V. Q. QƏDĠrov
Yüklə 218,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
132 Kür çökəkliyinin sol sahilində Kürovdağ, Qarabağlı, Babazə- nən sahələrində aparılmıĢ qravimetrik kəĢfiyyat iĢləri əsasən Plio- sen (Məhsuldar Qat) çöküntülərinə görə müəyyənləĢdirilmiĢ struk- turlar üzərində lokal qravitasiya maksimumlarının təzahür etdiyini göstərir. Kürovdağ strukturu üzərində intensivliyi 1,5-2,0 mQal olan lokal qravitasiya maksimumu ayrılır [42]. Qarabağlı struk- turundan Babazənən sahəsinə doğru ağırlıq qüvvəsinin artdığı mü- Ģahidə olunur ki, bu istiqamətdə MQ çöküntüləri Qarabağlı struk- turunun tağ hissəsində 2600-2700 m dərinlikdən Babazənən strukturunun Ģmq qanadının tağa yaxın hissəsində yer səthinə cıxır. Qarabağlı strukturu 0,6-0,8 mQal, Babazənən strukturu isə 2,0- ġəkil 5.20. Profillər üzrə ağırlıq qüvvəsi (Δg B ) və MQ çöküntülərinin dərinliyi (H mq ) arasında korrelyasiya asılılığı qrafikləri (Bəndovan sahəsi) 133 2,5 mQal amplitudlu lokal qravitasiya maksimumu ilə qeyd olu- nur. Bu strukturlar arasında intensivliyi 2 mQal-dan artıq olan yeni lokal maksimum aĢkar edilmiĢdir. Göytəpə lokal maksimumu ad- landırılan bu anomaliyanın planda eni ≈ 4 km, uzunluğu isə ≈ 6 km-dir (Ģəkil 5.21). Anomaliyanın ən intensiv hissəsi 2-4 saylı profillərin üzərində, 40-50-ci piketlər rayonunda müĢahidə edilir. ġəkil.5.21. Ağırlıq qüvvəsinin lokal maksimumlar xəritəsi (Göytəpə sahəsi) 134 Qarabağlı strukturundan Babazənən sahəsinə doğru Məhsuldar Qat çöküntülərinin səthinin qalxımına uyğun olaraq ağırlıq qüvvə- sinin artması bu parametrlər (H MQ və Δ g B ) arasında korrelyasiyanın olduğunu göstərir. Bu baxımdan, Göytəpə lokal qravitasiya maksi- mumunun məhz MQ çöküntülərinin lokal qalxımı ilə əlaqədar olduğu güman olunur. 5.3. Tektonikanın müəyyənləĢdirilməsində qravi-maqnit sahələrin horizontal qradiyentlərinin öyrənilməsinin rolu Kür çökəkliyində profillər boyu müĢahidə edilən qravitasiya, eləcə də, geomaqnit sahələrinin analizi göstərir ki, təbii sahənin də- yiĢmələri səlis olmayıb, ayrı-ayrı hissələrdə kəskin qradiyentlərlə ifadə olunur. Yəni, potensial sahələrin dəyiĢmə sürəti (qradiyent) sabit qalmayır. Qradiyentin bu cür kəskin dəyiĢdiyi zonalar (yer- lər) çox zaman bir-birinə paralel profillərdə böyük məsafədə izləni- lir və onların təsadüfi xarakter daĢımağı aydınlaĢır. Belə dəyiĢmə- lərin geoloji kəsiliĢdəki qırılmalar, eyni zamanda pazlaĢmalarla əlaqədar olduğu faktiki materiallarla (seysmik, quyu) müəyyən- ləĢdirilmiĢdir (bax: Fəsil 4, Ģəkil 4.14; 4.16 – 4.18). Yevlax-Ağcabədi çökəkliyinin cənub-Ģərq hissəsində (Cəfərli, Pənahlı, Oruclu, Qaralı sahələri) profillər üzrə müĢahidə edilmiĢ ağırlıq qüvvəsi və geomaqnit sahələrin mikrostrukturları vizual olaraq analiz edilərkən onların bəzən kəskin qradiyentlərlə dəyiĢ- diyi müĢahidə edilir (bax: Ģəkil 5.1 c). Belə kəskin qradiyentli zonaların Mezozoy çöküntü kompleksinin tektonik amilləri ilə əla- qədar olması müəyyən edilmiĢdir. Belə ki, Muradxanlı sahəsi və onun ətrafında aparılmıĢ qravimetrik tədqiqatlar ağırlıq qüvvəsi ilə Mezozoyun dərinliyi arasında müəyyən asılılığın mövcudluğunu, quyularla müəyyənləĢdirilmiĢ qırılmaların qravitasiya sahəsində pilləvari dəyiĢmələrlə əks olunduğunu göstərir 15, 73 . 135 7 (Cəfərli), 23 (Muradxanlı), 1 (Həsənli) quyularından Qaralı sahəsinə doğru ağırlıq qüvvəsinin 3-3,5 mQal artdığı və həmin istiqamətdə Mezozoy çöküntüləri səthinin 150-200 m qalxdığı mü- Ģahidə edilir. Bu, onu göstərir ki, Mezozoyun hipsometriyasının ki- çik dəyiĢmələri belə, ağırlıq qüvvəsi sahəsində öz əksini tapır. Cəfərli-7, Həsənli-1, Qaralı-2 quyularında effuziv süxurların açılması bu rayonda həmin süxurların geniĢ yayıldığını göstərir. Maqnit sahəsi əyrilərinin mürəkkəbliyi, intensivliyinin profil bo- yunca tez-tez dəyiĢməsi effuziv süxurların ərazi üzrə paylanma- sının murəkkəbliyindən xəbər verir. Göstərilən sahələrdə, nümunə olaraq 6 profildə (9, 10, 12, 14, 15, 17-2007 saylı) ağırlıq qüvvəsinin qradiyentlərinin dəyiĢ- mələri analiz olunmuĢdur (cədvəl 5.3). Cədvəldən göründüyü kimi profillər boyu ağırlıq qüvvəsinin horizontal qradiyentinin dəyiĢməsi 1- 3 mQal/km təĢkil edir. Hesab edilir ki, profillərin bəzi interval- larında g-nin qradiyentinin belə kəskin dəyiĢmələri anomaliya yaradan izafi sıxlıqlı horizontların tektonik xüsusiyyətləri ilə, geo- maqnit sahəsində müĢahidə olunan kəskin dəyiĢmələr isə kəsiliĢdə yüksək maqnit xüsusiyyətlərinə malik olan effuziv süxurların pay- lanma zonaları ilə əlaqədardır. Cədvəl 5.3 Qravimetrik profillərdə ağırlıq qüvvəsinin horizontal qradiyentlərinin dəyiĢmələri (Pənahlı-Oruclu sahəsi) Ağırlıq qüvvəsinin kəskin dəyiĢdiyi piketlər GötürülmüĢ intervallar, Pk Ağırlıq qüvvəsinin qradiyenti Qeyd olunan piketdə qradiyentin dəyiĢməsi, mQal/km mQal/m mQal/km 1 2 3 4 5 09-2007 saylı profil üzrə 12 8 - 12 12 - 15 -0.3/400 0/300 -0,75 0 0,75 28 26 - 28 28 - 32 -0,1/200 0,2/400 -0,5 0,5 1,0 Yüklə 218,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|