185
ərzində Aralıq dənizini piratlardan təmizlədi və bununla da
məşhur admiral kimi tanındı. Lakin tarixə daxil olmaq üçün
polkovnik Odovaldo da başqa bir şans da vardı. Sözsüz ki, o,
həmin şansdan səmərəli istifadə edə bilərdi. Tarixə düşmək
üçün bir çox konkistadorlar üçün məğlubedilməz sayılan
araukanları məhv edib Araukaniyanı fəth etmək lazım idi.
Araukaniyanı fəth etmək II Filipp tərəfindən polkovnik
Odovaldoya həvalə edilmişdir. Sadəcə olaraq, o, sərkərdəlik
bacarığından maksimum istifadə edərək, köhnə konkista-
dorların səhvini bir daha təkrarlamayaraq Araukaniyanı fəth
edə bilərdi. Tezliklə polkovnik qardaşı ilə görüşüb Araukaniya-
ya yeni ekspedisiya təşkil etmək fikrində olur. İş elə gətirir ki,
qardaşı özü onun yanına Kitoya gəlir. Yeni ekspedisiyanın təşkil
edilməsi də məhz Kitoda həll olunmalı idi. Çünki Eldoradonun
axtarılması üçün bura çoxsaylı konkistadorlar toplaşmışdı.
Sözsüz ki, onların hamısı işlə təmin olunmurdu. Polkovnik də
bütün bunların hamısını çox yaxşı dərk edirdi. Araukaniyanın
fəth edilməsi üçün Kitoda yeni ekspedisiya təşkil etmək olardı.
Bu işi qısa müddətə yerinə yetirmək lazım idi.
186
XVII fəsil. Kitodakı konkisatdorlar
İspaniyadan bu şəhərə təşrif buyuran ekspedisiya hərbi
qarnizonun yanında düşərgə saldığına görə qısa müddətə
polkovnik Odovaldo qarnizonun komandanlığı ilə sıx əlaqə
yarada bilir. Əsasən də o, ekspedisiyanın ərzaq təchizatını
həmin qarnizondan alırdı. Hərbi qarnizonda peşəkar döyüşçülər
çox olduğuna görə polkovnik Odovaldo öz ekspedisiyasına
oradan əsgərlər qəbul etmək istəyirdi. Müqavilə ilə həmin
döyüşçülər Araukaniyada yerli əhaliyə qarşı döyüşüb qələbə
əldə etdikdən sonra Kitoya qayıdacaqlar.
Qarnizonun komandanı arakuanların məğlubedilməzliyi və
orada gedən amansız müharibələrdən xəbərdar idi, elə bu
səbəblərə görə o, öz əsgərlərinə həmin ağır missiyada iştirak
etməklərinə icazə vermədi. O, bunu onunla izah etdi ki, hindular
hər an qiyam qaldırıb şəhərə hücum edə bilərlər. Onsuz da
Ruminyau bir dəfə Kitoya hücum edərək şəhəri darmadağın
etmişdir. Komandanın dediyinə görə belə bir təhlükə yenə də
baş verə bilər. Son aylarda aparılan müşahidələr göstərir ki,
şəhərdə və şəhərin ətrafında yaşayan hindular arasında böyük
narazılıqlar yaranıbdır. Aborigenlərin sosial və iqqisadi
vəziyyəti həddindən artıq ağır idi. Belə bir narazılıqlar aradan
qaldırılmasa, hökmən ölkədə üsyan baş verəcək. Gözlənilən
187
üsyanın qarşısını almaq üçün çox sayda əsgər qüvvəsi lazım
idi.
Deməli, polkovnik əsgər toplamaq üçün başqa kanallardan
istifadə etməli idi. Bundan əlavə fərdi üsulda da ekspedisiyaya
təcrübəli və bacarıqlı peşəkar əsgərlər cəlb etmək lazım idi.
Bunun üçün Migel, Sebastyan və Osvaldo şəhərə çıxıb cürbəcür
ictimai yerlərdə axtarışla məşğul olmalıydılar. Bu işdə onların
böyük təcrübəsi vardı.
Bütün işlər qısa müddətə həll olunmalı idi. Çünki konkista-
dorlar Kitoda çox qalmaq fikrində deyildilər. Onlar müharibənin
ikinci mərhələsinə yazın ilk günlərində başlamaq istəyirdilər.
Növbəti ekspedisiya heyət etibarilə həddindən artıq güclü təşkil
edilməli idi.
Migel şəhərə atası ilə çıxmalı oldu. Lakin həmişəki kimi
yenə də coğrafiyaşünas öz şagirdindən aralı düşmək istəmədi və
onlarla birlikdə şəhərə çıxdı. Özünün dediyi kimi o, Migelin
yanında özünü sərbəst və təhlükəsiz hiss edirdi. Həm də
coğrafiyaşünas kimi Migel özü də sənət əsərləri və şəhərin
memarlıq üslubları ilə dərindən maraqlanırdı.
İspan konkistadorları Peruya nisbətən Kito Audiensiyasında
tez peyda olurlar, hərçənd Kito Limadan bir il tez salınır, onları
bacı şəhərlər adlandırmaq olar. Onları ilk növbədə çox saylı
kilsələr, məbədlər, başqa dekorativ incəsənət və tikinti
ustalığının əsl şedevrləri bir-birinə oxşadır. Düzdür, köhnə
188
Kitoda gözəl tikililər, fasaddarı naxışla bəzədilmiş evlərə də az
rast gəlmək olar. Bunu izah etmək heç də çətin deyil; Kito vitse-
krallığın paytaxtı ilə yarışa girə bilməzdi. Lakin Kitonun,
məğrur qonşusu qarşısında öz üstünlükləri vardı; burada evlər
saman kərpici olan - adobedadan yox, burada çox olan
daşlardan tikilirdi.
Migelgil birbaşa Kitonun ürəyi sayılan San-Fransisko
meydanına yollandılar. Bu adı ona, meydanın bütöv bir
hissəsini tutan eyni adlı məbədə və ona bitişik olan kilsəyə görə
vermişdilər. Həmin məbəd fransiskan ordeninə məxsus idi. San-
Fransisko məbədini elə şəhərin əsası qoyulan kimi tikməyə
başlamışdılar və bütün Kito Audiensiyasında ən köhnə tikili
sayılır.
Məlum olduğu kimi ispanlar katolik kilsələri, onlar
tərəfindən sökülmüş ink saraylarının və məbədlərinin funda-
mentlərində tikməyə banşamışdılar. San-Fransisko məbədini isə
həmin yerdə ucalan İnkanın Sarayının fundamentinin üstündə
tikmişdilər. Bu haqda səlnamələr xəbər verir.
San-Fransiskonun
kompleksi
XVI
əsrin-amerikan
memarlığının nümunəsi sayılır. Daxili həyətləri, muzeyləri,
fəvvarəli bağlarla dörd kvartalı əhatə edir və 30 min kvadratmetr
ərazini tutur. Məbədin divarları qızıl suya çəkilmiş ağaclarla
dekorasiya olunmuş, və müqəddəslərin surətləri ilə bəzədil-
mişdi. Baş altarın qızılı parıltısı sitayiş edənlərə katolik kilsənin
Dostları ilə paylaş: |