Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik institutu

ŞəkərORUCOVA.Qıpçaq qrupu türk dillərində etnonimlər
5-ci nəsil —u s  e r  q a n
nəsil  yanmqrupları:  avu.  k m r  ayu,  akrın,  alabay, 
apal,  apandı,  arqın kazax,  akxak,  bayiş,  bakabaş,  bişey,  bu- 
ray,  burzyan,  bus кип,  bukenbaş,  bur e,  isembay,  isey,  yuva- 
nay,  yelkibay, jansarı,  yaşel-xurpa,  kabık,  kazax,  kazanlar, 
kalmak,  karakalpak,  karataban,  karatamak,  karatun-kıp- 
sak,  kataş,  kaukıldak,  kulday,  kultay,  kurais,  kuru y ıl  ayı, 
kutukay,  kunak,  kupay,  kuranes,  kurmas,  kubalyak-tilyau, 
kurek,  kuçerbay,  керек,  kevyak,  lauryan,  mustafa,  muskel- 
dek,  mışıya,  tambet,  nazar,  ulu  kepes,  uslubaş,  eke,  ekken- 
bay,  uşe,  sarba,  sirtmeş,  suqete,  sulmak,  suter,  suvaykıyak, 
pesey,  tazlar,  taz,  tartay,  tatar,  tavay,  taulı,  telke,  tuman, 
kuz,  toma,  turkmen,  uyura,  uraz,  eserqan,  xanqilde,  xais- 
kan,  suun kıpsak, xuur,  şaik,  şayaxmad,  şapak.
IV qəbilə - T A N Q A U R ,  T U N Q A U R ,
D U N Q A U R
1-ci nəsil-1 u n  q a u  r
nəsil varımqruplan:  aktay,  apandı,  artı-rak,  arat,  as- 
lay, axlay,vayraka,  besey,  bizmen,  bikçentay,  biketiş,  bika- 
tin,  burkutkuş,  buket,  bure,  bereşen,  tarxan,  dumbey,  dun- 
qaur,  zaqit,  iqeu,  imes,  isembay,  yuyan  kunıs,  yuskı,  yaske, 
kaban,  kazax,  kalmak,  kamqak,  karabeyek,  kaşkar,  kryaşen, 
kilmeşek,  kuzyan,  kuyun,  kumuka,  kurşek,  kukmiş,  kuqeun, 
kuşen,  kuboi,  murzaqildi,  mişayak,  maksyut,  nırtış,  upey, 
yuşe,  saer,  su b ır,  sukmor,  sıskan,  çuvaş,  tatar,  tuma,  tyu- 
qeş,  travoy,  tunkay,  tapıy,  tezekay,  xakım,  syuiş,  şempetey, 
etemes, yurmeş, yurmıy, yarat.
V  qəbilə - T A M Y A N
1-  ci nəsil -  başay;
2-  ci nəsil -  kuyan;
3-  cii nəsil -  m ulyut;
Qıpçaq qrupu türk dillərinin leksikası, səhifə 134
AMEA Nəsimi adma Dilçilik İnstitutunun türk dilləri şöbəsi
Türk dillərinin larixi-müqayisəli leksikologiyası məsələləri, III cild, Bakı, 2012
4-  cü nəsil -  myasaqut;
5-  ci nəsil — tamyan;
nəsil  yanmqrupları:abzan, ayu, a k  suyrır,akbatan,  al- 
yurzan,  aalkım,  batman,  baur,  başmak,  beyalay,  beşkek, 
buraş,  buttik,  buqez,  beyen,  burzyan,  bubır,  bukey,  bebeleş, 
bepene,  dumey,  suktı,  tuyqeş,  işey,  kazax,  kazan,  kayqul, 
kara,  kara  baltır,  karqa,  karakalpak,  kara-taban,  kara-tu- 
mırtka,  kuluş,  alamakuluş,  kuzyan,  kurşek,  kuxer,  kuyan, 
kirqiz,  h r k  tamqa,  talay,  mukas,  muradım,  muqyuz,  mişşar- 
taknay,  sireuse,  supeldek,  sıbar,  tumurtka,  taz,  tamyan,  tar­
tay,  tatar,  taulı,  timyas,  tiptyar,  tuyak,  tuksart,  sarbay,  xu- 
na, xalber,  şaqman,  şakir,  şambı,  şeqrey,  şeker.
