Microsoft Word \223X?rcl?rinin ucotunun \223Direkt-kostinq\224 v? \223Standart-kostinq\224. doc
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Daimi, d əyi şən, sair
- (normala şdırılmayan)) Satı şa münasib ətin ə gör ə
46 fənlərin ünsürlərindən istifadə olunur. Bütün sadalananları nəzərə alaraq belə nəticəyə gəlmək olar: söhbət yalnız qərb idarəetmə uçotu metodunun Azərbaycanın uçot nəzəriyyəsi və praktikasına uyğunlaşdırmaqdan gedə bilər. Köhnə və yeninin, özününkünün və özgənin düşüncəli sürətdə əlaqələndirilməsi müasir müəssisələrin səmərəli idarə olunmasının açarıdır. Bizim respublikamızda idarəetmə uçotunun inkişafı meyllərini gələcəkdə müəyyənləşdirən başlıca amil bazar müqasibətlərinin dərinləşməsi və onların qanunvericilik yolu ilə möhkəmləndirilməsidir. Yalnız qanunvericilik yolu ilə müəssiələrə verilən iqtisadi sərbəstlik idarəetmə uçotunun tətbiqi və daha da təkmilləşdirilməsi üçün başlıca meyar ola bilər.
47 FƏS L III. STEHSAL XƏRCLƏR N N UÇOTUNUN BEYNƏLXALQ STANDARTLARA UYĞUNLAŞDIRILMASI 3.1. Xərclərin və məsuliyyətin beynəxalq standartlara uyğun olaraq təsnifatı
Statistik hesablamalara görə müəssisələrdə satışdan əldə olunan pul vəsaitinin və digər gəlirlərin hər bir manatına orta hesabla 90-95 qəpik cəmi xərc düşür. Bu rəqəm əməliyyatların xarakterindən və digər amillərdən asılı olaraq istehsal sahələri arasında tərəddüd edir. Xərclərin güman olunmayan çox böyük həcmi müəssisə rəhbərlərini məcbur edir ki, idarəetmə uçotunda nəzarətə, optimallaşdırmaya və qənaətə daha çox diqqət yetirsinlər. Maliyyə uçotu hesablarında qeydə alınan stehsal xərcləri idarəetm uçotunda müxtəlif əsaslarla qruplaşdırılır. Daha konkret desək, elə bir qruplaşdırma fəaliyyəti tənzimləmək, hər şeydən əvvəl xərc kateqoriyaları və müəssisənin bölmələri üzrə müvafiq qərarlar qəbul etməklə əlaqədar bütün pratkik ehtiyacları ödəyə bilməlidir. stehsal xərclərinin beynəlxalq praktikada qəbul olunan təsnifatı onların müvafiq növlərinin kateqoriyalrı, yerləri və təyinatı üzrə aşağıdakı cədvəldə verilmişdir (cədvəl 3.1.):
Ə
idarə olunması xərcləri)
48 Alınma üsulu üzrə
məhsul vahidinə düşən xərclər
(normalaşdırma)
(normalaşdırılan,planlaşdırılmayan (normalaşdırılmayan))
Cari xərclər və təxirə salınan məsrəflər . darəetmə uçotunda satışdan vəsait - gəlirlər hesabına örtülən hesabat dövrünün cari xərcləri və yaxud hesabat dövrünün mənfəətinin azaldılması kimi əks etdirilən kompensasiya olunmayan xərclər təsnifləşdirilir. Gələcəkdə cari xərclərə çevriləcək aktivlərin satın alınması xərcləri yuxarıda verilən təsniıatda araşdırılmır. Bu idarəetmə uçotunun ayrıca aspektidir. Onlar aktivlərin əldə olunmasv və yaradılması üçün cəmlənən və istifadə olunan kapital qoyuluşları və pul vəsaitlərinin hərəkəti proseslərini müşahidə etmək vasitəsilə əks etdirilir. Cari xərclər cari gəlirlərlə, aktivlərə çəkilən xərclər isə maliyyə resurslarının mənbələri ilə üzləşdirilir. Aktivlərə çəkilən xərclər daha sonra cari xərclər formasını qəbul edir və müvafiq hesabat dövrlərinin cari gəlirləri ilə müqayisə edilir. Kompleks xərclər də xərc daşıyıcısı sayılır və onlar özlüyündə texnoloji, idarəetmə kommersiya, tədarük və s. xərclərə bölünür. Cari xərclərin daşıyıcıları maya dəyərinin formalaşması üçün ayrılır və onda həmin xərclər öz əksini vaır. Xərc daşıyıcılarına aiddir: hazır məmulat (son məhsul), yerinə yetirilən işlər, göstərilən xidmətlər, aralıq məhsullarıə yarımfabrikatlar, ayrıca detallar, hissələr, aqreqatlar, məmulat qrupları, başqa sözlə, xərc xərc çəkilən obyektlər, kompleks xərclər də xərc daşıyıcılarına aiddir və onlar texnoloji, idarəetmə kommersiya, tədarük və başqa xərclərə bölünür. Xərclərin texnoloji kompeksi bilavasitə kakulyasiya daşıyıcıları (obyektlər) üzrə xərcləri formalaşdırır: material ehtiyatlarının əldə olunmasına çəkilən tədarük xərcləri; müstəqim və dolayı texnoloji ərlər. Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|