Əlyazması hüququnda tanriverdiyev elmir nəSİB oğlu
Yüklə 478,24 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
63 NƏTİCƏ Bu gün dəmir yolu ən təmiz nəqliyyat növlərindən biri hesab edilir. Elektrikləşdirilmiş dəmir yollarında sabit və dəyişən cərəyandan istifadə edilir ki, bu da lokomotiv və vaqonların elektrik təchizatında müxtəliflik yaradır. Elektrik qatarları ilə yanaşı ölkəmizdə dizel qatarlarından da istifadə olunur. Bakı – Sumqayıt sürət qatarı fasiləsiz sərnişin daşımalarını həyata keçirir. Bu tədqiqat işində araşdırılan məsələlər təkcə Bakı – Sumqayıt qatarına deyil, onun nümunəsində digər yollarda yük və sərnişin qatarlarına və dəmir yollarına tətbiq edilə bilər. Dissertasiya işindən aşağıdakı mühüm nəticələr alınmışdır: 1. Bakı – Sumqayıt dəmir yolunun inkişaf xüsusiyyətləri araşdırılmış, həmçinin Abşeronda günəş enerjisindən istifadə verilmişdir. Dəmir yollarının elektrik yükləri təyin edilmişdir. Əsas yük lokomotivlərin qəbul etdiyi cərəyanlardır. Bundan başqa, aşağı gərginlikli avadanlıqlar da mövcuddur ki, bu avadanlıq və cihazlar kiçik gec tələb etməsinə baxmayaraq, elektrik təlabatçılarının əsas hissəsini təşkil edir və I kateqoriyaya aiddir. Bu işlədicilər müəyyən edilmiş və onların bərpa olunan enerji ilə təmin edilməsinin mümkünlüyü göstərilmişdir. Beləliklə, bu işlədiciləri BOEM-in hesabına elektrik şəbəkəsindən qismən ayırmaq mümkündür. 2. Bərpa olunan enerji mənbələrinin nəqliyyatda tətbiqi məsələləri araşdırılmış, digər nəqliyyat növləri ilə yanaşı dəmir yol nəqliyyatında da tətbiq olunması müəyyən edilmişdir. Biz dünya praktikasından nümunələr götürməklə ölkəmizdə bu sistemin inkişaf etdirməyin əlverişli olduğunu təyin etmişik. İlk öncə yollarda günəş panellərinin quraşdırılması araşdırılmışdır. Bu yollar dəmir yolları və avtomobiil yolları, körpülər, keçidlər, yolların zolaqları arasındakı boş sahələrdə, dəmiryol stansiyaları və qovşaqlarında günəş panellərinin quraşdırılması və onların şəbəkəyə qoşulması təyin edilmişdir. Günəş enerjisi haqqında çoxlu elmi araşdırmaları nəzərə alıb, onun dəmir yollarında istifadəsi zamanı mövcud sistemin optimallaşdırılması və bununla enerji effektivliyinin yüksəldilməsi verilmişdir. Amerika və Hindistan təcrübəsindən günəş qatarı texnologiyası öyrənilmiş və onun Bakı – Sumqayıt qatarında tətbiqinin əlverişli olması göstərilmişdir. 64 3. Bakı – Sumqayıt qatarında günəş panellərinin dam örtüyünə tətbiqi və bu məsələ haqqında məlumatlar toplanmış, PV panellər layihələndirilmişdir. Dissertasiya işində iki müxtəlif stansiya üçün gələcəkdə quraşdırılması planlaşdırılan günəş batareyalarının tətbiqi təsvir olunmuşdur. Burada Azərbaycan Dəmir Yollarının “Bakı – Sumqayıt” yolunun “Biləcəri”və “Güzdək” stansiyalarında quraşdırılması plandadır. İlkin məlumatlar ADY QSC-indən əldə olunmuş və layihədə istifadə edilmişdir. Elektrik qatarı ilə yanaşı dizel qatarlarında da günəş panelləriinin tətbiqi araşdırılmışdır. Burada enerji effektivliyinin artırılması və dünya təcrübəsindən nümunələr təqdim olunmuşdur. Ölkəmizdə günəş enerjisinin potensialını nəzərə alaraq əminliklə demək olar ki, araşdırma mühüm töhvə verəcəkdir. Dəmir yoolunun avtomatika, telemexanika və İMB qurğularının enerji təchizatı üçün günəş panellərindən istifadə enerji səmərəliliyinin yüksəlməsinə səbəb olacaqdır. Müasir texnologiyadan və günəş panellərindən istifadə edərək, Bakı – Sumqayıt dəmir yolunda 25%-dək enerjiyə qənaət olunmasına nail oluna bilər. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycan Dəmir Yolları enerji təchizatı baxımından, tamamilə enerjisistemdən asılıdır. Bu layihələrin yerinə yetirilməsi ilə verilmiş rəqəm mövcud vəziyyətdə çox əlverişlidir. |