82
7-Şeyx Əta Məkkinin “Əssarimul-muhnədi fi unqin-nəcdi” adlı kitabı.
8-«Əs-suyufus-siqalu fi ə`naqi mən ənkərə minəl-övliya», Beytul-Müqəddəs
alimlərindən birinin kitabıdır.
9-«Təhrizul-ətciya ələl-istiğasəti bil-ənbiya», Şeyx Əbdüllah ibn İbrahimin kitabıdır
10-«Əl intisaru lil-övliyail-əbrar», Şeyx Tahir Hənəfinindir.
11-Seyyid Ələvi ibn Əhməd Həddad demişdir ki, Məkkə, Mədinə, Ehsa, Bəsrə,
Bağdad, Hələb, Yəmən və sair İslam şəhərlərində dördlük təşkil edən məzhəbin böyük
alimlərinin Məhəmməd ibn Əbdül-Vəhhaba verdikləri cavabların – istər nəsr, istərsə də
şe`r şəklində – sayı-hesabı yoxdur. Bəhreyn hənbəlilərindən və Ali Əbdür-Rəzzaqdan
olan bir şəxs onların hamısını mənim üçün gətirmişdi ki, səfərdə olduğum üçün onun
üzünü köçürmək mümkün olmadı. Amma onların hamısını mütailə etdim.
12-«Əl-əqvalu lil-övliyail-əbrar», Şeyx Tahir Hənəfi.
13-«Əl-əqvalul-mərziyyə fir-rəddi ələl-vəhhabiyyə», Şeyx Əta Dəməşqi.
14-«Ğovsul-ibad bəyanur-rəşad», Şeyx Müstafa Həmmami Misri. O, “Əl-əzhər”in
alimlərindən idi rə 1368-ci hicri-qəməri ilində vəfat etmişdir.
15-«Səadətud-dareyn», Şeyx İbrahim ibn Osman Səmhudi.
16-«Ənnuquluş-şər`iyyə fir-rəddi ələl-vəhhabiyyə», Şeyx Həsən ibn Ömər Şətti
Hənbəli Dəməşqi.
17-Peyğəmbərlərə və övliylara təvəssül etməyin hökmündə bir risalə, Şeyx
Məhəmməd ibn Hüseyn Məxluf Maliki Misri, 1355-h.q ilində vəfat edib.
18-«Əl-məqalatul-vafiyə fir-rəddi ələl-vəhhabiyyə», Həsən Xəzbək. O, qadın və
kişiliyindən asılı olmayaraq başı qırxmağı vacib, onu tərk edəni isə vacibul-qətl hesab
edirdi. (“Firqeyi vəhhabi və pasox be şübehati an”, səh.27-28-29)
Vəhhabilərin Hicazı işğal etdiklərindən sonra onların nəzəriyyəsinin rədd olunması
üçün yazılan kitablar:
1-«Əl-usulul-ərbəə fi tərdidil-vəhhabiyyə», Xacə Məhəmməd Həsəncan Hindi.
2-«Əl münhətül-vəhbiyyə fir-rəddi ələl-vəhhabiyyə», Şeyx Davud Bəni Süleyman
Nəqşbəndi Bağdadi, 1299-cu hicri ilində vəfat edib.
3-«Əl-fəcrus-sadiqu fir-rəddi əla münkirit-təvəssüli vəl-kəramati vəl-xəvariq»,
Cəmil Əfəndi Sidqi Vəhhabi.
4-«Şəvadihul-həqq fil-istisağəti liseyyidil-xəlq», Şeyx Yusif Pünhani Fələstini,
1350-ci h.q ilində vəfat etmişdir. O, həm İbn Teymiyyənin, həm də Məhəmməd İbn
Əbdül-Vəhhabın nəzərini rədd etmişdir.
5-«Ət-təvəssülü bin-Nəbiyyi və cəhələtul-vəhhabiyyin», İbn Hamid ibn Mərzuq.
6-«Təthirul-fuad min ünsil-e`tiqad», Şeyx Məhəmməd Nəcib Mutii Hənəfi, “Əl-
əzhər” universitetinin böyük alimlərindəndir.
7-«Kəşfun-nuri ən əshabil-qubur», Əbdül-Ğəni Əfəndi Nablosi.
8-«Seyful-əbraril-məsluli ələl-fuccar», Məhəmməd Əbdürrəhman Hənəfi.
9-«Seyful-Cəbbaril-məsuli ələl-ə`dail-əbrar», Şah Fəzl Rəsul Qadiri.
10-«Təhəkkümül-müqəllidin liməniddəa təcdidəd-din», Məhəmməd ibn Əbdül-
Rəhman ibn Əfaliq.
11-«İzhaqül-batili fi rəddil-firqətil-vəhhabiyyət», İmamul-Hərəmeyn Məhəmməd
ibn Davud Həmdani.
