V. Q. QƏDĠrov
Yüklə 218,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
122 iki lokal maksimum qeyd olunur ki, bunlar da Pənahlı və Oruclu strukturlarını əhatə edir (Ģəkil 5.16). Lokal maksimumlar intensiv- liklərinə görə mozaik xarakter daĢısa da, eni ≈ 4 km sahə daxilin- də Cəfərli strukturundan cənub-Ģərqə doğru 9 km məsafədə uzanır. ġəkil 5.15. Ağırlıq qüvvəsinin lokal maksimumlar xəritəsi (ġimali Naftalan-Gödəkboz-Duzdağ sahəsi) lokal strukturlar: 1 - ġimali Naftalan, 2 - Gödəkboz, 3 - C Qızılhacılı, 4 - Qızılhacılı, 5 - ġmġ Qızılhacılı, 6 -Duzdağ, 7, 8 və 9 - Aran. 123 Bu zona daxilində dərin qazıma quyuları yoxdur. Cəfərli və Qaralı strukturlarına analoji olaraq bu lokal maksimumların da lokal qalxımlarla əlaqədar olduğunu söyləmək olar. ġəkil 5.17-də Qazanbulaq sahəsində 2007-ci ildə Geofizika ETĠ tərəfindən eyni xətt üzrə iĢlənilmiĢ qravimetrik (15-07 saylı) ġəkil 5.16. Ağırlıq qüvvəsinin lokal maksimumlar xəritəsi ( Cəfərli-Pənahlı-Oruclu sahəsi) 124 və seysmik (03-07 saylı) profil nəticələrinin analizi verilmiĢdir. Göründüyü kimi, ağırlıq qüvvəsinin qiymətləri profilin baĢlan- ğıcından sonuna doğru azalır. Lakin, Δg əyrisi düzxətli olmayıb qravitasiya sahəsinin nisbi artımı və azalması ilə səciyyələnir. Profil üzərində regional fon (2) vasitəsilə ayrılmıĢ lokal maksi- mumlar (3) bir-birindən ağırlıq qüvvəsi qradiyentlərinin kəskin dəyiĢmələri ilə (1, 2, 3, 4 nöqtələrində) ayrılmıĢdır. 2 və 3 xətləri arasında qalan və intensivliyi 0,7 mQal olan lokal qravitasiya maksimumu “KəĢfiyyatgeofizika” Ġdarəsi tərəfindən müəyyənləĢ- dirilmiĢ Qazanbulaq qalxımına uyğun gəlir. Yeni iĢlənilmiĢ ÜDN (03-07 saylı) profilində də həmin xətlər arasında ≈ 800-900 m dərinlikdə üst TəbaĢir (K 2 ) çöküntülərinə aid edilən horizontun ≈ 150-200 m amplitud ilə qalxdığı müĢahidə edilir (Ģəkil 5.17). Ġstər əvvəlki illərdə, istərsə də yeni alınmıĢ seysmik mate- riallar əsasında Qazanbulaq qalxımından Ģimal-Ģərq istiqamətində digər struktur mürəkkəbləĢmələr qeyd olunmur və bu istiqamətdə üst TəbaĢirin monoklinal yatım əmələ gətirdiyi göstərilir. Qravi- tasiya sahəsində isə 3-3 və 3-4 xətləri arasında da intensivlikləri uyğun olaraq ≈ 0,5 və 0,4 mQal olan lokal maksimumlar qeyd olu- nur. Bəs bu maksimumlar hansı geoloji amillərlə əlaqədardır? Doğ- rudan da, əgər ağırlıq qüvvəsi əyrisində lokal maksimumlar təzahür edirsə və üst TəbaĢir çöküntülərinin səthində heç bir dəyiĢiklik (qalxma və ya enmə, üstdə yatan horizontların pazlaĢmaları və s.) yoxdursa, onda lokal maksimumlar Mezozoyun struktur quruluĢu ilə deyil, digər geoloji amillərlə (məs, kəsiliĢin üst hissəsində sıx- lıqların anomal olaraq dəyiĢməsi, vulkanogen süxurların yaratdığı əlavə təsirlər və s.) izah edilməli idi. Lakin, 03-07 saylı ÜDN pro- filinin dinamik dərinlik kəsiliĢinə diqqət yetirdikdə üst TəbaĢir çöküntülərinə aid edilən horizontun düzxətli olmadığı aydın olur. 3-3 xətləri arasında üst TəbaĢir çöküntülərinin səthini əks etdirən dalğa fazasının hər hansı birini götürüb düz xətlə müqayisə etsək, orada 1300-1400 m dərinlikdə amplitudu 50 m -dən böyük lokal qalxımın olduğunu görərik. 