V. Q. QƏDĠrov

 
102 
 
    
ġ
ək
il 5
.1
. Ağ
ır
lıq
 q
üv
və
si s
ah
əs
in
in
 p
ro
fill
ər
 ü
zr
ə 
d
əy
iĢ
m
əl
ər
i (
ġm
.Naf
talan
-Gö
də
k
b
o
z 
(a)
, 
 
Qaz
an
b
u
laq
-Z
iy
ad
x
an
 (
b
),
 P
ən
ah
lı
-Or
u
clu
  
(c)
 s
ah
əl
ər
i)
 
1 
– 
m
üĢa
hi
də
 o
lu
nm
uĢ 
Δg
 ə
y
ri
lə
ri
; 
2
 –
 r
eg
io
n
al
 f
o
n
; 
3
 –
 l
o
k
al
 m
ak
si
m
u
ml
ar
; 
4
 –
 l
ok
al
 q
ra
vi
ta
si
ya
 a
no
ma
liy
al
ar
ın
ı h
üd
ud
la
nd
ır
an
 x
ətl
ər.
 
 
 

---

 
103 
 
Sahənin  Ģimal-qərbində  1,  2,  3  saylı  profillərin  baĢlanğıcında 
izoanomalların əyilmələri burada intensiv lokal anomaliyaların var-
lığını  göstərir.  Qeyd  edək  ki,  bu  zona  seysmik  kəĢfiyyatla  müəy-
ġəkil 5.2.
 
Buge anomaliyası xəritəsi
  
(Ģərti vahidlərlə; ġm.Naftalan-Gödəkboz-Duzdağ sahəsi) 
 

---

 
104 
yənləĢdirilmiĢ  Ziyadxan  strukturuna  uyğun  gəlir.  Tədqiq  olunan 
sahənin Ģərq hissəsində  qeyd olunan izoanomalların  əyilmələri bu-
rada da geoloji amillərlə əlaqəli, 0,5-1 mQal intensivli lokal anoma-
liyaların olduğunu göstərir. Ağırlıq qüvvəsi anomaliyasının 3-ölçülü 
təsvirlərində  bu  mənzərə  daha  da  aydın  görünür  (Ģəkil  5.4).  Bu  
görüntüyə  görə  9 və 63 saylı quyulardan qərbdə (8-ci profilin baĢ-
lanğıcında,  bax,  Ģəkil  5.3)  Qazanbulaq  strukturuna  aid  qravitasiya 
anomaliyası  sanki  iki  hissəyə  bölünmüĢdür.  Burada  ağırlıq  qüv-
vəsinin qiyməti  azalmıĢ,  ondan Ģimalda  qalan hissədə isə  4 mQal-a 
qədər  artmıĢdır.  ġimalda  qalan  hissəsinin  140,  91,  13  saylı  quyu-
lardan və 7-ci profilin əvvəlindən 13-cü profilə  doğru  geniĢləndiyi 
 
 
ġəkil 5.3. Buge anomaliyası xəritəsi 
(Ģərti vahidlərlə; Qazanbulaq-Borsunlu-Ziyadxan sahəsi) 
 

---

 
105 
 
müĢahidə edilir (Ģəkil 5.3; 5.4). Bu hissə Çaylı strukturuna doğru isti-
qamətlənmiĢdir. ġəkillərdə ağırlıq qüvvəsinin 1M saylı Borsunlu quyu-
sundan  Qazanbulaq  sahəsinə  doğru  13-15  km  məsafədə  14-16  mQal 
artdığı müĢahidə edilir. Həmin istiqamətdə  ağırlıq  qüvvəsinin  ümumi  
ġəkil 5.4. Buge anomaliyasının izoanomallarla (a) və ağ-qara rənglə 
(b) üçölçülü təsviri (Qazanbulaq-Borsunlu-Ziyadxan sahəsi) 
 

