VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
391
FOTOĞRAFLAR
Şekil. 1. Gülağaç halı dokuma atölyesi Şekil 2. Atölyenin dış görünümü Şekil. 3.
Atölyede dokuyucular
Şekil. 4. Yün atkı, çözgü, ilme iplikleri Şekil.5. İlme ipliğinin eğrildiği saf yün Şekil.
6. Metal sarma tezgah
Şekil 7. Ahşap germe tezgâh Şekil 8. Halı makası, bıçak yerine kullanılan araç,
kirkit Şekil 9. Dokunan desene örnek
Şekil.10. Çözgü aparatı Şekil. 11. Atılan atkı sıraları
Şekil 12. Türk düğümü
Şekil. 13. Halı makası ile kesilen hav yüksekliği Şekil. 14. Atölyede dokuma birimi
Şekil.15. İplik deposu
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
392
Şekil. 16. Mutfak
Şekil 17. Mescit
Şekil. 18. Doğal havalandırma
Şekil. 19. Yapay ışıklandırma ve köpük tavan kaplaması.
Şekil.20. Oturaklar
Şekil.21. Gözlem gezisine katılanlar ve yöre Kaymakamı
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
393
BEYPAZARI YÖRESİ DOĞUM VE BEBEK GELENEĞİ
(BEYPAZARI REGION BIRTH AND BABY TRADITION)
Hilal Şahin USTAOĞLU
Fadim AKCA
ABSTRACT
Beypazarı, an old settlement of the city of Ankara, has a socio-cultural
structure. It is a settlement area that family and surroundings, partly trying to
maintain the properties of this structure, and can be observed from the socio-
cultural point of view. Situations such as "birth, marriage and death", which have an
important place in human life, have an important place in family life together with
rituals and traditions in Beypazarı as well as in many regions. Birth and baby
traditions in Beypazarı, which is the subject of research, are welcomed excitedly
and joyfully and especially requires ceremonies. Birth events, which are of great
importance in terms of strengthening the ties within the family, are also a necessity
of social status in the region. With every baby born, all the familiy, especially the
parents gains more respect in society. In this study, it was aimed to transfer
Beypazarı regional birth and baby traditions, which holds an important place for
family and society, to the future. Key Words: Beypazarı, Cultural heritage, Birth,
and baby tradition.
GİRİŞ
Aile insanların belli bir şekilde ürediği, topluma hazırlanma sürecinin belli
ölçülerde ilk ve etkin şekilde süregelen ana-baba ve çocuklar arasında sıcak,
güven veren ve içten duygularla ilişkilerin yürüdüğü toplumsal bir kurumdur. Aile
toplumsal bir bütünlüğün düzeni için önemli bir kavramdır. Ailenin düzen ve
bütünlüğü için önemli olan doğum ve çocuk olaylarının aile bireylerine, toplumda
belli bir statü kazandırdığı görülmektedir.
Doğum ve çocuk olayları Anadolu’nun her yerinde olduğu gibi, Ankara’nın
ilçesi Beypazarı’nda evlilik kurumu içerisinde heyecanlı ve mutlu bir şekilde
karşılanmaktadır. Aileye yeni katılan bireyin, gelişi, yöreye has gelenekler ve
ritüellerle, eş, dost ve akrabalarla sevinçlerin paylaşması da süregelen olaylardır.
Birçok olduğu gibi yörede, gelenekler yaşatılmaya çalışılsa da toplumsal değişimler
nedeniyle giderek azalmıştır. Bu çalışmada, Beypazarı yöresi doğum gelenekleri
araştırılmış ve kayıt altına alınmıştır.
Beypazarı Yöresi Doğum ve Bebek Gelenekleri
Annelik insanoğlu sürece, tüm zaman ve toplumlarda tartışmasız en önemli
ve saygın bir görevdir. Kadınlara has kişisel bir sorumluluk olan annelik toplumsal
gelişim açısından önemli bir misyondur. (Ozankaya, 1999:357). Beypazarı’nda da
Öğr. Gör., Gazi Üniversitesi Polatlı Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, El Sanatları
Bölümü.
Öğr. Gör., Gazi Üniversitesi Polatlı Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, El Sanatları
Bölümü.
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
394
anneliğe ve doğum olaylarına verilen önem büyüktür. Çocuğu olan aileler toplumda
saygınlık kazanmakta, çocuğu olmayan ana babalarda toplumsal baskı
görmektedir. Toplumsal yapımız gereği erkek çocuğa özellikle de ilk çocuğun erkek
olmasına önem verilmektedir. Çünkü soyun ve soyadının devam ettirileceği ayrıca
hayat boyu çocuğun her anlamda babaya destek olacağı düşüncesi hâkimdir.
Bunun için dualar edilir ve adaklar adanmaktadır (Uzmaner, 2002:34).
Günümüzde ilk çocuğun erkek olması önceliği yerini, çocuğun sağlıklı olması
dileğine bırakmıştır. Anne adayları doğacak çocuğun, sağlıklı ve güzel olması için
çirkin şeylere baktırılmazlar (Uzmaner, 2002:34).
Doğacak olan bebek ilk çocuk ise tüm hazırlıklar kız evi tarafından yapılır
(İnecek, 2016). Tüm Türk toplumunda olduğu gibi Beypazarı’nda da annelik ve
doğum kavramları, doğum öncesi ve sonrasında yöresel gelenek ve ritüellerle
kutlanmaktadır (Fotoğraf: 1).
Fotoğraf: 1
Doğum Öncesi
Yörede, hamilelik durumunun öğrenilmesiyle gerekli hazırlıklar yapılmaya
başlanır. Bu işte en bü-yük görev gelinin annesine düşer. Bebeğin doğduğunda ve
sonrasında giydirilecek kıyafetler (zıbın, ince patiska, ya da astarda kuşak) kundak
vb. eşyalar elde dikilerek hazırlanır. Bunların dışında bebek beşiği de gelinin
annesi tarafından hazırlanarak (beşik, yatak, yorgan vb.) eşyalar hediye edilir
(İnecek, 2016) (Fotoğraf: 2).
Fotoğraf: 2