2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR
Yüklə 7,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- « Yer üzündə baş verən və sizin öz başınıza gələn elə bir müsibət yoxdur ki, biz onu yaratmamışdan əvvəl o, bir kitabda
- Müşriklər belə deyəcəklər: «Əgər Allah istəsəydı, nə biz, nə də atalarımız müşrik olar və nə də biz
- «Allahın bizim üçün yazdığından başqa bizə heç
- Allahdandır
- sənə yetişən hər bir yaxşılıq Allahdandır, sənə üz verən hər bir pislik isə özündəndir
- «Sənə üz verən hər bir pislik isə özündəndir»
- Xeyir
- «İnsanlar öz
- ki, Allah
414
gələn hər bir müsibətdə qədəri dəlil gətirməsində bir xətər yoxdur. Məs: Qulun gözünü, qulağını və s. orqanlarını itirməsi, xəstələnməsi, doğuşdan şikəst çıxması və s. buna bənzər xüsuslarda qədəri dəlil gətirməsində bir xətər yoxdur. Çünkü müsibətlərdə qulun seçimi yoxdur. «Yer üzündə baş verən və sizin öz başınıza gələn elə bir müsibət yoxdur ki, biz onu yaratmamışdan əvvəl o, bir kitabda (Lövhi-Məhfuzda) yazılmış olmasın. Bu Allah üçün çox asandır». (əl-Hədid 22). Günahlara gəlincə isə qulun içki içməsi, zina etməsi, oğurluq və s. kimi günahları işləməsində qədəri misal çəkməsi düzgün deyildir. Çünkü o, bütün bunları öz iradəsi ilə seçərək edir. İbn Qeyyim –
zaman dərhal tövbə edərsə Allah da tövbəsini qəbul edərsə bu vəziyyətdə qədəri dəlil gətirə bilər. Əgər günah edər və günahında davam edərsə bu vaxtı qədəri dəlil gətirməsi batildir. Kafirlərin və müşriklərin vəziyyəti belədir. Adəm – əleyhissəlam – da olmuş və bitmiş, təkrarlanmamış bir vəziyyəti dəlil gətirdi 1649
. Allahın əmrinə və iradəsinə təslim olduğu üçün gətirdi. Allahın əmrinə və iradəsinə təslim olunduğu üçün belə vəziyyətlərdə qədəri dəlil gətirmək olar. Lakin Allahın əmr etdiyi tövhid və iman mövzusunda qədərə qarşı çıxdıqları və davamlı şirk içində olduqları halda ondan qaçmadıqları üçün müşriklərin qədəri dəlil gətirmələri batil bir şeydir. Müşriklər belə
Əgər qədər onların leyhinə dəlil təşkil etsəydı, Allah onlara əzabını daddırmazdı". Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Babamız Adəm –
gücü nədə idi? Çünki Adəm – əleyhissəlam – ın başına gələn hər bir şey Allahın təqdir etdiyi qədər ilə olmuşdu. Bütün bu dəlillər Allahın Qədərini inkar edən Qədərilər və Mötəzilə əqidəsində olanlara rədddir. Allah Tövratı Öz əli ilə Adəm xəlq etməmişdən 40 il əvvəl yazmışdır. Bu da Tövratın möhtəşəmliyinə dəlildir. Abdullah b. Amr - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Allah üç şeyi əli ilə yaratmışdır. Adəmı, Tövratı əli ilə yazmışdı və Ədn Cənnətindəki (ağacları da) əli ilə əkmişdi» 1650
. Həsənul Bəsri – rahmətullahi aleyhi – Bəsrə əhlindən olan, insanın seçimini inkar edənlərə məktub yazaraq deyir: "Kim Qəza və Qədərə iman etməzsə kafirdir. Kim edilmiş günaha görə məsuliyyəti Allahın üzərinə atarsa o, da kafirdir. Heç kəs Allahın iradəsinə zidd olaraq Ona itaət edə bilməz, heç kəs də Onun iradəsinə zidd gedərək Ona asi ola bilməz..." 1651
. Allah şərrindən qorusun İblis, Adəm – əleyhissəlam – ın yanına ixlaslı bir nəsihətçi şəkilində gəldi və ağacın meyvəsindən yeyərsə ona bir zərərin toxunmayacağını, əksinə faydası olacağını, Cənnətdə əbədi qalacağını, mələklərdən olacağını və buna bənzər Adəmlə zövcəsini aldatan bir çox şeyi nəsihət olsun deyə Allahın adından and içdi. Adəm – əleyhissəlam – isə fitrətinin təmizliyi və nəfsinin hiylədən uzaq olması səbəbiylə İblisin sözlərinin haqq olduğunda şübhə etmədi. Çünkü o, Allah adına yalan yerə and içə biləcəyini zənn etmədi. Adəm və zövcəsi Allah adına içilən anda sayğı
1649
Həmçinin Qədəri günaha sübut kimi bu halda da gətirmək olar: Bağışlanmış bir günah. Əgər tövbə etmisənsə və o, günahdan uzaqsansa. O, günahı edə-edə Qədəri dəlil gətirmək isə doğru deyildir. 1650 Darakutni «əs-Sifət» s 45, Beyhəqi «əl-Əsmə və əs-Sifət» s 403 Mərfu hədis. 1651 əs-Səədi "Təfsir" s. 232.
