Vii. Uluslararasi
Yüklə 3,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
- ÖZELLİKLERİ (DECORATION TECHNIQUES AND SPECIFICATIONS APPLIED ON MIDDLE ANATOLIAN EARTHENWARE WATER JUGS) Ebru ATEŞOK
- 2. DEKORLAMA/ SÜSLEME TEKNİKLERİ
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ 375
İÇ ANADOLU TESTİLERİNDE KULLANILAN SÜSLEME TEKNİKLERİ VE ÖZELLİKLERİ (DECORATION TECHNIQUES AND SPECIFICATIONS APPLIED ON MIDDLE ANATOLIAN EARTHENWARE WATER JUGS) Ebru ATEŞOK ABSTRACT Water jugs made out of earthenware, a kind of vessel, which is slim necked, narrow mouthed and generally with handles are produced in almost all pottery centres in the Central Anatolian Region. It is called ın the region also as “lık lıkı” and besides being an utulisation good; ıt ıs sold as touristic souvenir. Therefore, despite other terra cotta, there are decorations on water jugs. In the framework of this study, samples in water jugs centres in Central Anatolian Region (Province Aksaray/ Dictrict Gelveri, Province Ankara/ Dictrict Gölbaşı, Province Kırıkkale/ Village Ahılı and Province Konya/ two ateliers in the Village Sille) are examined, inventory of jug decoration techniques is gathered and visual explained. Key words: Water jug, Central Anatolia, Decoration techniques, Tradional Handicrafts
Bezeme, tezyini ya da günümüzde dekoratif sanat diye adlandırılan süsleme kavramı; belirli bir yerin, eşyanın, mekânın daha da güzelleştirilmesi için üsluplaştırılmış şekil, resim motiflerle şekillendirilmesidir (Akar ve Keskiner, 1978: 10). Seramik alanında bu işlem dekorlama diye de adlandırılmaktadır. Testi ise pişmiş topraktan yapılan ince boyunlu dar ağızlı ve genellikle saplı bir tür kaptır (Sözen ve Tanyeli, 2012: 301). İç Anadolu Bölgesi’nin genelinde yöresel olarak “lık lıkı” olarak da anılmaktadır. 1. SÜSLEME SANATI Tarih öncesi dönemlerden beri insanoğlu biçimlendirdiği çamuru, ürettiği ürünleri hem güzel göstermek hem de kendini ifade edebilmek amacıyla süslemeye gereksinim duymuştur. Kara Fırın da alevler tarafından lekelenmekten korununca toprak ile yapılan ürünler, fırınlanmadan önce süslemeleri yapılmaya başlanmıştır. Ustalar ürün çamur sertliği kazanmadan yaptıkları dekorları, teknolojinin gelişmesi ile çeşitlendirmişlerdir (Sevim, 2015: 53; Cooper, 1978: 27).
İç Anadolu Bölgesi testicilik merkezlerinden özellikle az bilinenlerde (Ankara, Aksaray, Kırıkkale, Konya) yapılmış olan bu araştırmada, genellikle yaş çamur üzerine yapılan dekor teknikleri kullanılmıştır. Öğr. Gör., Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale MYO, Geleneksel El Sanatları Programı, Kırıkkale. VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ 376
Dekor yapılacak ürün, biçimlendirildikten sonra deri sertliğine gelene kadar kurutulur. Deri sertliğine kadar kuruyan ürünler sonraki aşamada tasarıma göre; kazıma, boyama az da olsa ajur ve aplikasyon tekniği ile süslenmektedir. Bu teknikler ayrıntıları ile aşağıda açıklanmıştır.
sertliğine ulaştıktan sonra serbest biçimde şeritler, düz çizgiler ya da noktalamalar ile kazıyarak oluşturulmaktadır.
Fotoğraf: 2. 1. Kazıma tekniği ile süslenmiş testi örneği/Kırıkkale-Ahılı Köyü
yine deri sertliğine ulaşmış ürünlere fırça yardımıyla toprak boyaların ürün üzerine çizgi şeklinde sürülmesi ile de gerçekleşmektedir. Bu dekorlamada en çok ak denilen beyaz renk ve ikinci sırada kızıl denilen kırmızı boya kullanılmaktadır.
Fotoğraf: 2. 2. Boyama tekniği ile süslenmiş testi örneği/Konya-Sille Köyü
Fotoğraf: 2. 3. Boyama tekniği ile süslenmiş testi örneği/Ankara-Gölbaşı İlçesi
ekleme yapılacak parçaların ayrı yerlerde plaka biçiminde ince şeritler ya da kalıp ile elde edilmesinden sonra tasarıma uygun şekilde ana gövdeye aplike edilmesi ile gerçekleşmektedir.
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ 377
Fotoğraf: 2. 4. Aplikasyon tekniği ile süslenmiş testi örnekleri/ Konya-Sille Köyü Ajur tekniği; Yine ürün deri sertliğine ulaşır ulaşmaz çok beklemeden bıçaklar yardımıyla yüzey üzerinde spontene şekilde açılan deliklerden ya da kafes gibi düzenli boşluklardan oluşturulan dekorlama yöntemidir. Bu teknik İç Anadolu Bölgesi’ nde genellikle hediyelik yani vitrinlik testilerde az da olsa kullanılmaktadır. Fotoğraf: 2. 5. Ajur tekniği ile süslenmiş testi örneği/Konya-Sille Köyü
Şekillendirme işlemi tamamlanmış çömlek çamuru ile üretilmiş ürünlerin estetik değerini arttırmak ve farklı anlatımlar kazandırmak için yapılan uygulamalar süsleme teknikleridir. Testi, bir kullanım eşyası olması nedeniyle de dekorlama tekniklerinin sınırlı sayıda uygulanabildiği bir nesnedir. İçinde sıvı barındırdığı ve terleme işlemi ile sıvıyı soğuk tuttuğu için sırlama işlemleri bu nesneye uygulanmamaktadır. Yörelerde en çok kazıma ve boyama tekniğine rastlanmakla birlikte hediyelik, dekorluk testilerde ajur ve aplikasyon tekniği de görülmüştür. KAYNAKÇA Akar, A. ve Keskiner, C. (1978). Türk Süsleme Sanatlarında Desen ve Motif. Tercüman Sanat ve Kültür Yayınları: İstanbul. Cooper, E. (1976). Pottery (Guidline). Macdonal Educational Ltd: UK. Sevim, S. S. (2015). Seramik, Dekorlar ve Uygulama Teknikleri. II. Basım, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık: Ankara. Sözen, M. ve Tanyeli, U. (2011). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. Remzi Kitapevi: İstanbul. Kaynak Kişiler İbrahim ÖNEN (59), İlkokul Mezunu, Çömlek ustası, Gölbaşı Ahmet ÖNEN (56), İlkokul Mezunu, Çömlek ustası, Gölbaşı Mustafa ÖNEN (47), İlkokul Mezunu, Çömlek ustası, Gölbaşı Yaşar BULUT (64), İlkokul Mezunu, Çömlek Ustası, Sille Köyü. Ziya KASAY (18), Lise Mezunu, Çömlek Ustası, Sille Köyü. Yüklə 3,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|