Vii. Uluslararasi

VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ

28

 

koşullarda  korunması  ve  saklanması  bu  yüzden  her  bireyin  kültürel 

sorumluluğundadır.  Geçmişte  üretilen  geleneksel  dokumalar  somut  olmayan 

kültürel miras kapsamında değerlendirilmekte ve koruma altına alınması bu yüzden 

büyük önem taşımaktadır (Yanar ve Erdoğan, 2016: 584).  

Fotoğraf 1-2: Kilim Dokuma 

Korumacılık  anlayışı  açısından  geleneksel  dokumalar  konusunda  yeterli 

teknik  bilgiye  sahip  kişiler  tarafından  yapılması  gereken  araştırma  ve  tespit 

işlemlerinin  önemi  kadar  belgelendirme  aşamasının  da  büyük  bir  rolü  vardır. 

Bozulan,  nitelik  değiştiren    (Bkz.  Fotoğraf:  3-4-5)  ve  yok  olan  koruma  altına 

alınması  gerekli  geleneksel  dokumalar ile  ilgili  derlenen  her  türlü  bilgi  belgesel  bir 

değere  sahiptir  ve  belgeleme  çalışmaları  koruma  uygulamalarında  başından 

sonuna kadar devam eden uzun soluklu bir işlemdir. Bu çalışmanın amacı, koruma 

kapsamındaki  geleneksel  dokuma  ürünü  ile  ilgili  düzenli  bir  arşiv  oluşturulmak  ve 

duruma ilişkin gerekli önlemlerin alınmasını sağlamaktır (Öztürk, 2007: 40). 

Fotoğraf 4-5: Bozulma Görülen Hal 

Fotoğraf 4-5: Bozulma Görülen Kilimler 

---

VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ

29

 

SONUÇ 

Tüm insanlığın ortak mirası olarak değerlendirilen, her türlü kültür varlığının 

korunması  günümüzde  önemle  üzerinde  durulan  evrensel  bir  konudur.  Konuya 

olan ilgi öncelikle dünyada ses getirmiştir. Tüm dünyada korumanın amacı, yöntem 

ve  teknikleri  giderek  geliştirilmeye  çalışılmaktadır.  Geç  kalınmış  olmakla  birlikte 

günümüzde  Türkiye’de  de  gittikçe  artarak  devam  eden  bu  konudaki  yapılan 

çalışmalar  geleneksel  dokumalar  özelinde  de  sevindirici  gelişmeler  yaşanmasına 

vesile olmuştur. Dünya ve Türkiye müzeciliğinin en önemli sorunlarından birisi olan 

koruma  konusu  geleneksel  dokumalar  gibi  organik  kökenli  ürünler  açısından 

değerlendirildiğinde  yıpranma  ve  bozulmaların  zamana  karşı  koyamaması 

açısından  durumu  biraz  daha  zor  bir  hale  getirmektedir.  Asırlara meydan  okuyan, 

zamanın verdiği etki ile yıpranan ve eskiyen geleneksel dokumaların ancak doğru 

koruma  çalışmaları  ile  gelecek  nesillere  aktarılabilir  olduğu  da  bilinmektedir. 

Koruma  çalışmalarının  sağlıklı  bir  sonuca  ulaşabilmesi  için  kültürel  değerin  doğru 

bir  şekilde  araştırılıp  tespit  edilmesine,  belgelenmesine  ve  bilim  dünyası  ile 

paylaşılarak 

tanıtılması 

bu 

alanda 

çalışma 

yapan 

bilim 

insanlarının 

sorumluluğundadır.  

Ülkemizde  iki  yönü  ile  dikkat  çeken  koruma  konusu  değişen  dünya 

şartlarına  bağlı  kalarak  oluşan  yeni  yaşam  biçimi  gereği,  geleneksel  değerlerin 

değişime  uğraması,  kimilerinin  ortadan  kalkması  ve  kültür  tarihinin  önemli  bir 

parçası  olan  değişen,  kaybolan  bu  değerlerin  sonraki  kuşaklara  aktarılması 

açısından  değerlendirilmelidir.  Bu  yüzden  geleneksel  Türk  sanatları  ve  genelde 

kültürün maddi ürünlerinin, işlevleri ile birlikte, koruma altına alınmasının gerekliliği 

gün  geçtikçe  önem  kazanmaktadır  (Öztürk,  2005:  59-60).  Ülkelerin  diğer  dünya 

ülkeleri  arasında  kendi  yerini  belirlemesinde,  kendini  konumlandırmasında  ve 

tanıtılmasında  önemli  bir  görevi  olan  kültürel  mirasların  bilimsel  açılardan  ele 

alınarak  değerlendirilmesi  ve  ortaya  çıkan  bilgi,  bulgu,  veri  ve  analiz  sonuçlarına 

göre şekillendirilmesi ile koruma çalışmalarının yönlendirilmesi esas olmalıdır.  

