıq q üv və sin in ( a, b ) v ə g eo m aq n it ( c) s ah əl ər in in p ro fill ər ü zr ə d əy iĢ m əl əri (B ən d o v an ( a) v ə Gö yt əp ə (b , c) s ah əl ər i) 1 v ə 2 - mü Ģa hi də o lu nm uĢ Δ g və Δ Z əy ri lə ri ; 3 – r eg io n al f o n ; 4 – l o k al mak si m u ml ar ; 5 – lo k al q ra v i- ma qn it an oma liy al ar ın ı h üd ud la nd ır an x ətl ər. Yüklə 218,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|