V. Q. QƏDĠrov
Yüklə 218,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
164 Keçən əsrin 40-50-ci illərindən baĢlayaraq Gəncə NQR-nin Qazanbulaq, Dəlməmmədli sahələrində sənaye əhəmiyyətli neftin ġəkil 6.10. Qravimetrtik və seysmik məlumatlar əsasında Mezozoy çöküntülərinin səthi üzrə qurulmuĢ struktur xəritələrin müqayisəsi (Cəfərli-Pənahlı-Oruclu sahəsi) 1 və 2 - qravimetrik və seysmik məlumatlara görə Mezozoy çöküntülərinin səthinin izohipsləri; 3, 4 və 5 - bax: Ģəkil 6.9 165 alınması, Borsunlu, Gödəkboz, Duzdağ sahələrində neft təzahürlə- rinin və kiçik neft axınının olması bu sahələrin neft-qaz perspek- tivliyinin yüksək olduğunu göstərir. Ona görə də, bu sahələrdə mü- tamadi olaraq geofiziki kəĢfiyyat iĢləri aparılmıĢdır. 1974-cü ildə “Azərneftgeofizika” tresti tərəfindən aparılmıĢ qravimetrik kəĢfiy- yat iĢləri nəticəsində Gödəkboz və Naftalan sahələri arasında lokal qravitasiya maksimumu, 1989-1990-cı illərdə isə ÜDN üsulu ilə asimmetrik braxiantiklinal quruluĢlu ġimali Naftalan strukturu aĢkar edilmiĢdir. Bütün bunlarla yanaĢı Yevlax-Ağcabədi çökəkliyinin Ģmq his- səsində 2004-cü ildə ġm.Naftalan-Gödəkboz-Duzdağ, 2007-ci ildə Qazanbulaq-Borsunlu-Ziyadxan sahələrində Geofizika ETĠ tərəfin- dən aparılmıĢ qravimetrik kəĢfiyyat iĢləri bir sıra yeni məlumatlar əldə etməyə imkan vermiĢdir. Qravimetrik çöl iĢləri bir-birinə pa- ralel profillər üzrə, müĢahidə addımı 100 m olmaqla aparılmıĢdır. Buge anomaliyasının orta kvadratik xətası 08 , 0 mQal olmuĢdur. Bütün profillər üzrə regional fon çəkilmiĢ, lokal anomaliyalar ayrıl- mıĢ və izlənərək korrelyasiya olunmuĢdur. Qravimetrik məlumatlar əsasında izafi sıxlıqlı Mezozoy çö- küntülərinin struktur quruluĢunu öyrənmək üçün ağırlıq qüvvəsi ( g B ) və Mezozoy çöküntülərinin dərinliyi (H mz ) arasında korrelya- siya asılılığı qurulmuĢdur (bax: cədvəl 6.1). Bu asılılıqdan istifadə edərək, ağırlıq qüvvəsinin qiymətləri əsasında ġm.Naftalan-Gödək- boz-Duzdağ sahələri üzrə Mezozoy çöküntülərinin dərinliyi hesab- lanmıĢ və struktur xəritəsi qurulmuĢdur (Ģəkil 6.11). Xəritədən göründüyü kimi, ġm.Naftalan qalxımının tağ hissəsi 2 s. ġm.Naftalan quyusundan 2-2,5 km qərbdə yerləĢir. Burada Mezozoyun səthinin ən dayaz hissəsi 2700 m təĢkil edir. 10 s. Gö- dəkboz quyusundan Ģimala, 5 km məsafədə yeni struktur mürək- kəbləĢmə-hemiantiklinal müĢahidə edilir. Bu hemiantiklinal seysmik kəĢfiyyat məlumatları ilə Mezozoyun səthi üzrə müəy- yənləĢdirilmiĢ Gödəkboz qalxımının yalnız qərb hissəsini əhatə edir. 10 və 4 s. quyu rayonunda, qravimetrik məlumatlar əsasında qurulmuĢ xəritədə, dərinlik 3200 - 3300 m-dir. ġm.Naftalan və 166 Gödəkboz strukturlarının Mezozoy üzrə dərinlik fərqi