VI  qəbilə - K I P S A K
1-ci n əsil - а  к  k ı p s a k ,  s a r ı   k ı p s a k ,   t u r k m e n  
k ı p s a k
nəsil  varımarupları: aznabay,  alabay,  kalmak,  katay, 
katıkulak,kusme,  kuuk,  çuvaş;
2-  ci nəsil -  b  u ş  m a  n-s u u n -k ı p  s а к
nəsil yarımqruvlarv.akkul, akkırman, besey, burus  turk- 
men,  bure,  kamqak,  bısaksız  kazak,  isenkilde,  kalmak,  kara 
baka,  kirey,  kusay,  kukse,  munke,  taz,  tair,  turkmen,  tuket, 
tanqaur,  xaiskan,  sarıbay,  sarı baka,  su-un,  şir meş,  şepşe\
3-  cü nəsil - q e r  e y -  k ı p s a k
nəsil yarımqruüları:  arslanbek,  asılbek,  vaxan,  kabık- 
kanat,  kestey,  mukay,  mursey,  niqmat,  tau,  tize,  tuyqun, 
tuyuze,  umreş,  şayxiyat,
4-  cü nəsil - d j  e t  e u r  u
nəsil varımarupları -  у o x d u r .
5-ci nəsil - k a r  a-к ı p s  a k ,   k a r  i y / k a r a -  
q a  y- k ı p s  а к
Qıpçaq qrupu türk dillərinin leksikası, səhifə 135

---

nəsil varımarupları:  ay,  xay,  ayu,  akkuz,  atdjitar,  ax- 
madis,  byuyen,bire, bile key,  dumbey,  jilder,  zeke,  kazax, 
kair,  kalmak,  kara,  капу,  karaknrsak,  kasay,  katırmak, 
kiiz-kursak,  kerpe,  kuzqun,  kuzyan,  kuyun,  kuksya,  künesek, 
keykene,  mayrık,  maytuş,  mukşi,  mesekey,  uskameş,  sapkın, 
sıqan,  sirmeş,  surakay,  saitbattal,  sakeyjaz,  tanqır,  tatar, 
tau,  tauh,  timer,  tiptər,  telke,  tum a,  turkmen,  tülebay,  tuma, 
uquz,  sabaş,  xaiskan,  sart,  suir,  suun,  erketbaş,  akrendar;
6-  cı nəsil - k a r a q a y - k ı p s a k
nəsil  varımgruvları:  abdulmembet.  aitbay,  aaltınbay, 
bazan,  baymaklı,  baynazar,  bizmən,  buqmaş,  buzik,  bee- 
men,  iqeu,  imes,  anqrimes,  isyanqale,  kazax,  kazayak,  kal­
mak,  kaltay,  karqa,  kirey,  kuzyan,  kuşek,  kızıl kepester,  me­
re,  moratşa,  myuqyuz,  muxammedyar,  mryas,  mesyaqut, 
meqedey,  nabiulla,  eke,  siskezek,  sirmeş,  surkuldak,  suk- 
mar,  suqem,  çinqiz,  sekeş,  serme,  tatar,  tau,  taulı,  tuykun, 
tyulebay,  xarmak,  satıbalı,  xuna,  sırlıbay,  şauxuyak,  şer- 
bay,  şarafeddim,
7-  ci nəsil - k i p  s а к
nəsil  varımqrupları:  aban,  abdrazak,  aysa,  aysuak, 
alaqanat,  ataysal,  baynazar,  bayulı,  basır,  bizeu  salbar, 
burzyan,  qabzalil,  tunqaur,  duvan-sakal,  irpay,  iskelyər, 
yumran,  yıuan,  kunıs,  kalmak,  kaltırsa,  kankıs,  karaqay, 
