Ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası
Yüklə 3,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xaric Segah
Az ərbaycan musiqi terminləri 68 X Xan əndə – bu ad ad ətən muğamat sənətinə kamil surətdə yiyələnmiş nəğməkara aid edilir. Bir qayda olaraq o, xan əndə – sazəndə dəstəsində (üçlük ansamblın- da) h
əm də dəfçi vəzifəsini daşıyır.
əzmi – Mahur d əstgahında Fili ilə Xavəran arasında yerləşən şöbə.
– Az ərb. mus.-də: muğam şöbələrindən biri; Xaric (oxumaq, çalmaq) – p ərdəyə dəqiq surətdə düşə bilməmək nəticəsində istənilən səsi lazım g əldiyindən ya zil, ya da bəm oxumaq (çalmaq). Xaric oxumaq çox zaman n əğməkarın eşitmə qabiliyyətinin zəif olması ya da avazın düzgün qurul- maması nəticəsində baş verir.
– may əsi Orta Segah mayəsindən bir kvarta aşağı olan muğam (bax: Segah). Xark ən – far. 1. Melodiya, motiv; 2. Ton, p ərdə.
Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 69
Xav əran – 1. Rast d əstgahında Xöcəstə ilə Əraq şöbələri arasında bulunan guşə; 2. Bayatı-Şiraz dəstgahında Bayatı-İsfahan ilə Üzzal arasındakı şöbə; 3. İran mus-də: Mahur dəstgahında Xarəzmi ilə Nişanpurək arasında yerlə- şən şöbə. X ərək – simli musiqi al ətlərində simlərin səslənən hissəsinin uzunluğunu məhdud- laşdıran cihaz. Üst deka ilə simlər arasında yerləşdirilir. Kiçik taxta parça- sından ya da mal buynuzu qırığından emal olunur. Xərək simlərin ehtizazını musiqi al ətinin çanağına (gövdəsinə) ötürməklə səsi gücləndirir.
– ər. 1. Ud musiqi alətində ifaçılıq təcrübəsində çeçələ barmaq; 2. Ud al ətində pərdələrdən (dastanlardan) biri.
– ər. Rast dəstgahında Ruh-əfza ilə Pəncgah arasında yerləşən muğam guşəsi. Xöc əstə (far. – b əxtiyar, uğurlu, mübarək) – Rast v ə Mahur dəstgahlarında Vilayəti şöbəsindən sonra gələn, melodik c əhətdən muğamlardakı Şikəsteyi-fars mərkəz şöbənin eyni olan və muğamat kökündə dominanta (beşinci pillə) mövqeyini tutan mühüm bir şöbə.
Xuzi – Yaxın Şərq xalqları klassik musiqisinin 12 əsas muğamı ilə yanaşı duran 24 əsas muğam şöbələrindən biri.
– ər. kvinta. Az ərbaycan musiqi terminləri 70 İ İbrahimi – Az
ərbaycan xalq musiqisində muğam şöbələrindən biri.
( ər. dayaq, sütün) – b əm səs, bas səs, aşağı səs. Məşhur ərəb musiqişünası, nəğməkarı və şairi İshaq ibn İbrahim əl-Mosuli (767-849) “Nəğmələr kitabı”nda yazır ki, “bütün başqa (yəni yuxarı) səslər məhz imada istinad etməli və onun üz ərində qurularaq inkişaf etməlidir”. İqa – ər. musiqi səslərinin müəyyən nizam və qaydaya uyğun növbələnməsi. İqa – musiqinin t əşəkkülünü təmin edən əsas ifadə vasitələrindən biridir. Melodiyanın ən kiçik ifadəli rüşeymi olan hər bir musiqi cümləsi, hər bir musiqi intonasiyası öz daxilində mütləq müəyyən uyğunluq, mütənasiblik v ə müntəzəmliyə malik olmalıdır ki, bunu da vaxt, zaman ərzində təmin ed ən iqadır. Musiqi l əhnlərinin iqa əsasında təşəkkülü istər bilavasitə ən yaxın münasib ətdə (bax: Bəhr), istərsə də nisbətən uzaq qarşılıqlı nisbətdə təzahür ed ə bilər. Bunun sayəsində ayrı-ayrı musiqi cümlələri, dövrləri ilə yanaşı, musiqi s ənətinin daha möhtəşəm iri formalarının da yaradılması mümkün olur. Vokal musiqid ə iqa oxunan şeirin vəzn və bəhrini özündə əks etdirir. Bel əliklə, musiqinin iqa üzrə quruluşu musiqi sənətinə xas olan nizam və qaydalara əsaslanır. Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 71
İraq – bax: Əraq. İrəvan çuxuru – vaxtil
ə aşıq yaradıcılığında çox geniş yayılmış vokal forması.
– 1. S əsin ucalığı, yüksəkliyi. 2. Melodiyanın ən zil nöqtəsi.
(İsfahani) – vaxtil ə Yaxın və Orta Şərq xalqları klassik musiqisinin əsasını təşkil edən 12 m əqamdan altıncısı. Yüklə 3,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|