416
sözsüz ki, onların başlarına göydən və yerdən bərəkət yağdırardıq (göyün və yerin
bərəkət qapılarını onların üzünə açardıq). Lakin onlar (öz Peyğəmbərlərini) yalançı
hesab etdilər, Biz də onları qazandıqları günahlara görə məhv etdik». (əl-Əraf 96).
«Bu (dünyada) öz əllərinlə etdiyin günahların cəzasıdır, yoxsa Allah bəndələrinə əsla
zülm edən deyildir». (əl-Həcc 10). Mucahid
–
rahmətullahi aleyhi
–
deyir ki, əgər hər
hansı bir zalım yer üzərində zülümkarlıq edərsə Allah onun günahı ucundan yağışı
saxlayar, meyvələr barını verməz, günahlar çoxaldıqca Allah da öz dərgahında əzabı
çoxaldar. Günahların çoxalmasından günəşin tutulması, zəlzələlər və yer üzündən
bərəkətin qalxması olur. Ömər - radıyallahu anhu
–
rəvayət edir ki, Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
hicrət vaxtı üzünü bizə tərəf çevirib buyurdu: «Ey hicrət
edənlər 5 şey vardır ki, ondan Allaha sığının. 1) Hər hansı bir qövmdə zinakarlıq açıq-
aydın yayılarsa Allah onları taunla və başqa xəstəliklə cəzalandırar ki, bundan qabaq
bu xəstəlik haqqında eşitməyiblər. 2) Hər hansı qövmdə çəkidə və ölçüdə aldadarlarsa
Allah da onları aclıqla və qəddar sultanla sınağa çəkər. 3) Hər hansı bir qövmdə zəkat
verilməzsə Allah da onları quraqlıqla sınağa cəkər və əgər heyvanlar olmasaydı onlara
heç yağış da yağmazdı. 4) Hər hansı bir qövm Allahla əhdini pozarsa Allah da onların
üzərinə düşmənlərini salar və əllərində olan şeyləri də onlardan alarlar. 5) Hər hansı bir
qövmün (əmirləri) Allahın hökm etdiyi ilə əməl etməzlərsə Allah da onları zəlil edər
(aralarında düşmənçilik salar)»
1655
. Abdullah b. Ömər
- radıyallahu anhu
–
rəvayət edir
ki, Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
ilə birlikdə Səmud qövmünün ərazisi
olan Hicr ərazisinə gəldik. Oranın quyularından su aldıq və xəmir yoğurduq.
Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
aldığımız suları boşaltmağımızı və
yoğurduğumuz xəmirləri isə dəvələrə yedirtməyimizi əmr etdi. Peyğəmbər:
«Ağlayanlar müstəsna olmaqla (ağlamayanlar) nəbadə əzaba uğramış olan bu qövmün
yurduna girsinlər. Əgər ağlamasanız onlara toxunan əzabın bir bənzəri sizlərə də
toxunmasından qorunmaq üçün onların yurdlarına girməyin. Sonra Peyğəmbər
–
sallallahu aleyhi və səlləm
–
vaxtıilə Saleh
–
əleyhissəlam
–
ın dişi dəvəsinin su içdiyi
quyudan su almalarını onlara əmr etdi»
1656
.
Şərrin özü Allaha nisbət edilmir. Yəni Allah şər etmir. Əgər o, şərdə heç bir xeyir
yoxdursa o, Allaha aid edilmir. Allahı təqdir etdiyi şərrin sonu xeyirlə, böyük hikmətlə
olur. O, işin sonunda xeyir yoxdursa şərdirsə o, Allaha nisbət edilmir. Ola bilər ki, şər
hansısa müəyyən bir insanlar üçün şər olsun. Lakin ümumi cəmaat üçün görürsən ki,
xeyirdir. Məs: Allah İblisi yaradıb öz bəndələrini imtahana çəkmək üçün. İblis şərdir.
