Dinlari tarixi

Islom madaniyati 
poytaxti deb e’lon qilishda quyidagi mezonlarga asos-
laniladi. 
• 
qadimiy islom yodgorliklari va me’moriy obida
-
larning mavjudligi;
• 
islom madaniyatiga hissa qo‘shadigan ilmiy, ma
-
daniy asarlarning mavjudligi; 
• 
ilmiy tadqiqot markazlari, qo‘lyozmalar markazlari 
va arxeologik markazlari bo‘lishi;
• madaniy muassasalar o‘tkazgan festivallar, ma-
daniy tabdirlar, kitoblar, rasmlar, tajriba ishlari va 
nashr ishlarining mavjudgi;
• 
shahar tarixi haqida yuqoridagi talablar asosida 
ma’lumotlarning mavjudligi.
YAQIN TARIXDA
Toshkent
Fes
Halab
Makkai-mukarrama
Bishkek
Almati
Islom Hamkorlik Tashkilotining Ta’lim, fan va ma-
daniyat masalalari bo‘yicha ixtisoslashgan tuzilmasi 
(ISeSCO) faoliyatida har yili islom madaniyatining 
Osiyo, arab dunyosi va Afrika bo‘yicha poytaxtlari-
ni e’lon qi lish o‘ziga xos an’anaga aylanib bormoq
-
da. 2005-yilda Makkai Mukarrama islom madaniyati 
poytaxti deb e’lon qilingan bo‘lsa, 2018-yilgacha 43 
davlat Islom madaniyati poytaxti maqomini oldi. 
Bular ichida Isfahon (Eron), Halab (Suriya), Tim-
buktu (Mali), Toshkent (O‘zbekiston), Tripoli (Liviya), 
Fes (Marokash) va Dakar, (Senegal), Almati, Dushan-
ba, Beshkek, G‘azna kabi shaharlar ham bor.

---

73
Qaroviyun
Zaytuna
Al-Azhar
Ma’mun
Bayt-ul Hikma
MA’LUMOT 
UCHUN 
Musulmon-
larning ilm 
istab qilgan 
sa’y-harakat lari 
tufayli dunyoda 
birinchi to‘laqonli 
universitetlar-
ga asos solindi. 
Tunisda «Zay-
tuna» 732-yil-
da, Bog‘dodda 
«Bayt ul-hik-
ma» 829 - yilda, 
Fas(Marokash)
da «Qaroviyun» 
859-yilda, Qohi-
rada «al-Azhar» 
970-yilda, Xo-
razm «Ma’mun 
akademiyasi» 
1004-yilda tashkil 
etilgan. Musul-
mon olamidagi 
bu ilm dargohla-
rining aksariyati 
ming yildan 
ortiq faoliyat 
ko‘rsatmoq da.
TARIXGA NAZAR
1173-yilda vafot etgan Totbaliy (Tudelskiy) Iskan-
dariyada 20 ta madrasa bo‘lganligi, Bag‘dod, Qohi-
ra, Kordova va shunga o‘xshash katta shaharlar-
da labaratoriya, rasadxona hamda ilmiy tadqiqotga 
asqotadigan barcha sharoit yaratilganligi, kitobga 
boy kutubxonalarga ega "jomea" – universitetlar qad 
ko‘targanligi haqida ma’lumot bergan.

---

74