karatun-kıpsak,  karyau,  kuzqun,  kulman,  кого yul ayu,  kur- 
pes,  kusey,  kidras,  kıpsak,  keze,  mazan,  muradem,  murat- 
kul,  muslim,  membet,  navruz,  berey,  noqay,  satuçin,  sirvay, 
suksir,  sait,  senkem,  tarbaqan,  tatar,  turkmen,  travay,  tuy- 
bay,  uklu-karaqay,  xalavar,  sipaş,  xuvır,  sınryan,  suun-kıp- 
sak,  suer,  şarep.  Etkusyuk,  alip,  yurmatı, yakşi-qul, yanılar, 
yarat;
8-  ci nəsil - s e n k e m - k ı p s a k
______
Şəkər ORUCOVA,Qtpçaq qrupu türk dillərində etnonimlər
Qıpçaq qrupu türk dillərinin leksikası, səhifə  136
AMEA Nəsimi adma Dilçilik İnstitutunun türk dilləri şöbəsi
Türk dillərinin tarixi-müqayisəli leksikologiyası məsələləri, III cild, Bakı, 2012
nəsil varımqrupları:  baka,  beşkek,  bereş,  urlyan,  kal­
mak,  kara  karqa,  kara  sank,  kuyun,  kurtluk,  kuyan,  kezil, 
mantıy,  mişar,  mıştıy,  suqe,  suqen,  sukre,  sura,  sıbar-taban, 
çuvaş,  tatar,  turkmen,  turqay,  traş,  tekşen,  tekey,  uquz, 
urus,  sarış,  elekeu,  eskernek,  etes;
9-cu n ə s i l - s a r ı ş - k ı p s a k
nəsil varımqrupları -  v o x d u r  
Ş İ M A L - Ş Ə R Q   B A Ş Q I R D L A R I
I  qəbilə - AY, A Y L E
qəbilə şəcərəsi -  Tarixnamevi-Bulqar
1-  ci nəsil - k a r a t  av 1
1, t a b ı n m a z a r
nəsil  varımgruvları:  buskak  bures,  kara,  karaikmak, 
kesertken,  sirmeş,  tabınmazar,  taz,  erte;
2-  ci nəsil - t u r k m e n
nəsil varımarupları:kiraız,sutış, turnamurun, enjek;
3-  cü n ə s i l - t ı r n a k l ı
nəsil  varımqrupları:  bures,  tikeney,  kumıy,  kukyur- 
qek,  uzun barmak,  raxmunkul, yulaman;
4-  cü n ə s i l - s a r t - a y l e
nəsil  varımqrupları:  abdelxair,  akımbet,  akkuş,  aktı- 
yak,  alıstar,  any,  baiş,bikmeş,  biktimer,  buxar,  bukey, 
baubek,  beşmek,  zengir,  kazax,  kalmak,  qaraqalpak,  ka- 
raqul,  karakusyuk,  kaşkalak,  kisebay,  kumer,  kuvakan, 
kızılbaş,  kentey,  maxtar,  mindebay,  mujırım,  murza,  malek, 
seben,  sumes,  çuvaş,  taz,  taulı,  tekeş,  tenkey,  urta  aymak, 
sırqıltık,  suir,  rıskul,  abdel,  aleken,  etimqen,  etkusyuk;
5-  ci nəsil -  ay, ayle
nəsil  varımqrupları:  akimbet,  altmışkulak,  aşkar,  as- 
kilde,  başkert,  biderqen,  isale,  buskur,  buxar,  buranqul, 
ismaqil,  kazax,  kazanqul,  kalmax,  kuluy,  kumuy,  kusyuk,
Qıpçaq qrupu türk dillərinin leksikası, səhifə 137

---