seysmik mə- lumatlarda 100 m olduğu halda, qravimetrik məlumatlarda 500- 600 m təĢkil edir. Həmin sahədə ağırlıq qüvvəsinin 5-6 mQal azal- ması müĢahidə edilir. ġəkil 6.11. Qravimetrik məlumatlara görə Mezozoy çöküntülərinin səthi üzrə struktur xəritə (ġimali Naftalan-Gödəkboz-Duzdağ sahəsi) 1 və 2 - qravimetrik və seysmik məlumatlara görə Mezozoy çöküntülərinin səthinin izohipsləri; 3, 4 və 5 - bax Ģəkil 6.9; 6 - seysmik məlumatlara görə dərinlik qırılma zonası; 7 – lokal strukturlar: 1 - ġimali Naftalan, 2 - Gödəkboz, 3 – C. Qızılhacılı, 4 - Qızılhacılı, 5 – ġmġ. Qızılhacılı, 6 -Duzdağ, 7, 8 və 9 - Aran. 167 Duzdağ sahəsində də maraq doğuran faktlar əldə edilmiĢdir. Duzdağ strukturu tektonik cəhətdən Neogen çöküntüləri üzrə en dairəsinə yaxın istiqamətli qırıĢıqdır. Seysmik məlumatlara görə üst TəbaĢir-Paleogen və Neogen çöküntüləri arasında kəskin struk- tur uyğunsuzluq qeyd olunur. Belə ki, en dairəsi istiqamətli Neogen antiklinalına planda submeridional istiqamətli üst TəbaĢir-Paleogen hemiantiklinalının uyğun gəldiyi göstərilir 65 . Seysmik məlumat- lara görə Mezozoyun səthi üzrə qurulmuĢ struktur xəritədə həmin hemiantiklinalın tağ hissəsi 1M s. Duzdağ quyusundan 1,5 km qərbdən keçir. Qravimetrik məlumatlar isə Mezozoyun səthi ilə əla- qədar olan qalxımın en dairəsi istiqamətli olduğunu, yəni Neogen strukturunu təkrarladığını göstərir. Bu mənzərə ayrı-ayrı profillər- də, ağırlıq qüvvəsinin Buge anomaliyası xəritəsində, lokal maksi- mumlar və Mezozoy çüküntülərinin struktur xəritələrində (bax: Ģəkil 5.2; 5.15; 6.11) kifayət qədər dolğun əks olunmuĢdur. Duzdağ qalxımının tağı 1M quyusundan Ģimal-Ģərqə təsadüf edir. Belə çıxır ki, Duzdağın yer səthindəki qalxımı Mezozoy çöküntülərinin sət- hinə qədər davam edir. 6.1 cədvəlindəki riyazi asılılıqdan istifadə edərək Qazanbulaq- Borsunlu-Ziyadxan sahəsi üzrə Mezozoy çöküntülərinin səthinin dərinliyi hesablanmıĢ, kompüterdə “Surfer” proqramı vasitəsilə bu səthi əks etdirən struktur xəritə (plikativ variantda) qurulmuĢdur (Ģəkil 6.12). Xəritədən göründüyü kimi Mezozoy (üst TəbaĢir) çöküntülərinin səthi tədqiqat sahəsinin qərb hissəsində ≈ 400 m-dən Ģərqə doğru ≈ 3600 m -ə qədər enmiĢdir. Təxminən 14÷15 km məsafədə bu səthin enməsi 3000 m təĢkil edir ki, bu da yatım bucağının orta hesabla 10-12° təĢkil etdiyini göstərir. Lakin, sahə- nin bəzi hissələrində izohipslərin sıxlaĢması, bəzi yerlərdə isə sey- rəkləĢməsi yatım bucağının eyni olmadığını göstərir. Izohipslərin formasının mürəkkəbləĢmələri isə Mezozoy çöküntülərinin səthinin çoxsaylı lokal qalxmalar və enmələrlə mürəkkəbləĢdiyini söylə- məyə əsas verir. Yüklə 218,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|