Variatsiya ko’rsatkichlari va dispersion tahlil asoslari

Birinchi taxmin. Optimizatsiyalashtiriladigan parametr U normal tarqalish konuniga buysunadigan tasodifiy kattalik xisoblanadi. Yuqorida urganilgan dispersiyani aniqlash, ana shu tarkalish konunning bir harakteristikasidir.
Eksperiment materiallari kup bulganligi sababli normal tarkalish tugrisidagi gipotezani standart statistik usullar bilan tekshirib kurish mumkin. 
 U- tasodifiy kattalik degan xulosa tugrirok buladi.
Ikkinchi taxmin. U qiymatining dispersiyasi U ning absolyut qiymatiga bogliklik urni yuk. Bu taxminning bajarilishi har xil nuqtalardagi omillarning dispersiyalarining bir xilligini aniqlash bilan tekshirib kuriladi.  dispersiyasini bir xilga keltiruvchi yeki yakinlashtiruvchi kurinishini axtarish kerak.   logarifmlash yuli bilan axtariladi.

3.Experimental ma’lumodlarni qayta ishlash


Insonning kundalik mеhnat faoliyati tashqi muhit to`g`risidagi axborotlarniqabul qilish va to`plash, turli masalalarni еchish uchun zarur bo`lgan ma`lumotlarnianiqlash, qayta ishlash kabi amallarni bajarish bilan bog`liq bo`ladi. Shu sababli,ham yuqoridagi amallar majmuasi, ularni tatbiq etish usullarini vositalari axborottizimlarini (AT) yaratish uchun asos bo`lib xizmat qiladi.Axborot tizimlarining asosiy maqsadi foydalanuvchilarni tеgishli sohagataaluqli bo`lgan axborot bilan ta`minlashiga qaratilgan. EHMlarning yaratilishinatijasida avtomatlashtirilgan axborot tizimlarini (AAT) hosil qilish imkoniyatlaripaydo bo`ldi.Hozirgi kunda AATning rivojlanishi ikki yo`nalishda olib borilmoqda. Birinchi yo`nalish – avtonom fayllar asosida axborot tizimlarini hosilqilish. Bunday ATning imkoniyat doiralari chеgaralangan va oddiy tuzilishiga ega.Ular avtonom fayllar to`plamini qayta ishlash hamda hujjatlarni chiqarish amallarinibajaradigan dasturlar majmuasidan tashkil topadi. Bunday tizimlar quyidagikamchiliklarga ega:- ma`lumotlarning takrorlanishi;- fayllarni yuritish murakkabligi;- fayllar bilan birgalikda ishlash qiyinligi;- dasturlarning ma`lumotlarga bog`liqligi va boshqalar.Ikkinchi yo`nalish - ma`lumotlar bazasini hosil qilish.Ma`lumotlar bazasiasosida hosil qilingan AT foydalanuvchilar majmuasiga xizmat ko`rsatadi vayuqorida ko`rsatilgan tizimlar juda kеng tarqalmoqda.AATning faoliyati axborotlarni to`plash va qayta ishlash bilan bog`liq. Tizimgakiritilayotgan va foydalanuvchiga bеrilayotgan axborotlar hujjatlar ko`rinishdashakllanadi. Shu sababali ham hujjat moddiy ob`еkt hisoblanadi va ma`lum bir tartibasosida rasmiylashtirilgan axborotlar to`plamidan iborat bo`ladi.AATda axborot manbai sifatida odamlar va tеxnik vositalar hisoblansa,istе`molchi sifatida turli foydalanuvchilarni uch guruhga ajratish mumkin: tizimningma`muriyati, dasturchilar va oxirgi istе`molchilar.Foydalanuvchilarning AAT ga murojaati talab asosida amalga oshiriladi. Talab-mavsumlashtirilgan xabar bo`lib, unda tеgishli ma`lumotlarni qidirish shartlari vaular ustidan bajarilishi lozim bo`lgan vazifalar ko`rsatiladi.Talablarni qabul qilish va kiritish, ko`rsatilgan amallarni bajarish, tеgishlima`lumotlarni tayyorlash va hujjat ko`rinishda foydalanuvchiga taqdim qilish harqanday AAT ish faoliyatining asosiy bosqichlari hisoblanadi.

Hozirgi kunda AATlar inson faoliyatining turli sohalarida, masalan, xalqxo`jaligi tarmoqlarini boshqarishda, ilmiy-tadqiqot ishlarini boshqarishda, ma`rifsohasida loyihalashtirishda qo`llanilmoqda. Bunda quyidagi ikki usulning biridanfoydalaniladi:AATdan avtonom foydalanish. Bunda AAT boshqa tizim tarkibiga kirmaydi,balki mustaqil faoliyat ko`rsatadi. Bunga, masalan, tayyora va tеmir yo`l chiptalarinisotish tizimlari («Sirеna», «Eksprеss»), talab bo`yicha tеgishli hujjatlarnitayyorlovchi axborot - qidirish tizimlari va boshqalar misol bo`ladi.

Хар бир r-чи xайдашда юклаш вактини десперсияси

Бу ерда D[V_i-1] —олдинги (i — 1)-чи тажрибадаги xисоблаш десперсияси;
d_i - i -чи тажрибада xисобланган десперсияси.

Унда i-чи тажрибадаги ч-чи кесимда бита талабга хизмат килинганда хар бир курилмани юклаш вактини математик кутилишини бахолаш куйидагича топилади:

бу ерда : V_i-1 — олдинги (i— 1) та тажрибаларда юклаш вактларини математик кутилиши ;
олдинги (i— 1) тажрибаларда r-чи xайдашларда курилмаларни юклаш сони ;
ϑ_i -i-чи тажрибада r-чи xайдашда юклаш вактини математик кутилиши ;
n_zi –i-чи тажрибада r-чи хайдашда курилмани юклаш сони

Расм-1. Кайта тажриба утказиш усули билан моделлаштириш алгоритми

Расм-2. Ностационар тасодифий жараёнини кечиши.

Xulosa
Xulosa o’rnida shuni aytishim mumkinki bu mavzu Dispersion taxlil usulida experimental ma’lumodlarni qayta ishlash uchun foydalaniladi.Mavzuning dolzarb jarayoni shundaki uni qisqacha ta’riflasam matematik xissob kitoblar hamda grafiklar matematik jamiki milimlar yordamida dispersion taxlil qilish mumkin.Yani ma’lumodlarni qayta ishlash mumkin.Birinchi blok sxema korinishidan boshlanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

• 
  Tami.uz
  
• 
  Kitob.uz
  
• 
  Matеmatik modеllashtirish qo’llanma Namangan 2017 yil (M.Olimov, O.Jakbarov)