104
III FƏS L. AZƏRBAYCAN RESPUBL KASININ XAR C QT SAD
S YASƏT STRATEG YASININ FORMALAŞDIRILMASI MEXAN ZM N N
HÜQUQ TƏM NATI VƏ ONUN TƏKM LLƏŞD R LMƏS
ST QAMƏTLƏR
3.1. Azərbaycanın dünya təsərrüfatına inteqrasiyasının
institusional – təşkilati mexanizmlərinin formalaşdırılması
Ölkənin xarici iqtisadi siyasəti dövlət və beynəlxalq institusional-təşkilati
mexanizmlər tərəfindən tənzimlənir. Azərbaycan Respublikasının sözü gedən
təşkilati-idarəetmə strukturu, xarici siyasəti tənzimləyən “Respublikanın iqtisadi və
ictimai-siyasi həyatının stabilləşdirilməsi əlavə tədbirlərinə dair” qanun və
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası əsasında formalaşdırılmışdır.
Xarici iqtisadi fəaliyyət subyektlərinə istehsalçı müəssisələr, nazirliklərin və
müvafiq orqanların xarici iqtisadi ticarət strukturları, Azərbaycan Respublikası
ə
razisindəki beynəlxalq təşkilatların nümayəndəlikləri, konsorsiumlar, birgə
müəssisələr, idxal-ixrac əməliyyatlarını həyata keçirən marketinq şirkətləri və o
cümlədən, sığorta, nəqliyyat və s. sahələr üzrə fəaliyyət göstərən strukturlar daxildir.
Dövlətin xarici iqtisadi fəaliyyəti daha çox beynəlxalq iqtisadi və maliyyə
qurumlarının vahid qayda və normaları əsasında tənzimlənir. Dünya iqtisadi rejimini
pozanlara qarşı hərbi-siyasi sanksiyalar qlobal siyasi struktur sayılan BMT tərəfindən
tətbiq edilir. Müasir şəraitdə xarici təzyiqlər ölkənin iqtisadi həyatının ayrılmaz
atributu sayılmaqdadır.
Maliyyə bazarlarına inteqrasiyasının genişləndirilməsi və Beynəlxalq Valyuta
Fondu, Beynəlxalq nkişaf Assosiasiyası, Dünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və
nkişaf Bankı və digər beynəlxalq maliyyə xidmətləri tərəfindən nəzarətin artırılması
Azərbaycan da daxil olmaqla MDB-də maliyyə və pul sisteminin stabilləşməsinə
ə
lavə dəyər qazandırdı.
97
97
Эмир-Ильясова Эсма Ильяс гызы, «Внешнеэкономические связи Азербайджанской Республики в условиях
интеграции
в мировую экономику», автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора
экономических
наук, Баку, 2013
Qanunvericilik bazasının t
ümumdünya beynəlxalq v
inteqrasiya proseslərinin sür
məqsədilə, ölkə parlamentl
Bu yöndə daha bir addım, Az
tərəfindən razılaşdırılmış
mexanizmlərin qəbuludur.
Saziş, ÜTT, AB aid etm
Beynəlxalq əlaq
hakimiyyət orqanları, müvafiq nazirlikl
fəaliyyət göstərən beyn
hakimiyyət orqanları və
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına müvafiq olaraq ölk
hakimiyyəti Prezidentə
aşağıdakılar daxildir: Az
təşkilatlarda diplomatik t
təqdimat vermək, xarici dövl
nümayəndələr təyin etm
Beynəlxalq,
MDB, AEX,
Çoxmillətli orqanlar
Y B və s.)
Dövlətlərarası,
tənzimləmə
Dövlət tənziml
Yerli orqanlar,
Sahə nazirlikl
nvericilik bazasının təşkil olunması və unifikasiyası zamanı
lxalq və sahəvi normativ aktlar oynaya bil
rinin sürətləndirilməsi və onların effektivliyinin yüks
amentləri tərəfindən qanun bazalarının yaxınla
daha bir addım, Azərbaycanın beynəlxal
dırılmış ümümdünya institutlarına birləşməsi v
buludur. Bu cür sənəd və strukturlara Tarifl
aid etmək olar.
laqələrin tənzimlənməsində əhəmiyyətli
t orqanları, müvafiq nazirliklər, sahə nazirlikləri v
beynəlxalq əlaqələr üzrə departamentlər
ə
qeyri-hökumət təşkilatları oynayır. (S
rbaycan Respublikası Konstitusiyasına müvafiq olaraq ölk
ə
məxsusdur. Prezidentin xarici siyasətl
Azərbaycan Respublikasının xarici dövl
kilatlarda diplomatik təmsilciliklərinin təsis edilməsi il
xarici dövlətlərə və beynəlxalq t
yin etmək və ya onları geri çağırmaq, xarici dövl
regional və sahə orqanları (BƏT, BMT, AB,
AEX, A B, AP, AM, ombudsman və s.)
