Va ijtimoiy geografiyasi

SANOAT TARMOQLARI
Kimyo, neft-kimyo
va gaz-kimyo
O rmon, yog ochni qayta
ishlash va sellyuloza-qog oz
Qurilish materiallari
Yengil
Oziq-ovqat
Boshqa tarmoqlar
‘
‘
‘
Qo‘qon
Chorvoq
Talimarjon
0
100 km

---

24
Ishlab chiqarishning markazlashuvi
— ishlab chiqarishning yirik 
korxonalarda to‘planishi.
Biroq o‘tgan asrning o‘rtalarida vujudga kelgan ishlab chiqarishni tashkil 
etishning bu shakli endilikda ijtimoiy va ekologik muammolarning kuchayi-
shiga sabab bo‘lmoqda. 
Ma’lumki, mamlakatimiz aholisining qariyb yarmi qishloqlarda yashaydi. 
Qishloq aholisini ish bilan ta’minlash uchun ixtisoslashgan korxonalarni ko‘proq 
qishloq joylarda barpo qilgan ma’qul. Shu bois, ulkan kombinatlardan ko‘ra 
tor ixtisosdagi o‘rta cha hamda kichik korxonalar barpo etishga asosiy e’tibor 
qaratilmoqda. Buning natijasida 
ixtisoslashuv
, ya’ni ishlab chiqarishning asosan 
bir xil mahsulot chiqara digan tashkiliy shakli vujudga keladi. Ixtisos lashgan 
korxonalarda ishchilarning mehnat malaka laridan yaxshiroq foydalaniladi, 
mahsulot birligiga qilinadigan sarf kam bo‘ladi va pirovard natijada mehnat 
unumdorligiga erishiladi. Bunday ixtisoslashgan korxona o‘ziga xomashyo, 
detallar, mashina qismlari va boshqalarni yetkazib beradigan boshqa korxonalar 
bilan 
koopera tivlashuv
aloqalarini o‘rnatadi. 
Kooperativlashuv (ham kor lik)
– tayyor mah sulot tayyorlashda bir 
qancha korxona qatna shadigan ishlab chiqarish shakli. 
Ixtisoslashuv va kooperativlashuv ijtimoiy mehnat unumdorligini oshi-
radi. Fan-texnika kashfiyotlarini ishlab chiqarishga peshma-pesh tatbiq 
qilish uchun ilmiy ishlab chiqarish birlashmalari tashkil qilinadi. Bunda 
mashinalar va materiallarning yangi turlarini yaratuvchi ilmiy tadqiqot 
16-rasm.
San
о
at tarm
о
qlarining mahsul
о
t ishlab chiqarish tarkibi (foiz hisobida).
– elektr energiya
– yoqilg‘i sanoati
– qora metallurgiya
– rangli metallurgiya
– kimyo va neft-kimyo sanoati
– mashinasozlik va metallni qayta ishlash
– selluloza-qog‘oz, o‘rmon va yog‘ochni qayta ishlash
– qurilish materiallari sanoati
– yengil sanoat
– oziq-ovqat sanoati
– boshqa sanoat tarmoqlari