415
duydular. Lakin İblis bu andın dəyərini doğrultmadı. Buna görə də Allah da onu kiçiltdi və lənətlədi. Adəm və zövcəsini tövbə etməyə müvəffəq etdi. Ayrıca Adəmi Peyğəmbər olaraq seçdi və hidayətə yönəltdi, hidayət rəhbəri etdi.
İmam Tahavi – rahmətullahi aleyhi –
qədərə (Allahın dilədiyinə) iman etmək sözlərinə gəlincə: Peyğəmbər –
aleyhi və səlləm – məşhur Cəbrail – əleyhissəlam –
ın hədisində buyurmuşdur ki, xeyrilə şərrilə qədərə iman etməkdir. «Allahın bizim üçün yazdığından başqa bizə heç bir şey üz verməz …
haqqımızdır deyirlər. Bir pislik üz verdikdə isə bunu (bir uğursuzluq, nəhslik kimi) Musadan və yanındakılardan görərdilər. Agah olun ki, onların başına gələn (bəla və müsibətlər) Allahdandır …
Allahdandır deyərlər. Bir pislik üz verdikdə isə bu səndəndir söyləyirlər. Onlara de ki: «Hamısı Allah tərəfindəndir». Bu cəmaata nə olub ki, az qala söz də anlamır! (Ey insan!) sənə yetişən hər bir yaxşılıq Allahdandır, sənə üz verən hər bir pislik isə özündəndir …
buyuruğu o, deməkdir ki, bolluq, qıtlıq, zəfər və yenmək hamısı Allah tərəfindəndir.
Allahdan gələn hər bir pislik sənin etdiyin günah səbəbilə sənə verilən cəzadır. «Sizə üz verən hər bir müsibət öz əllərinizlə qazandığınız günahların ucbatındandır». (əş- Şura 30). İbn Abbas - radıyallahu anhu –
deyir ki, sənin başına gələn hər bir pislik sənin özündəndir 1652 . Çünki yaxşılıq Uca Allaha izafə edilir. Çünki hər bir baxımdanda bu yaxşılığı ehsan edən Odur. Hansı tərəfdən baxılırsa-baxılsın yaxşılığın mütləq ona izafə edilməsi lazımdır. Pisliyə gəlincə isə O, pisliyi ancaq bir hikmət olaraq yaradır. Çünki Uca Allah əsla heç bir pislik etməz. Əksinə Onun bütün əməlləri (felləri) xeyirdir və gözəldir. Peyğəmbər –
–
də istiftah duasında 1653
buyurur ki, xeyir bütünlüklə sənin əlindədir, pislik (şər) isə Sənə aid deyildir 1654 . Yəni
Sən bir pislik və şər yaratmazsan. Əksinə bütün yaratdıqlarında bir hikmət vardır. O, hikmət etibarı ilə şər kimi görünən bir xeyirdir. Ancaq bəzi insanlar üçün onda bir şər ola bilər. Bu isə cüzi bir şərdir. Külli və mütləq bir şər yaratmaqdan isə Şanı Uca Allah münəzzəhdir. Belə bir şər ona nisbət edilə bilməz. Əksinə Ona nisbət edilən hər şey xeyirdir.
– insanın mənfəətləndiyi hər bir xeyirli elm, ailə, var-dövlət və s. Şər – bunun əksi olaraq xəstəlik, cahillik, kasıblıq, ailənin dağılması. Allah xeyiri hansısa bir hikmətə görə təqdir edir. Həmçinin şərridə. İnsanın nəzərində şər olan bir əməlin arxasında böyük bir xeyir, hikmət vardır. «İnsanlar öz əlləri ilə etdikləri pis əməllər (öz günahları) üzündən suda və quruda fəsad, pozuntu əmələ gələr (bəzi yerlərdə quraqlıq, qıtlıq olar, bəzilərində zərərli yağışlar yağar, zəlzələ baş verər, dənizlərdə gəmilər batar) ki, Allah (bununla) onlara etdikləri bəzi günahların cəzasını daddırsın və bəlkə onlar (tövbə edib pis yoldan) qayıtsınlar». (ər- Rum 41). «Əgər o, məmləkətlərin əhalisi iman gətirib (pis əməllərdən) çəkinsəydilər,
1652 Suyuti «Durrul Mənsur» 2/185. 1653 Namaza giriş təkbirindən sonra edilən dua. 1654 Müslim 771, Əbu Davud 760, Tirmizi 3422, Nəsai 2/130. Yüklə 7,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|