12-«Əl-məatul-fəridətu fil-məsailil-mufidə», Seyyid İbrahim Rəfai.
13-«Ziyaus-sudurul-münkirit-təvəssül bi əhlil-qubur», Zahirşah Miyan ibn Əbdül-
Əzim (İstanbul çapı)
14-«Əl-ovraqul-Bağdadiyyətu fir-rəddi ələl-vəhhabiyyət», Şeyx İbrahim Ravi
Samirrai
83
Bu kitabların sayı 42-yə çatır. Onlardan bəziləri aşağdakılardır:
1.Əhməd ibn Əli Bəzri Şafeinin risaləsi.
2.Əbdül-Vəhhab ibn Bərəkat Şafeinin risaləsi.
3.Şeyx Əttarinin “Əssarimul-hindi fi unuqun-Nəcdi” adlı risaləsi.
4.“Əl-məqalatul-vafiyə fir-rəddi ələl-vəhhabiyyə”, Möhsün Xəzbək.
5.“Əl-əqvatul-məziyyətu fir-rəddi ələl vəhhabiyyə”, Şeyx Əta
Əlkəsəm.
1
Vəhhabilərin İraqda (xüsusilə Kərbəlada) şiə rəhbərlərinin şərif
qəbirlərinə və məqbərələrinə qarşı rəva gördükləri çirkin işlər və ağır
cinayətlərə görə (gələn fəsillərdə onların barəsində söhbət olunacaq)
şiələr vəhhabiyyətlə və onun banisi ilə müxalifətə qalxdılar, bu firqənin
rədd olunması ilə əlaqədar çoxlu kitablar yazmağa başladılar.
2
“Şiə
alimləri tərəfindən Məhəmməd ibn Əbdül-Vəhhabın batil əqidəsinin rədd
olunması üçün yazılan ilk kitab Mərhum Şeyx Cəfər Kaşiful-ğitanın
(1228-ci h.q ilində vəfat etmişdir) “Mənhəcur-rəşad” kitabıdır.
3
Bundan
əlavə, mərhum Şeyx Ağa Bozorg Tehrani “Əz-zəriətu ila təsanifuş-şiə”
(Firqeyi vəhhabi vəpasox be şübehati an kitabı, səh.60-61)
1
Fəqihi Əliəsğər. “Vəhhabilər”, “İntişarati Səba”, Tehran, 1352, 1-ci çap, səh.239
2
Vəhhabilərin barəsində şiə kitabları aşağdakılardır:
1. «Mənhəcur-rəşad», məşhur fəqih Şeyx Cə`fər Nəcəfi Kaşiful-ğita (1228-ci h.q-də
vəfat edib)
2. «Məsiri talibi», Mirzə Əbu Talib İsfahani
3. «Töhfətül-alim», Mir Əbdül-Lətif Şuştəri
4. «Mir`atul-əhval cəhannəma», Ağa Əhməd Behbahani Kermanşahi
5. «Ər-rəddu ələl-vəhhabiyyət», Şeyx Məhəmməd Cavad Bəlaği
6-”Ər-rəddu ələl-vəhhabiyyət”, Mirzə Məhəmməd Əli Ordubadi Qərəvi
7. «Kəşful-irtiyab ən ətbai Məhəmməd ibn Əbdül-Vəhhab», Seyyid Möhsün Əmin
Amuli
8. «Əl-bərahinul-hələbiyyətu fi rəddi təşkikatil-vəhhabiyyət».
9. «Ər-rəddu ələl-vəhhabiyyət», Şeyx Hadi ibn Şeyx Abbas Kaşiful-ğita Nəcəfi
10. «Rəddi bər vəhhabiyyət», Şeyx Məhdi ibn Məhəmməd Əli Fiqihul-İslam
İsfahani
11. «Əl-ayatul-bəyyinatu fi qəm`il-bidəi vəz-zəlalat», Şeyx Məhəmməd Hüseyn
Kaşiful-ğita
12. «Əl-məşahidul-məşrufətu vəl-vəhhabiyyun», Şeyx Məhəmməd Əli ibn
Məhəmməd Cə`fər
13. «Əl-hadi, rəddu kəşfiş-şübəhati Məhəmməd ibn Əbdül-Vəhhab», Şeyx
Məhəmməd Hüseyn Fəlusi
14. «Kəşfun-niqab ən əqaidi Əbdül-Vəhhab», Seyyid Əli Nəqi Hindi
15. «Həzyun hiyəl-vəhhabiyyə», Şeyx Məhəmməd Cavad Muğinə
16. «Vəhhabilər», Əli Əsğər Fəqihi
Qəzvini Məhəmməd Hüseyn. “Firqeyi vəhhabi və pasoxe şübhəhaye anha”, səh.61-
62)
3
Sübhani Cə`fər, “Fərhəngi əqaid və məzahibi İslami”, 1-ci cild, səh.36
Dostları ilə paylaş: |