120.2.1. cinayət prosesində iştirak edən hər bir şəxsə hüquq və vəzifələrini izah
etmək, onların həyata keçirilməsinə imkan yaratmaq (bu Məcəllədə nəzərdə
tutulmuş hallarda və qaydada şəxsə onun hüquq və vəzifələri sadalanan yaddaş
vərəqinin verilməsi cinayət prosesini həyata keçirən orqanı həmin şəxsin xahişi ilə
müvafiq izahlar verməkdən azad etmir);
120.2.2. etiraz edilə bilən şəxslərin soyadları və bu şəxslər barədə digər zəruri
məlumatları cinayət prosesinin iştirakçılarına bildirmək.
120.3. Cinayət prosesinin iştirakçısı statusunu əldə etmiş şəxsin hüquq və
vəzifələri onun iştirakı ilə keçirilən istintaq və ya digər prosessual hərəkətlərin
icraatına başlanmamışdan və onun cinayət prosesinin iştirakçısı qismində hər hansı
bir mövqeyini bildirməmişdən əvvəl izah edilir.
120.4. Məhkəmə iclasına gəlmiş cinayət prosesi iştirakçısına cinayət işi üzrə
məhkəməyədək icraatda hüquq və vəzifələrinin izah edilib-edilməməsindən asılı
olmayaraq məhkəmə onun hüquq və vəzifələrini izah etməlidir.
120.5. Cinayət prosesini həyata keçirən orqan, istintaq və ya digər prosessual
hərəkətləri həyata keçirən şəxs hal şahidinə, tərcüməçiyə, mütəxəssisə, ekspertə
onların iştirakı ilə keçirilən hər bir istintaq və ya digər prosessual hərəkətə
başlanmamışdan əvvəl onların hüquq və vəzifələrini izah etməlidir. Ekspertin
hüquq və vəzifələri cinayət prosesini həyata keçirən orqanın xahişi ilə onu təyin
etmiş ekspert idarəsinin rəhbəri tərəfindən də izah edilə bilər. Şahidin hüquq və
vəzifələri cinayət prosesini həyata keçirən orqan tərəfindən bir dəfə birinci
dindirmədən əvvəl və təkrarən məhkəmə iclasında izah edilir.
120.6. Cinayət prosesi iştirakçılarına, habelə cinayət prosesində iştirak edən digər
şəxslərə hüquq və vəzifələri şəxsin inkişaf səviyyəsi, həyat təcrübəsi, təhsili və digər
hallar nəzərə alınmaqla izah edilməlidir. Bu şəxslərin hər birinin xahişi ilə cinayət
prosesini həyata keçirən orqan onun hüquq və vəzifələrini təkrarən izah etməlidir.
120.7. Hüquq və vəzifələr prokurora, müdafiəçiyə, ali hüquq təhsili olan ittiham
və ya müdafiə tərəfi təmsil edən digər şəxsə, habelə müvafiq iş təcrübəsi olan
məhkəmə iclasının katibinə izah edilməyə də bilər.
M a d d ə
1 2 1 .
V ə s a t ə t l ə r ə
v ə
x a h i ş l ə r ə
b a x ı l m a s ı n ı n
m ə c b u r i l i y i
121.1. Cinayət prosesini həyata keçirən orqan aşağıdakıları yerinə yetirməlidir:
121.1.1. istintaq və ya digər prosessual hərəkət aparılan zaman cinayət prosesi
tərəflərinin verdikləri vəsatətləri, habelə cinayət prosesində iştirak edən digər
şəxslərin xahişlərini bu hərəkətlərin (məhkəmə iclasının) protokoluna daxil etmək;
121.1.2. cinayət təqibi üzrə icraatın materiallarına cinayət prosesi tərəflərinin,
habelə cinayət prosesində iştirak edən digər şəxslərin yazılı vəsatətlərini və
xahişlərini əlavə etmək;
121.1.3. bu Məcəllədə digər qayda nəzərdə tutulmayıbsa, vəsatətlərə və xahişlərə
onların verilməsindən bilavasitə sonra baxmaq və nəticələri üzrə müvafiq qərar
çıxarmaq (vəsatətin həll olunması cinayət prosesini həyata keçirən orqan tərəfindən
vəsatət üzrə qərarın qəbul edilməsi üçün əhəmiyyətli hallar müəyyən edilənədək
təxirə salına bilər; bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş hallarda vəsatətin vaxtında
verilməməsi onun baxılmamış saxlanılmasına səbəb olur);
121.1.4. vəsatətə və ya xahişə əsasən qəbul edilmiş qərarın surətini dərhal
ərizəçiyə göndərmək.
121.2. Vəsatətə və ya xahişə əsasən qəbul edilmiş qərar əsaslandırılmalı və həmin
qərarda ərizəçinin dəlillərinə verilmiş qiymət öz əksini tapmalıdır. Cinayət təqibi ilə
bağlı olan bütün halların lazımi hüquqi prosedur daxilində hərtərəfli, tam və
obyektiv araşdırılmasına, cinayət prosesi iştirakçılarının və cinayət prosesində
iştirak edən digər şəxslərin pozulmuş hüquqlarının və qanuni mənafelərinin bərpa
edilməsinə yönəldilmiş vəsatət və xahişlər rədd edilə bilməz.
121.3. Vəsatətin və ya xahişin rədd edilməsi onların cinayət prosesinin sonrakı
mərhələlərində və ya cinayət prosesini həyata keçirən digər orqana vəsatət və ya
xahişlə təkrar müraciətinə mane olmur. Vəsatətin və xahişin digər hallarda təkrar
verilməsi yeni dəlil gətirildikdə və ya cinayət prosesinin gedişində onların təmin
edilməsinin zəruriliyi təsdiq olunduqda mümkündür.
M a d d ə 1 2 2 . P r o s e s s u a l h ə r ə k ə t l ə r d ə n v ə q ə r a r l a r d a n
ş i k a y ə t e t m ə k h ü q u q u
122.1. Cinayət prosesini həyata keçirən orqanın prosessual hərəkətlərdən və ya
qərarlarından cinayət prosesinin iştirakçıları, habelə bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş
hallarda və qaydada cinayət prosesində iştirak edən digər şəxslər tərəfindən şikayət
verilə bilər.
122.2. Cinayət prosesini həyata keçirən orqanın prosessual hərəkətlərindən və ya
qərarlarından şikayət aşağıdakılara verilir:
122.2.1. təhqiqatçının və ya müstəntiqin hərəkətindən və ya qərarından — ibtidai
araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurora;
122.2.2. ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən prokurorun
hərəkətindən və ya qərarından — yuxarı prokurora;
122.2.3. bu Məcəllənin 449.3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş təhqiqatçının,
müstəntiqin və ya ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən
prokurorun hərəkətlərindən və ya qərarlarından — məhkəmə nəzarəti funksiyasını
həyata keçirən məhkəməyə;
122.2.4. bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş hallarda məhkəmənin hərəkətlərindən
və ya qərarlarından — yuxarı məhkəməyə.
122.3. Cinayət prosesini həyata keçirən orqanın hərəkətlərindən və qərarlarından
şikayət yazılı, bu Məcəllə ilə ərizənin yazılı forması xüsusi nəzərdə tutulmadıqda isə
şifahi ola bilər (cinayət prosesini həyata keçirən orqan şifahi şikayəti bu zaman
aparılan prosessual hərəkət protokolunda və ya ayrı protokolda qeyd edir).