Kültürel  değerlerin  geçmişte  olduğu  kadar  günümüzde  de  var  olmaları  ve 

hatta gelecek nesillere aktarımının sürdürülebilirliği için koruma olgusunun dinamik 

bir  yapı  içinde  ele  alınması  ve  tanıtılması  şarttır.    Türk  kültürüne  ait  geleneksel 

dokumaların yok olması demek insanlık kültür tarihinin yavaş yavaş yok olması ya 

da  yozlaşarak  varlığını  sürdürmeye  çalışması  anlamına  gelmektedir.  Korumada 

esas  olan  korunacak  değerlerin  sürekliliğinin  sağlanmasıdır.  Söz  konusu 

sürekliliğin  yanı  sıra  değişimin  varlığının  da  göz  ardı  edilmemesi,  dolayısı  ile 

değişim  aşamasında  neyin,  neden  ve  nasıl  korunacağının  bilincinde  olunması 

gerekmektedir (Öztürk, 2007: 7). 

Koruma  anlayışı  Türk  kültür  tarihi  açısından  önemli  bir  yere  sahip  olan 

geleneksel  dokumalar  özelinde  değerlendirildiğinde  nesilden  nesile  aktarımda 

sorunlar  yaşandığı  tespit  edilmiştir.  Bu  yüzden  geleneksel  dokumaların  da  diğer 

kültürel  değerler  gibi  işlevleri  ile  birlikte,  koruma  altına  alınmasının  gerekliliği  gün 

geçtikçe  önem  kazanmaktadır  (Öztürk,  2007:  40).  Bir  dönemin  yaşam  biçimine 

şahitlik  etmiş  bu  dokumaların  yok  olup  gitmesine  izin vermemek  için  yeni  koruma 

ve  saklama  anlayışı  içinde  sergileme  ve  depolama  işlemini  yapan  müzelere  ve 

bilinçli nesillere oldukça çok ihtiyaç duyulmaktadır (Koyuncu Okca, 2014: 21).  

---

VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ

30

 

KAYNAKÇA 



Ahunbay, Zeynep. (2011). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, Yem Yayın,

İstanbul. 



Asatekin  N.  Gül.  (2004).  Kültür  ve  Doğa  Varlıklarımız,  Neyi,  Niçin,  Nasıl

Korumalıyız, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 



Karavar,  Gonca.  (2017).  “Halı  ve  Düz  Dokumaların  Koruma  Uygulamalarında

Belgelemenin  Önemi  ve  Tasarımcının  Rolü-Importance  of  Documentation  in 

Carpets  and  Rugs  Conservation  and  Designer’s  Role”,  Yedi:  Sanat,  Tasarım  ve 

Bilim Dergisi, Sayı: 17. 



Koyuncu  Okca,  Ayşegül.  (2014).  Geleneksel  Dokumalarda  Koruma  ve

Onarım  Prensipleri,    Pamukkale  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler  Enstitüsü  Kültür 

Varlıklarını Koruma ve Onarım Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek  Lisans Tezi, 

Denizli.  



Kuban, Doğan. (2000). Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu, Kuram ve

Uygulama, Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul. 



Öztürk,  İsmail.  (2007).  Koruma  Kültürü  ve  Geleneksel  Tekstillerin

Korunması-Onarımı, Duman Ofset Ltd. Şti., Ankara. 



Öztürk İsmail. (2005). “Müzecilik İle İlgili Yayınlar Işığında Türkiye’de Etnografya

Müzeleri  ve  Yenilikler”,  7.  Müzecilik  Semineri  Bildirileri  (20-22  Ekim  2005), 

İstanbul. 



Öztürk, İsmail. (1996). “Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Kültürel Değişim ve

Müzecilik  Açısından  Kültürün  Maddi  Ürünlerinin  Önemi”,  V.  Milletlerarası  Türk 

Halk Kültürü Kongresi Maddi Kültür Seksiyon Bildirileri (24-29 Haziran 1996), 

Ankara. 



Sarıtaş,  Süheyla.  (2008).  “Maddi  Kültür  ve  Onun  El  Sanatlarına  Yansımaları”,

38. ICANAS.  Uluslararası  Asya  ve  Kuzey  Afrika  Çalışmaları  Kongresi  Maddi

Kültür-International  Congress  of  Asian  and  North  African  Studies-Material 

Culture  (10-15.09.2007  Ankara),  Atatürk  Kültür,  Dil  ve  Tarih  Yüksek  Kurumu-

Atatürk Supreme Council for Culture, Language and History, Cilt: III, Ankara. 



Tapan, Mete (2007). Soru ve Cevaplarla Koruma, İstanbul.



Yanar,  Ayşem  ve  Erdoğan,  Zeynep.  (2016).  “Çeyiz  Yoluyla  Aktarılan

Dokumaların  Bazı  Bozulmaları  ve  Korunmasına  Yönelik  Öneriler”,  UGS 

Uluslararası  Geçmişten  Geleceğe  Sanat  Sempozyumu  ve  Sergisi  Bildiriler 

Kitabı (26-28 Eylül 2016 Çorum), Çorum.  

---