3-4 xətləri arasında da ≈ 1600-1700 m dərinlikdə eyni ilə, amplitudu ≈ 50 m olan nisbi qalxım müĢahidə edilir. 125 ġəkil 5.17. Profil üzrə alınmıĢ qravimetrik və seysmik məlumatların müqa- yisəsi (Qazanbulaq sahəsi, 15 və 3 saylı qravimetrik və seysmik profillər) 1- müĢahidə olunmuĢ Δg əyrisi; 2- regional fon; 3- lokal qravitasiya maksimumları; 4- kəskin qradiyentli zonalar və onların Ģərti nömrələri; 5- kəĢfiyyat quyuları; 6- seysmik dinamik dərinlik kəsiliĢi. 126 Bu araĢdırma qravitasiya sahəsindəki lokal maksimumların məhz üst TəbaĢir çöküntülərinin lokal qalxımları ilə əlaqədar oldu- ğunu göstərir. Lakin, çox təəssüf ki, seysmik dərinlik kəsiliĢlərinin interpretasiyası zamanı vizual olaraq yaxĢı görünən, böyük amp- lituda malik olan qalxımlar qeyd olunduğu halda, strukturların intensiv enməyə məruz qalan yamaclarında lokal bir sahəni əhatə edən, kiçik amplitudlu qalxımlar nəzərdən qaçırılır. Nəticədə isə geofiziki məlumatlarda uyğunsuzluq olduğu bildirilir və qravitasiya maksimumlarının digər səbəblərdən yarandığı söylənilir. Bir-birindən 300-400m məsafədə paralel olaraq iĢlənilmiĢ, təx- minən qərb-Ģərq istiqamətli 05 saylı qravimetrik və 06 saylı sey- smik profillərin birgə analizi nəticəsində də geoloji-tektonik quru- luĢ üçün maraq kəsb edən məlumatlar əldə edilmiĢdir (Ģəkil 5.18). Profillərin baĢlanğıcından sonuna doğru ağırlıq qüvvəsinin azaldığı (≈12 mQal), həmin istiqamətdə izlənilən və üst TəbaĢirə aid edilən seysmik sərhədin dərinə endiyi müĢahidə edilir. Bu profildə də Δg əyrisi düzxətli deyil və qeyd olunan lokal qravitasiya maksimum- ları bir-birindən qradiyentlərin kəskin dəyiĢmələri ilə (1, 2, 3, 4, 5 nöqtələrində) ayrılmıĢdır. Δg əyrisində qradiyentlərin dəyiĢdiyi yer- lərdə üst TəbaĢirə aid sərhədin vəziyyəti analiz olunmuĢdur. Təxminən 13 və 28-ci piketlər arasında (1 və 2 xətlərinin ara- sında) seysmik yazılar pisləĢmiĢdir. 13-17-ci piketlər arasında və 28-ci piketdən sonra seysmik sərhədin enməsi 13-28-ci piketlər ara- sında qalxımın olduğunu göstərir (səlis olmasa da). Bu hissədə qra- vitasiya sahəsində ≈ 0,5 mQal lokal maksimum qeyd olunur. Təx- minən 51-52-ci piketlərdə, lokal qravitasiya maksimumunun zir- vəsində seysmik sərhədin nəzərə çarpacaq əyilməsi (qalxımı) mü- Ģahidə edilir. Dərinlik kəsiliĢi əsasında K 2 -yə aid edilən səthin hesablanmıĢ yatım bucağı 40-51-ci piketlər arasında 20º, 51-60-cı piketlər arasında isə 24 º-dir. 40 və 58-ci piketlərə nəzərən 52-ci piket rayonunda üst TəbaĢirin ümumi enməyə məruz qalmıĢ səthi üzərində 1600-1800 m dərinlikdə ≈ 60 m-lik nisbi qalxım müĢahidə edilir. 77-93-cü piketlər arasında (0,5-0,75 mQal amplitudlu maksimum əsasında) da K 2 -yə aid edilən seysmik sərhədin 2700- Yüklə 218,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|