Şəkər ORUCOVA.Qıpçaq qrupu türk dillərində etnonimlər
kuzay, kuday, kumer, kualdı, başkortı, kuyan, kızılbaş, Му
ка, kirqiz, mişar, mustafa, mujırım, melikey, manye, salyut,
sutek, çuvaş, sepre, serme, tabın, taz, tatar, tiptyar, tum a,
tuqez, tuqızak, tukul, ural, tukulı,uzbek, sort, serqildık,
etimqen, etimqen ayle, etkusyuk, ejek, ay, ayzar, yamanay;
II qəbilə - К U D E Y
1- c i n ə s i l - b u l e k e y - k u d e y , b u l e k - k u d e
nəsil varımarupları: ayu, deu, deu kudey, noqay, su-
raş, sıskan, şaytan, alibay, arlyan;
2- ci nəsil - k i r - к u d e v
nəsil varımarupları: taulı, etkusyuk;
3- cü nəsil - t u r k m e n - k u d e y
nəsil varımarupları: kuluş, maytuba, seleş, taz, taulı,
turkmen, tukay, yuvey;
4- cü nəsil - u r m a n - k u d e y
nəsil varımarupları: iskelyuar, kazayak, tiptyar, ur-
man, aptelman, yanılar;
5- c i n ə s i l - ş ay t a n - k u d e y
nəsil varımgrunları:bures. kalmak, kasay, kesertken,
kirqiz, serkem, tabuldı, tuqız, xaybulla, şaytandar, eleke;
III qəbilə - M U R Z A L A R , U L E Ş T E
yarımqruplar: aksuvaş. baltaqul, barhldak, bişey,
bures, yatimder, kazak, kuzqun, kutlusura, kutlu, kerzı,
manqul, mindiyar, sipay, sulpı, sırzı, taz, tavir, taulı, tun-
qatar, şaytan;
IV qəbilə - D U V A N
1- ci nəsil - а к b a y
nəsil varımarupları: azamat. basır, biksure, besem, iş-
murat, kulsıkay, kılısbay,murza,niqmatulla, raxmatulla, çe-
remis, saim, şaim, sekite, selimkul, xismat, şarip alimquja;
2- ci nəsil — d u v a n
Qıpçaq qrupu türk dilbrinin leksikası, səhifə 138
AMEA Nəsimi adma Dilçilik İnstitutunun türk dilləri şöbəsi
Türk dilbrinin tarixi-müqayisəli leksikologiyası məsələləri, III cild, Bakı, 2012
nəsil varımqrupları: bikjen, biksura, kalmakkul, ka-
xir, kulsıkay, myuyat, sulpı, tabın, tabındı, umertey, faiz,
xısmet, xayrzaman, şarip, ılasın, yanıbay, yauış;
V qəbilə - К O Ş S I
yarımqruplar: akay, buranqul, quzair, kadır, kalmak,
kulsıkay, kusyakbirde, muslim, metey, çeremis, sultan,
sekete, telke, tuqız, umertey, sabanak, sort;
VI qəbilə - S I Z K I , S I S K I
varımqruplar.aii afridon, qulemiser, kalmak, kuruç,
timer,mester,sar qa, taji, abeş, ejmek, eset, efseqit;
VII qəbilə - U P E Y
yarımqruplar: abulxair, besey, qasaba, kilmesek,
mavlekay, tarakan, tarsık, axmadiy, yamaş, yaxıya;
VIII qəbilə - К A T A Y
Başqırdıstanın dağ-meşə zolağı üzrə:
1- ci nəsil — i d e l - k a t a y ;
2- ci nəsil - i n z e r - k a t a y
nəsil varımarupları:assı, beymiş, berkey, darxan,
dever, kalmak, memişan, uryuk, taban, turkmen, san;
3- cü nəsil - к u z q u n-k a t a y
nəsil varımarupları: ayu, alakurt, burten, burten,
ilan, yuanbilyak, kalmak, kataxaba, kuyan, keşen, myuşket,
sel, sılbır, sank, xarısta, şukay;
Başqırdıstanın Şimal-Şərq zolağı üzrə:
1- ci nəsil - b a l a - k a t a y
nəsil varımqrupları: altınbay, bursık, inqeş, yusup,
kazan, kaip, kalmak, kalmakkul, kama, karabay, kulsıkay,
kuyan, maskara, mezit, sıtıy, çuvaş, telekey, uvak, salkın,
xornay, yuldaş, yanıbay;
2- ci nəsil - u l u k a t a y , k a r a - k a t a y
Qıpçaq qrupu türk dilbrinin leksikası, səhifə 139
Şəkər_ORVCQVA.Qıpçaq qrupu türk dillərində etnonimlər
nəsil vanm qruvları- y o x d u r .