orqanlar (BMT, ÜTT, XTBS, B A, BVF, DB,
ə
rarası,
parlamentlərarası,
hökumətlərarası
orqanları
ə
nzimləmə orqanları
orqanlar, E B və digər vətəndaş ictimai birlikləri
nazirliklərinin beynəlxalq bölmələri
105
unifikasiyası zamanı əsas rolu
vi normativ aktlar oynaya bilər. Bu normativ aktlar
onların effektivliyinin yüksəldilməsi
bazalarının yaxınlaşmasını təmin edir.
lxalq tənzimləmə sistemi
si və bunun üçün xüsusi
Tariflər və Ticarət üzrə Baş
li rolu dövlətin mərkəzi
ri və qurumları nəzdnində
r və o cümlədən, yerli
Sxem 3.1.)
Sxem 3.1.
rbaycan Respublikası Konstitusiyasına müvafiq olaraq ölkənin icra
tlə bağlı səlahiyyətlərinə
rbaycan Respublikasının xarici dövlətlərdə və beynəlxalq
si ilə bağlı Milli Məclisə
lxalq təşkilatlara diplomatik
xarici dövlətlərin diplomatik
AB,
DB,
rarası
106
nümayəndələrinin etimadnamələrini və geri çağırılmalarına dair sənədlərini qəbul
etmək, dövlətlərarası və hökumətlərarası müqavilələr bağlamaq, dövlətlərarası
müqavilələrin ratifikasiyası və ya denonsasiyası (ləğvetmə) üçün Milli Məclisə
təqdimat vermək, beynəlxalq müqavilələrin ratifikasiyası ilə bağlı fərman imzalamaq
və o cümlədən, Azərbaycan Respublikası məhkəmə orqanlarının və Milli Məclisin
yuridiksiyası altında Konstitusiyaya daxil edilməmiş digər məsələlər.
Azərbaycan Respublikası qanunverici orqanı Milli Məclisdir. MM müxtəlif
sferalarda və o cümlədən, gömrük, ticarət və bank işi sahəsində qanunlar qəbul edir,
beynəlxalq müqavilələri ratifikasiya və ya denonsasiya edir, prezidentin təqdimatı
ə
sasında
Azərbaycan
Respublikasının
xarici
dövlətlərdəki
diplomatik
nümayəndəliklərini təsis edir, strukturunu və tərkibini təsdiq edir, dünyanın digər
ölkələrinin parlamentlərinə, hökumətlərinə və beynəlxalaq strukturlara müraciətlərlə
bağlı qanunlara düzəliş və əlavələrə dair qərar qəbul edir. MM 08.12.1992-ci il
tarixində “Azərbaycan Respublikasının dünya dövlətlərinin parlamentlərarası
ittifaqlarına daxil olmasına dair” qətnamə qəbul etmişdir. Daha sonra ölkənin
müxtəlif beynəlxalq və regional alyanslara qəbuluna dair bir çox addımlar atılmışdır.
Hal-hazırda MM müxtəlif dünya dövlətlərinin parlamentlərarası ittifaqlarına
daxildir – Avropa Şurası Parlament Assambleyası, Avropada Təhlükəsizlik və
Ə
məkdaşlıq Təşkilatı Parlament Assambleyası, MDB ölkələri Parlamentlərarası
Assambleyası. MM həmçinin NATO Parlament Assambleyasının assosiativ üzvüdür,
slam Konfransı Təşkilatı Parlament Assambleyasının və Qaradəniz qtisadi
Ə
məkdaşlıq Şurası Parlament Assambleyasının tamhüquqlu üzvüdür.
Qeyd olunan beynəlxalq strukturlarla yazışmaları MM Aparatının Beynəlxalq
Ə
laqələr üzrə Şöbəsi həyata keçirir. Şöbənin səlahiyyətlərinə aşağıdakılar daxildir:
Avropa Şurası sessiyalarında qəbul edilməsi planlaşdırılan hesabat, qətnamə və
tövsiyyələrin layihələrinin alınması və deputatların onlarla tanış olmasını təmin etmə,
xarici ölkələrdən Azərbaycana gələn müxtəlif siyasi dairələrlə, partiya qrupları,
hökumət nümayəndə heyətləri, Prezidentlər, Baş Nazirlər, Parlament Sədrləri, səfirlər
və səfirlik nümayəndələri, iri Transmilli Şirkətlər, beynəlxalq strukturların rəhbərləri,
Dostları ilə paylaş: |