---

 
106 
qradiyenti  1mQal/km-dən  bir    qədər    artıqdır.    ġmĢmq  -  ccĢ  istiqa-
mətində isə ağırlıq qüvvəsinin dəyiĢmələri çox azdır. 
Yevlax-Ağcabədi çökəkliyinin cənub-Ģərq hissəsi (Cəfərli-Pənah-
lı-Oruclu)  üçün  qurulmuĢ  Buge  anomaliyası  xəritəsində  ağırlıq  qüv-
vəsi  sahəsinin  sakit  xarakter  daĢımadığı  görünür  (Ģəkil  5.5).  Cəfərli 
sahəsindən    baĢlayaraq    cənub-Ģərq  istiqamətində  ağırlıq  qüvvəsinin  
 
 
 
ġəkil 5.5. Buge anomaliyası xəritəsi 
(Ģərti vahidlərlə; Cəfərli-Pənahlı-Oruclu sahəsi) 

---

 
107 
qiyməti  9-10  mQal-a  qədər  artır.  Pənahlı  və  Oruclu  sahələrində 
izoanomalların  qapanması  müĢahidə  olunmur,  lakin  onların 
əyilmələri  burada  lokal  qravitasiya  anomaliyalarının  (≈  0,5-1 
mQal)  varlığını  göstərir.  Oruclu  sahəsindən  ≈  5  km  cənuba  doğru 
izoanomalların qapanması müĢahidə olunur. 
Ağırlıq  qüvvəsinin  3-ölçülü  təsvirində  də  Ağaməmmədli  və 
Qaralı strukturları arasında qravitasiya sahəsinin mürəkkəbliyi özü-
nü göstərir (Ģəkil 5.6). (Mənzərənin daha yaxĢı görüntüsünü almaq 
üçün ona  qərb-cənub-qərb  istiqamətindən  baxılır). Burada, ağırlıq  
 
 
 
ġəkil 5.6. Buge anomaliyasının üçölçülü təsviri 
( Cəfərli - Pənahlı - Oruclu sahəsi) 

---

 
108 
qüvvəsinin Ģmq-cĢ istiqamətli zolaqlar Ģəklində artdığı və ya azal-
dığı müĢahidə edilir. Bu mənzərənin anomaliya yaradan kütlələrin 
Ģmq-cĢ istiqamətində əmələ gətirdiyi  tektonik mürəkkəbləĢmələrlə 
(məs:  qırılma,  ensiz  sinklinal,  antiklinal  və  s.)  əlaqədar  olduğunu 
söyləmək olar. 
Tədqiq olunan bu ərazilərdə geomaqnit sahənin 2 ölçülü təsvir-
lərinin analizi göstərir ki, Qaralı strukturu üzərində və ondan qərb və 
cənub-qərb  istiqamətlərdə  maqnit  sahəsinin  (ΔZ)  intensivliyi  550-
600 nTl –dan artıqdır (Ģəkil 5.7). Qalan  ərazilərdə  maqnit sahəsinin  
   
 
 
 
ġəkil 5.7. Geomaqnit sahənin (ΔZ) xəritəsi 
(Cəfərli - Pənahlı - Oruclu sahəsi) 
 

---

 
109 
 
intensivliyi 400-500 nTl -ya qədər azalır.Yüksək intensivliyə malik 
maqnit  sahəsi  geoloji  kəsiliĢdə  effuziv  süxurların  intiĢar  etdiyini 
göstərir.    
Maqnit  sahəsinin  mürəkkəbliyi  onun  3-ölçülü  təsvirində  daha 
qabarıq  görünür  (Ģəkil  5.8).  Qravitasiya  sahəsində  olduğu  kimi 
maqnit sahəsinin də cq-ĢmĢ istiqamətli zolaqlar Ģəklində artdığı və 
ya azaldığı müĢahidə edilir. Bu istiqamətlər ağırlıq qüvvəsinin izo-
anomalları istiqamətinə uyğun gəlir. Lakin,  3-ölçülü görüntüyə Ģi-
mal-qərbdən  (Cəfərli  sahəsindən)  cənub-Ģərq  istiqamətində  bax-
dıqda, bu istiqamətdə də geomaqnit sahənin intensivliyinin korrel-
yasiya olunaraq dəyiĢdiyi aydın görünür (Ģəkil 5.9). 
 
 
 
 
 
ġəkil 5.8. Geomaqnit sahənin üçölçülü təsviri. CQ-ġmġ 
istiqamətində görüntü ( Cəfərli-Pənahlı-Oruclu sahəsi) 
 

---