Microsoft Word \223X?rcl?rinin ucotunun \223Direkt-kostinq\224 v? \223Standart-kostinq\224. doc
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.3. M əsuliyy ət m ərk əzl ərinin x ərc smetasının t ərtib olunması metodikası
64 3.3. Məsuliyyət mərkəzlərinin xərc smetasının tərtib olunması metodikası
Smeta və normativlər əsasında məsuliyyət müəssisədə seçilmiş və təşkilati cəhətdən rəsmiyyətə salınan məsuliyyət mərkəzləri üzrə bölüşdürülür. Kənarlaşmaların təhlili və nəzarət üçün xərclərdən istifadə olunması müəyyən praktik əhəmiyyət kəsb edir. stisnasız olaraq bütün kommersiya müəssisələrində hər hansı bir şəxsin elə bir vaxtı və imkanı yoxdur ki, maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti haqda bütün operativ informasiyalar əldə etsin və konkret qərarlar çıxara bilsin. Təsərrüfata rəhbərlik və operativ idarəetmə sferasında səlahiyyət və məsuliyyət menecmentinin imkanlarını genişləndirmək və səmərəliliyini yüksəltmək üçün müxtəlif səviyyəli idarə heyəti arasında bölüşdürülməlidir. Bu zaman rəhbərlik razılaşdırılmış şəkildə işləməlidir və son yekunda müəssisənin nəinki lokal, həm də ümumi məqsədlərinə nail olmalıdır. Belə bir razılığın əsasını idarəetmənin və meydana çıxan kənarlaşmalara opertiv nəzarətin bütün səviyyələrində tərtib olunan smeta xərcləri sayılır. Məsuliyyət mərkəzlərinin formalaşmasının əsasını hər bir müəssisənin idarə olünmasının təşkilat strukturu təşkil edir. Formalaşmasının bu əsası bütün səviyyələrdə idarəetmənin səmərəli qarşılıqlı əlaqəsinə, səlahiyyət bölgüsü məsələlərinin həllinə və s. məsələlərə köməklik göstərir. Təşkilat strukturunun növləri bu və ya digər təşkilatda ən müxtəlif amillərin təsiri atında formalaşır: istehsalat obyektlərinin və bazarların əlaqələndirilməsi dərəcəsi; istehsalın texnoloji şərtləri, ali rəhbər eyətin prinsipləri; bölmələrin və bütövlükdə müəssisənin strukturunun idarə olunması dərəcəsi. Baxmayaraq ki, təşkilat strukturunun bütün müəssisələrə məcburi sayılan tipi onun universal qaydada tətbiqidir: idarəetmənin səmərəliliyini təmin etmək üçün səlahiyyət və məsuliyyət dəqiq qaydada bölüşdürülməlidir. Məsuliyyət mərkəzi müəssisənin hər hansı bir bölməsi hesab olunur. Bu bölmə xərclərin baş verməsinə, gəlirlərin əldə olunmasına və investisiya vəsaitlərindən
65 istifadəyə nəzarət edir. Aşağıdakı şəkildə məsuliyyət mərkəzlərinin ğəşkilat quruluşu və konseptual sxemi verilmişdir (şəkil 3.6.). Şə
Məsuliyyət mərkəzlərinin təşkiat quruluşu və konseptual sxemi Xərc mərkəzləri xərclərin baş verməsinə nəazərt edən və onların səviyyəsinə məsuliyyət daşıyan ilk istehsalat bölmələrinin bazasında yaradıla məntəqələr hesab olunur.
Mənfəət mərkəzləri gəlirlərə və xərclərə nəzarət edən, böləmlərin xərc smetalarını təsdiqləyən və mənfəətə sərəncam verən müəssiələr, filiallar və müəssisənin digər bölmələri deməkdir. nvestisiya mərkəzi qaydaya görə investisiyalara, mənfəətə və xərclərə nəzarət edən bütöv bir müəssisədir. Məsuliyyətin dəqiq bölgüsü müəssisənin informasiya təminatı sisteminin səmərəli fəaliyyət göstəricisinin dönməz şərtidir. Müəssisənin istehsalat- Məsuliyyət mərkəzləri Xərc mərkəzlləri Mənfəət
mərkəzləri Müəssisənin sexləri Yığma
Emaledici Yığma
Emaledici Tədarük Müəssisə Investisiya mərkəzləri 2 saylı müəssisə 1 saylı müəssisə
66 kommersiya fəaliyyəti haqda məlumatlar istifadə üçün yararlıdırsa, onların ötürülməsi konkret mudriyyətə praktik əhəmiyyət daşıyan qərarlar qəbul etməyə imkan verir. Xərclər, satış, mənfəət haqda məlumatlar müəssisə daxilində məsuliyyətin bölgüsü strukturuna müvafiq olaraq idarəetmə uçotunda toplanılır və qruplaşdırılır. Təşkilati strukturda planlaşma və uçot elə qurulur ki, zəruri informasiya zəruri nöqtəyə daxil olur və zəruri vaxtda rəhbərliyə optimal qərarlar qəbul etməyə şərait yaradır. nformasiyaların ünvanlılığı (fərdiliyi) iki məqsədə xidmət edir: - məsul idarə edənlər üçün informasiya axınını təmir etmək; - ayrı-ayrı şəxslərin işinə qiymət verilməsinə ali rəhbərliyə köməklik göstərmək. Xərclərə görə məsuliyyət mərkəzlərinn seçilməsi və hər bir maddə üzrə onların kəmiyyətinə məsuliyyət daşıyan müxtəlif şəxslərin identifikasiyası məsuliyyət strukturunun təhlilini tələb edir. Bu da özlüyündə aşağıdakıları açıqlamalıdır: - mövcud məsuliyyət mərkəzlərinin kifayət qədər olmaı; - heç kimin məuliyyət daşımadığı bölmələrin və yaxud xərclərin mövcudluğu; - məsuliyyəti təkrarlanan bölmələrin və yaxud xərclərin mövcudluğu; - məşğul olan işçilərn sayı, xərclərin məbləği və fəaliyyətin həcmi əks olunan bölmələrin ölçüsü; - müəssisənin indiki quruluşunun məntiqi və onun yenidən qurulması və inkişafının zəruriliyi. Rəhbərliyin arzusu ilə fəaliyyətin və bölmələrin növlərini elə geniş və elə dar çərçivədə qruplaşdırmaq olar ki, həmin qruplaşma uyğunluq nöqteyi-nəzərindən iki başlıca meyar üçün zəruridir: 1. fəaliyyət növlərinin məsuliyyət mərkəzlərinə bölgüsü xərclərə görə məsuliyyətin təkrarlanmasına gətirib çıxarmamalıdır; 2. fəaliyyətin növlərinin məsuliyyət mərkəzlərinə bölgüsü iqtisadi tələblərə gətirib çıxarmamalıdır. Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|