Gomeostaz organizmning ko'pchilik organlar sistemasining
birgalikdagi faoliyati orqali ta'minladi.
Qon hujayra tashqarisidagi suyuqlikning tarkibiy qismi bo'lib, tana
massasining o'rtacha 7% ini tashkil etadi, shundan qon plazmasi 4,5-5%ni
tashkil etadi. Biror organning ish faoliyati buzilsa (kasallik tufayli) organizm
ichki muhitining nisbiy doimiyligi ham buziladi. M-n: me`da-ichak, jigar,
buyrak kasalliklaridir.
Qonning yoshga xos xususiyatlari.
Qon yopiq holda qon tomirlarda
harakatlanadi. Homiladorlikning uchunchi haftasidan boshlab, embrion
tanasida dastlabki yurak va qon tomirlari shakllana boshlaydi.
Embrionning uchunchi oyiga kelib asosiy qon hosil qiluvchi organlar
jigar va taloq ishlay boshlaydi. Bola 4 oylik bo`lganda suyaklardan ya'ni
naysimon, yassi, qovurg`alar, to`sh hamda umurtqa suyaklarining ko`mik
qismidan qon ishlab chiqarila boshlaydi.
Qon odamning yoshiga qarab o'zgarib turadi, ayniqsa 1 yoshgacha qon
o'z xususiyatiga ko'ra katta odmnikidan farq qiladi. Moddalar almashinuvi, qon
yaratuvchi organlarning tuzilishi va funksiyasi, qon aylanishi yoshga xos
xususiyatlarga bog'liq bo'ladi. Bola qancha yosh bo'lsa, moddalar almashinuvi
shuncha kuchli bo'ladi. Yangi tug'ilgan bolaning har kilogramm vazniga 150
sm
3
, go'dak bolada 110 sm
3
, 7 yoshdan 12 yoshgacha 70 sm
3
, 15 yoshdan
boshlab esa 65 sm
3
, qon to'g'ri keladi. Yangi tug'ilgan bolada qon tana umuiy
vaznining 15% ni, 1 yoshda 11%ni, 6 yoshdan 14 yoshgacha 9 % ni, katta
odamda esa 7 % ni tashkil etadi. O'g'il bolada va katta yoshli kishida qon
miqdori qizlar va ayollardagiga nisbatan ko'proq bo'ladi.
Dostları ilə paylaş: |