Bəndələrinin bir qismi onu özünə düşmən tutar, bir qismi isə dost tutar. Həmçinin
zinakarın daş-qalaq edilməsi, oğrunun əlinin kəsilməsi şərdir. Lakin onlar üçün xeyirdi
çünki günahlarına kəffarədir. İkinci tərəfdən isə oğrunun cəzalandırılması insanların
mallarının qorunması deməkdir, zinakarın daş-qalaq olunması qeyrət-namusun
qorunması deməkdir. Həmçinin Allah güclü leysan yağış yağdırır. Bu yağış kimlərəsə
ziyan olduğu halda, görürsən ki, hansısa bir kəndin cəmaatı çoxdan bəri idi ki, belə bir
yağışı öz əkin sahələri üçün gözləyirdilər. Görürsən ki, zəlzələlərdən sonra bir çox
insanlar tövbə edirlər, bədbəxt hadisələrdən sonra insanların bir çoxları qəflətdən
1655
İbn Məcə, İmam Əhməd, əl-Albani «Səhih Silsilə» 106.
1656
Müslim 2980 –
Hicr – Mədinə ilə Şam arasında bir vadinin adıdır. Bura Saleh
– əleyhissəlam – ın qövmü olan
Səmudun mərkəzi idi. Allah bu qövmü Peyğəmbərinə itaət etmədiklərinə görə məhv etmişdir. Tarixçilər Səmudu Nuh –
əleyhissəlam – ın nəslindən sayırlar. Səmud b. Cabir b. İram b. Şam b. Nuh. Saleh
– əleyhissəlam – İbrahim
–
əleyhissəlam – dan əvvəl yaşamışdır. Quran surələrinin adlarından da biri əl-Hicr surəsidir. Maraqlananlar bu surəyə
baxa bilərlər.
417
ayılaraq tövbə edib xeyirli işlər görməyə başlayırlar və s. İkinci tərəfdən də o şər ki,
Allah onu təqdir edir o, insan üçün xeyirlidir. Əgər insan səbr edib əcrini Allahdan
diləyərsə, o şər sənin doğru yolu tapmağına, Allahın sənə verdiyi nemətin qədrini
bilməyə səbəb olur. İnsan xəstələndikdə, kasıbladıqda digər xəstə insanların, kasıbların
nələr çəkdiyini də fikirləşir. Bu da Allaha şükr etməyi yaradır. «Biz bilmirik ki, yerdə
olanlara bir pislik etmək istənilmişdir, yoxsa Rəbbi onlara bir xeyir diləmişdir». (əl-
Cinn 10). Bu ayədə xeyir Allaha, şər isə Ona izafə edilməmişdir. Allahın rəhmətinin və
hikmətinin kamilliyindən şər Ona izafə edilməz. Ona görə də deyilir ki: “Allahın
Qadasında şə yoxdur, şər yalnız Qədərdə və Məqdidədir”. «Əgər siz şükr etsəniz və
iman gətirsəniz sizə əzab vermək Allahın nəyinə lazımdır? Allah şükrə qiymət verən
və hər şeyi Biləndir!». (ən-Nisa 147). «Əgər Allaha ibadət edirsinizsə Onun nemətinə
şükr edin!». (ən-Nəhl 114). «Allah sizi analarınızın bətnlərindən heç bir şey
bilmədiyiniz (dərk etmədiyiniz) halda çıxartdı. Sonra sizə qulaq, göz və qəlb verdi ki,
bəlkə şükr edəsiniz!» (ən-Nəhl 78). «Əgər şükr etsəniz sizin şükrünüz Ona xoş gələr.
Heç bir günahkar başqasının günahını daşımaz
…
». (əz-Zumər 7). «Biz ona haqq
yolu göstərdik. İstər (nemətlərimizə) minnətdar olsun, istər nankor». (Dəhr 3). «(Ya
Peyğəmbər!) De ki: «Sizi yoxdan yaradan, sizə qulaq, göz və qəlb verən Odur.
(Allahın nemətlərinə) nə az şükr edirsiniz!» (əl-Mulk 23). «(Ey Cəmaatım!) Yadınıza
salın ki, o, zaman Rabbiniz bunu bildirmişdir. Əgər Mənə şükr etsəniz sizə olan
nemətimi artıracağam. Yox əgər nankorluq etsəniz, (unutmayın ki,) Mənim əzabım
həqiqətən şiddətlidir!». (İbrahim 7).