Zauralye zolağı üzrə:
1- c i n ə s i l - b a l a - k a t a y
nəsil varımqrupları: azqım, barın, vaktar, iqelek, iş-
tek, kazax, kazan, kalmak, kulsıkay, myustyuk, supay, sıtıy,
telekey, turqay, sarı, ekren;
2-
ci nəsil - u l u - к a t a y , к a r a - к a t a y
nəsil varımqrupları: avu.qadelşa,kalmak,kulumbet;
3- cü n ə s i l - y a l a n - к a t a y
nəsil varımqrupları:buxar, buiş, buransı, kazax, kazan-
bay, kalmak, mişar, tatar, tubaldı, tuqezak, tukal, xakkul;
Qərbi Başqırdıstan zolağı üzrə:
yarımaruplar: biksaqıl. bala katay, bubi, beytek, be-
şer, yumran, kazanlar, kalmak, kara-katay, katay, katay,
kusan, kek karın, kekyurqek, murtay,sabir, sort, sede, ta
bın, tatar, tırmyanqul, tuma,şırau, yabalak, y a n k suvete;
IX qəbilə - S A L Y U T , S A L Y U X U T , S A L Y U Q U T
yarımaruplar :bure. ende. irkebav. kenembay, kuşım,
kıttıtayar, sabir;
X qəbilə - S I N R Y A N
yarımaruplar; ayı-sınryan, kidras, sınryan;
XI q ə b i l ə - T E R S Y A K
yarımaruplar: butuk-terzyak, sıskan;
XII qəbilə - B İ K A T İ N , M E K A T İ N
XIII q ə b i l ə - K A L M A K
yarımaruplar:buran. buranqarak, xara-kalmak, ka-
rakaşkak, katay, kaşka, kulak, kujak, kuşkilde, simke, tıı-
rele, ayuka-kalmak;
XIV qəbilə - B A Ş Q I R D K A Z A K L A R I
yarımqruplar: akbay, akkain, burak, kalmak, katay,
kuyun, kulay, kulumbay, kuren, цыган, salım;
Qıpçaq qrupu türk dillərinin leksikası, səhifə 140
AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun türk dilləri şöbəsi
Türk dillərinin tarixi-müqayisəli leksikologiyası məsələləri, III cild, Bakı, 2012
XV qəbilə - T A B I N ( U Y S U N )
a) Şərqi-Başqırdıstanda:
1- c i nəsil - b a r ı n
nəsil yarımqrupları: burıış, bereken, butis, derdjimen,
davletbay,kazax,kalmak,
karaelke,
kara uqez,
kuluy,
kuzyan, kuysarı, kustanay, kızılbaş, kirqiz, karim, kesek
mişar, mustafa, uryuk, sukur, subey, sutek, sıskan, tabın,
tuktaqul, tuluptar, turkmen, tunqatar, teke, tupey,un,
xaiskan,sapaş,sart,xupeis, sızqe, şuran, ayle;
2- ci nəsil - k a r a - t a b ı n
nəsil varımqrupları: biderqen.berkut. buranqul, butis,
bejekey,
il-aymaqı,
ilek-aymaqı,
kalmak,
karatabın,
melikey, uzunlar, subey, sumet, taz, taztar, tuquzak, tuktu-
bay, sigizek, İsmail, ayle, absalyam;
3- cii n ə s i l - k u b e l e k
nəsil yarımqrupları:baim. yuvaşbay, karaqay, musa,
subey, suvaş, sandır, tukus, utey, sart;
4- cü nəsil - k a l s e r - t a b ı n
nəsil yarımqrupları: akkuz, hire, yunis, kuşkilde, kıy-
kas, sukay, turkmen, tırnak, urankay, yablak;
5- ci n ə s i l - s a r t - t a b ı n
nəsil yarımqrupları: teken, sart-tabın;
6- cı n ə s i l - b i ş u l - t a b ı n
nəsil varımqrupları: bayulı, berkut, iskebişul, yan-bi-
şul, kama, kankıs, kar qa, kinzyaqul, bişul, taulı, xaiskan,
suyunduk-bişul, suyarqul-bişul, abubakir;
7-
ci nəsil - b i ş u l - u n q a r - t a b ı n , b i ş a u l - u
n q a r - t a b ı n
Qıpçaq qrupu türk dillərinin leksikası, səhifə 141
Dostları ilə paylaş: |
