V. Q. QƏDĠrov
Yüklə 218,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
140 rikdir. 1M saylı Borsunlu quyusundan və ondan cənubdakı sahələr- dən baĢlayaraq Qazanbulaq yatağı istiqamətində ağırlıq qüvvəsinin 14-16 mQal artdığı və həmin istiqamətdə Mezozoy çöküntülərinin səthinin 3000 m qalxdığı (3650 m-dən 600-700 m-ə qədər) müĢa- hidə edilir. Yəni, ağırlıq qüvvəsinin 1 mQal dəyiĢməsi Mezozoyun səthinin dərinliyinin 200 m dəyiĢməsinə uyğun gəlir. Buge ano- maliyasının təyin olunma dəqiqliyinin 0,08-0,1 mQal olmasını nə- zərə alsaq, onda müĢahidə olunmuĢ g sahəsinin Mezozoyun dərin- liyinin 15-20 m dəyiĢməsinə həssaslıq göstərdiyini söyləmək olar. Mezozoy çöküntülərinin struktur quruluĢunun g əyrilərində kifayət qədər dolğun əks olunmasını əsas götürərək iĢlənilmiĢ pro- fillər üzrə ağırlıq qüvvəsi sahəsi analiz edilmiĢ, onun horizontal qradiyentlərinin kəskin, pilləvarı dəyiĢmələri profildən-profilə kor- relyasiya olunaraq izlənilmiĢ və qravimetrik məlumatlar əsasında tədqiqat sahəsi üzrə qırılma və pazlaĢmaları əks etdirən tektonik sxem tərtib edilmiĢdir (Ģəkil 5.23). Bu sxemdə 7-7 və 8-8 xətləri arasında qalan hissədə ağırlıq qüvvəsinin nisbi azalması müĢahidə edilir. Profil məlumatlarına is- tinad edərək 7-7 xəttindən qərbə, 8-8 xəttindən isə Ģərqə doğru lo- kal qalxımların varlığını söyləmək olar. 7-7 və 1-1 xətləri arasında qalan hissədə ağırlıq qüvvəsinin kəskin dəyiĢmələri müĢahidə edilir ki, bu da həmin sahədə çoxsaylı qırılmaların və pazlaĢmaların olduğunu söyləməyə əsas verir (bax: Ģəkil 5.1 b; 5.17; 5.18). Seysmik ÜDN məlumatları ilə əvvəlki illərdə (Y.H.Qənbərov, Ə.B.Abbasov, 2002) müəyyənləĢdirilmiĢ, orta və alt Eosenin Tə- baĢir çöküntülərinin səthinə pazlaĢma xətləri (I-I və II-II xətləri) qravimetrik məlumatlarla qırılma və pazlaĢma kimi müəyyən edil- miĢ xətlərlə müqayisə edilmiĢdir. Orta Eosenə görə müəyyənləĢ- dirilmiĢ I-I pazlaĢma xətti qravimetrik məlumatlarda öz əksini tapmamıĢdır. Həmin pazlaĢma xəttini kəsən bəzi qravimetrik pro- fillərdə pazlaĢma xəttinə yaxın və ya onun üzərində ağırlıq qüvvəsi qradiyentinin kəskin dəyiĢmələri müĢahidə olunur. Lakin, sxemdən də göründüyü kimi qravimetrik məlumatlarla müəyyənləĢdirilmiĢ tektonik xətlər tamam baĢqa istiqamət almıĢdır. II-II pazlaĢma xətti 141 isə 3-cü profildən baĢlayaraq 9-cu profilə qədər nisbətən az qradi- yentlə seçilən 5 - 5 tektonik xətti ilə üst-üstə düĢür. ġəkil 5.17-də 15 saylı qravimetrik və 3 saylı seysmik profillər analiz olunmuĢdur. Bu profillər 1-1, 2-2, 3-3, 4-4 tektonik xətlərini təxminən 10, 26, 47, 59, 70-ci piketlərdə kəsir. Göstərilən bu piket- lərdə ağırlıq qüvvəsinin qradiyentlərinin kəskin dəyiĢmələri qeyd olunur (cədvəl 5.4). Cədvəldən göründüyü kimi tektonik xətlər üzərində g qradiyentinin dəyiĢməsi 1,2-3,78 mQal/km təĢkil edir. Belə kəskin dəyiĢmələr geoloji kəsiliĢdəki izafi sıxlıqlı horizont- ların qırılmalar və ya pazlaĢmalarla mürəkkəbləĢməsi ilə əlaqədar ola bilər. Ağırlıq qüvvəsinin göstərilən kəskin qradiyentli zonaları 3 saylı seysmik profilin dərinlik kəsiliĢində kifayət qədər yaxĢı izlənilən və üst TəbaĢir (K 2 ) horizontuna aid edilən dalğa qrupun- dakı dəyiĢmələrlə müqayisə edilmiĢdir. 80-ci piketdən baĢlayaraq profilin baĢlanğıcına doğru seysmik sərhədlərin qalxdığı və həmin istiqamətdə ağırlıq qüvvəsinin artdığı müĢahidə olunur. 70-ci piket rayonunda (4-cü tektonik xəttin keç- diyi yerdə), qradiyentin kəskin dəyiĢdiyi zonada 3 fazada izlənən seysmik sərhədlərdə əyilmə müĢahidə edilir. Əyilmə nöqtələri faza- dan fazaya keçdikcə horizontal istiqamətdə yerini dəyiĢir. 72-ci piket rayonunda bir dalğa fazası digərinə qovuĢaraq pazlaĢmanı xarakterizə edir. 61-ci piket rayonunda (3-cü tektonik xətt) seysmik sərhədlərdə əyilmələr müĢahidə edilir. 47-61-ci piketlər arasında üst TəbaĢirin səthini əks etdirən seysmik sərhədin əyilməsi 50 m- dən böyük amplitudlu lokal qalxım əmələ gətirir ki, həmin yerdə qravitasiya sahəsində ≈ 0,50 mQal intensivli lokal maksimumun qeyd olunur. 47 və 49-cu piket rayonunda (3-cü tektonik xətt) seys- mik sərhədlərin kəskin əyilmələri, bir-birinə yaxınlaĢması, dalğa fazalarının birinin digərinə qovuĢaraq pazlaĢma əmələ gətirdiyi görünür. 10 və 26-cı piket rayonunda qeyd olunan (1 və 2-ci tekto- nik xətlərin keçdiyi yerlər) və qradiyentin kəskin dəyiĢdiyi zonalar seysmik dinamik dərinlik kəsiliĢində dalğaların izlənilməsinin pis- ləĢməsi ilə səciyyələnir və burada qırılmaların varlığı göstərilir. 142 ġ ək il 5 .2 3 . Qr av im etr ik m əl u m atlar ə sasın da Qaz an bu laq -B o rs u n lu -Z iy ad x an s ah əs in in te k to n ik s x em i 1 - q ra v im et ri k p ro fi ll ər ; 2 - q ra v ime tr ik m əl um at la rl a m üə yy ən e di lm iĢ te kt on ik ( qı rı lma ) x ətl ər ; 3 – se y sm ik m əl umat la rl a mü əyy ən e di lmi Ģ pa zl aĢm a xə tl ər i; 4 – a xt ar ıĢ -k əĢf iy ya t q uy ul ar ı. Yüklə 218,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|