Şər Allahın felində (əməllərində) deyildir. O, şərri və ya xeyiri də yaratdıqlarının
əməllərində edir. «Yaratdıqlarının (insanların, cinlərin, vəhşi heyvanların)
şərrindən». (əl-Fələq 2). Allah
–
subhənəhu və təalə
–
nin əməli (feli) xeyirdir və heç
kəsə əsla zülm
1657
etməz. Uca Allah zülümdən münəzzəhdir. O, ədalət sifətinə sahibdir.
Kimsəyə zərrə ağırlığında zülm etməz. Onun bütün əməlləri ədalətdir və rəhmdir.
«(Ey
insan!) sənə yetişən hər bir yaxşılıq Allahdandır
…
». (ən-Nisa 79). Allah
–
subhənəhu
və təalə
–
əsla heç kəsə zülm etməz. Əksinə Allah ədalətlidir. Buna Quran və Sünnədən
bir çox dəlilləri misal gətirmək olar. «Malınızdan verdiyiniz hər hansı bir şeyin əvəzi
təmamilə sizə ödəniləcəkdir. Sizə əsla zülm edilməz». (əl-Bəqərə 272). «Allah onlara
zülm etmədi, lakin onlar öz özlərinə zülm etdilər». (Ali-İmran 117). «Bu əzab sizin öz
əllərinizlə törətdiyiniz işlərə görədir, yoxsa Allah bəndələrinə əsla zülm edən
deyildir». (Ali-İmran 182). «Sizə xurma çərdəyində olan nazik tel qədər belə zülm
olunmayacaqdır». (ən-Nisa 77). «İnsanlar arasında ədalətlə hökm olunar, onlara
1657
Zülm – hər hansı bir şeyi qoyulması lazım olan yerdən başqa bir yerə qoymaqdır. Zülm üç növdür. 1) Allaha qarşı
olan zülmdür –
«(Ya Muhəmməd!) Yadında olsun ki, bir zaman Loğman öz oğluna nəsihət edərək belə demişdir:
«Oğlum! Allaha şərik qoşma. Doğurdan da Allaha şərik qoşmaq ən böyük zülmdür». (Loğman 13). 2) İnsanlara qarşı
olan zülm. 3) İnsanın özü özünə etdiyi zülm. Cabir - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi
və səlləm – buyurdu: «Zülmdən çəkinin, çünki zülm qiyamət günü zülmətdir» Müslim şərhi 5/441. Əbu Umamə
-
radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər
– sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Ümmətimdən iki sinif vardır
ki, mənim şəfaətimə əsla nail olmayacaqdır. Zalım və gözü zülmdən başqa bir şey görməyən başçı ilə haqdan uzaqlaşan
və oğurluq edən hər kəs» Səhih Cəmi 3692. Əbu Musa - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu
aleyhi və səlləm – buyurdu: «Allah zalıma möhlət verər. Nəhayət onu yaxaladımı artıq buraxmaz» Buxari 5/214,
Müslim şərhi 5/444. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Qardaşınız istər zalım olsun, istərsə də
məzlum ona yardım edin». Səhabələrdən: «Ey Allahın Rəsulu! Məzluma yardım etdik, zalıma necə yardım edək?» deyə
sorudular. Peyğəmbər: «Onu zülm etməkdən çəkindirməkdir» Buxari 3/98. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm –
buyurdu: «İnsanlar zalımı görüb onun əllərini zülmdən çəkməzlərsə (Başqa rəvayətdə: «Yaxşılığı əmr edib pislikdən
çəkindirməzlərsə») aradan çox vaxt keçməz ki, Allah onları bir cəza ilə hamısını məhv edər (Başqa rəvayətdə: «Sonra
ona dua etsəniz də O, sizin duanızı qəbul etməz»)» Səhihul Cəmi 1969, 6947.