Анатом- меш

asboblardan foydalansa, bu avvalo qo'l muskullarini tez toliqtirib qo'yadi va 
suyak to'qimasini mustahkamlashi o'rniga uning jadal suyaklanishiga olib 
keladi. Bolalar og'ir narsalarni ko'tarishiga yo'l qo'ymaslik darkor. 2ta 
o'quvchining zambilda ko'taradigan yuki 7-8 yashar bolalar uchun 4 kgdan, 9-
10 yoshdagi bolalar uchun 6kg, 10-12 yashar bolalar uchun 10 kg, 13-15 yashar 
va 14-16-17 yashar bolalar uchun 24 kgdan oshmasligi kerak. Bitta o'quvchi 
shundan ikki baravar kam yukni ko'tarishi mumkin. 
Yassioyoqlik.
Odam tovon kaftining pastki qismi tayanch-harakat 
sistemasining ressori vazifasini bajaradi. Bolalar uzoq vaqt tik turganda, Og`ir yuk 

---

28
ko`targanda, tor poyafzal kiyganda oyoq panjasi gumbazi yassilanadi, natijada 
yassioyoqlik kelib chiqadi. Yassioyoqlik natijasida oyog``ining tovon- panja va 
boldir muskullarida og`riq bo`ladi. Yassioyoqlik tug`ma va hayotda orttirilgan 
bo`ladi. Yassioyoqlikning tug`ilgandan keyin yuzaga kelishi sabablari quyidagilardan 
iborat: bolani juda yoshligidan (8-10 oyligidan) boshlab yurg`izish, uzoq vaqt tik 
turg`izish, yosh bolaga poshnasi yumshoq poyabzal kiygizish, o`quvchilarning kun 
bo`yi poshnasiz sport poyabzalida yurishi, poshnasi baland, uchi tor poyabzallarni 
kiyish, og`ir yuk kutarish. Ana shularni hisobga olib, yassioyoqlikni oldini olishga 
e'tibor berish kerak.
Nazorat topshiriqlari:
1. Tayanch — harakat sistemasi qanday organlardan iborat? 
2. Tayanch — harakat sistemasi qanday vazifalarni bajaradi? 
3. Tayanch — harakat sistemasi qanday yosh xususiyatlarga ega? 
4. Muskullarning vazifasi va uning yosh xususiyatlari
nimalardan iborat? 
5. Umurtqa pogonasining kamchiliklaridan qaysilarini bilasiz? 
6. Sinf jixozlariga qanday gigiyenik talablar qo`yiladi?