MüƏLLİm peşƏkarliği və pedaqoji SƏRİŞTƏLİLİYİn müASİr problemləRİ
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 7. Pedaqoji texnikayayiy
ələnmək. Pedaqoji texnikaya yi- y ələnmək müəllim peşəkarlığı üçün vacib kriteriyalardandır. Pe- daqoji texnikaya malik olan mü əllim öz peşəsini ustalıqla, peşə- kar casına və səriştəli şəkildə həyata keçirməyi bacaran müəllim- dir. Pedaqoji prosesd ə bəzən əhəmiyyət verilməyən, lakin elə incə texnikalar vardır ki, bunların nəzərə alınmaması çox vaxtmüəl- limin pedaqoji proses ə peşəkarlıqla yanaşmasına maneə törədir və mü əllim peşəkarlığını aşağı salır. Yenilikçi pedaqoq A.S.Ma- karenko bu münasib ətlə yazırdı: “Pedaqoqlarımızın oxuduğu ali m əktəblərdə onları başqa cür tərbiyə etmək lazımdır.Mən öz təc- rüb əmdə görmüşəm, siz də bir çox təcrübəli müəllimlər də öz t əcrübənizdə görmüşsünüz ki, bir çox “boş şeylər” həlledici əhə- miyy ət qazanır, məsələn: müəllim necə dayanmalıdır, necə otur- ma lıdır,stolun dalında qoyulmuş stuldan necəqalxmalıdır, səsini nec ə ucaltmalıdır, necə gülümsəməlidir, necə baxmalıdır. Bizə bunları heç kim öyrətməmişdir, amma bunları öyrətmək lazımdır, böyük m əharət də bundadır və bunda olmalıdır. Burada biz dram inc əsənətində, yaxud balet incəsənətindəhamıya məlum olan sahə il ə üz-üzə gəlirik; bu sahə də səsi düzgün çıxarmaq sənətindən, 33 ton, baxış və dönüş sənətindən ibarətdir.Tərbiyəçiyə bütün bunlar lazımdır və bunlarsız yaxşı tərbiyəçi ola bilməz. Məharətin bir çox bel ə əlamətləri, bir çox gözə çarpan adətlər və vasitələr vardır ki, h ər bir pedaqoq, hər bir tərbiyəçi bunları bilməlidir”(15, 105). Çox t əəssüf ki, böyük pedaqoqun zəruri bildiyi bu prob- lemin h əlli bu gün də açıq qalır. Nə ali pedaqoji məktəblərdə, nə d ə kolleclərdə belə bir mühüm problemə diqqət yetirilmir. Çox yaxşı olardı ki, İncəsənət Universitetində tədris olunan “Səhnə danışığı” fənni pedaqoji ali məktəblərin də tədris planına daxil edil əydi və gələcək müəllimlər necə danışmaq, sinifdə necə hə- r əkət etmək, davranış tərzləri və s. haqqında praktik bacarıqlara v ə vərdişlərə yiyələnə biləydilər. Pedaqoji texnikanın növləri çoxdur. Bunlarıln içərisində nitq texnikası önəmli yer tutur. Mü əllim dərsi izah edərkən səsinin tonunu tənzimləməyi bacarmalıdır. Bütün dərs boyu monoton nitqdən istifadə edilməsi şagirdləri yorur və dərsi maraqsız edir. Buna görə də mövzunun t ədrisinə müvafiq olaraq nə zaman, haradasəsinin tonunu yüksəlt- m əyi, harada pauza verməyi, harada alçaq tonla danışmalı oldu- ğunu bilməli, nitqini idarə etməyi bacarmalıdır. Lazım gəldikdə bil ərəkdən müəyyən səhvlər etməli, onun şagirdlərə necə təsir etdiyini yoxlamalı və keçdiyi dərsin uşaqlara necə təsir edib- etm ədiyini yoxlamalıdır. Uşağa heç vaxt “sən bunu bilmir- s ən”,”düzgün demədin” - kimi sözlər deyilməməli, başqa şagird- l ərin cavablarına, edilmiş düzəlişlərə əsasən buraxılan səhvlərin onların özləri tərəfindən dərk olunmasına çalışmaq lazımdır. “Başa düşdünüzmü?” – ifadəsindən çox, “başa sala bil- dimmi?”– ifad əsi şagirdlərə daha çox təsir göstərdiyindən bu ifad ə müəllimi şagirdlərin gözündə daha çox nüfuzlu edir. Pedaqoji peşəkarlıq müəllimin fəaliyyətinin bütün bu incə- likl ərini zəncir kimi bir-birinə bağlayaraq bütöv bir sistem yara- dır. Beləliklə, yuxarıda deyilənləri ümumiləşdirməklə müəllimin malik olmalı olduğu peşə keyfiyyətlərinin aşağıdakılardan ibarət olduğunu söyləmək olar: |