N. Mammadov monoqrafiya 2013+60ч90 N. Mammadov
Yüklə 2,76 Kb. Pdf görüntüsü
|
Enerji sahəsi ilə yanaşı, Azərbaycan ABŞ-ın antiterror və sülhyaratma proqramlarında iştirak edir. Azərbaycan əsgərləri beynəlxalq qüvvələrin tərkibində dünyanın müxtəlif bölgələrində öz vəzifələrini yerinə ye- tirirlər. Azərbaycanla ABŞ arasında təhlükəsizlik, silahlara nəzarət, müdafiə və s. sahələrdə əlaqələrin inkişafında ölkəmiz üzərinə düşən hər şeyi edir. Avro-Atlantik Tərəfdaşlıq Şurası və NATO-nun “Sülh naminə tərəfdaşlıq” proqramı çərçivəsində əməkdaşlığın genişləndi- rilməsi prosesi davam edir. Sonuncu məsələ Prezident Heydər Əliyevin 1997-ci il sentyabrın 2-də verdiyi sərəncamda ayrıca bənd kimi göstərilmişdir (bax: 3.5.6). Bütövlükdə, təhlükəsizlik məsələləri ilə bağlı ABŞ-la Azərbaycan həmişə yaxından əməkdaşlıq etmişdir. Müxtəlif proqramlarda iştirak edən ölkəmiz, üzərinə düşən bütün vəzifələri yerinə yetirmişdir və indi də bunu etməkdədir. Keçən müddət ərzində Azərbaycan Qərbin Cənub Qafqazla bağlı beynəlxalq layihələrində fəal iştirak etmişdir. Qərbin enerji təhlükə- sizliyinə ciddi təsir edə bilən qlobal əhəmiyyətli bütün layihələri dəstəkləmişdir. “Nabukko”, “Cənub dəhlizi”, “Transxəzər”... Bu enerji layihələrini ABŞ Azərbaycansız təsəvvür etmir. ABŞ Prezidentinin enerji məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi olmuş Riçard Morninqstarın Cənub Qafqaza çoxsaylı səfərləri zamanı aparılan danışıqların iştirakçısı kimi deyə bilərəm ki, Amerika tərəfi Azərbaycanı enerji təhlükəsizliyinin təmini prosesində postsovet məkanının ən vacib ölkəsi olaraq görür. Yaddaşımda 1998-ci ilin dekabrın 16-da Bakıda Heydər Əliyevlə Riçard Morninqstarın görüşündə səslənən bəzi fikirlər canlanır. R.Morninqstar o vaxt ABŞ Prezidentinin və Dövlət katibinin xüsusi müşaviri, səfir idi. Azərbaycana gələn Amerika nümayəndə heyətinə başçılıq edirdi. Prezident sarayında keçirilən görüşdə R.Morninqstar Prezident Heydər Əliyevə enerji sahəsindəki əməkdaşlığı nəzərdə tutaraq dedi: “Siz bu sahədə dönüş nöqtəsi yaratmaqda xüsusi, müstəsna rol oynamısınız” (bax: 3.5.7). Heydər Əliyev onda bir mə- sələyə incə işarə etdi. O, ABŞ KİV-ində iki ölkə arasındakı əməkdaşlığın təhrifinə yönəlmiş məlumatların getdiyini xatırlatdı. Həmin məlumatları 140 Amerikanın Azərbaycanda dəstəklədiyi bəzi siyasi qruplar yayırdılar. Heydər Əliyevin R.Morninqstara dediyi informasiya məhz bununla bağlı bir televiziya verilişində gedən süjetə aid idi. Heydər Əliyev dərhal sözünə davam edərək, R.Morninqstarı sakitləşdirici fikir bildirdi. O, Azərbaycan rəhbərliyinin bütün təxribatlara baxmayaraq, seçdiyi enerji siyasətindən dönməyəcəyini bəyan etdi (3.5.7). Ancaq Azərbaycan Prezidenti tarixi bir gediş etmişdi: ABŞ-ın rəsmi nüma- yəndəsinə ölkəsinin siyasi dairələrində ikili oyun aparanların olduğuna işarə vermişdi. Bütövlükdə, bu, ABŞ-ın ikili standartlar siyasətinə eyham idi. Sonrakı mərhələdə bu siyasət daha da gücləndi ki, bu da ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinə bəzi mürəkkəbliklər gətirdi. Onlardan bir qədər sonra bəhs edəcəyik. Həmin görüşdə Ulu öndər Qərbin enerji ilə təminatında Xəzərin bundan sonra da xüsusi əhəmiyyət daşıyacağını maraqlı aspektdə qonağın diqqətinə çatdırdı: “Bilirsiniz, Xəzər dənizinin tarixinin nə qədər olduğunu heç kəs deyə bilməz. Yer kürəsinin tarixi nə qədərdirsə, Xəzər dənizinin də tarixi o qədərdir. Ancaq XX əsrin sonunda və XXI əsrin əvvəlində Xəzər dənizinin mineral ehtiyatlarında böyük bir inqilab baş verir. Biz də bu inqilabın iştirakçılarıyıq. Hesab edirəm ki, bu inqilab da bütün xalqlar, o cümlədən Azərbaycan xalqı üçün çox böyük bəhrə verəcəkdir. Ancaq biz gərək bunun üçün çox işləyək” (3.5.7). R.Morninqstar təcrübəli diplomat kimi hər şeyi anladı və belə bir fikir söylədi: “Biz Transxəzər layihəsinə Sizin davamlı dəstəyinizə öz hörmətimizi və ehtiramımızı bildirmək istəyirik. Məlumdur ki, Siz siyasi xadim kimi bu regionda müstəsna rol oynayırsınız” (3.5.7). Heydər Əliyev-Riçard Morninqstar görüşünün bəzi məqamlarını təsadüfən xatırlatmadım. Burada Azərbaycanın öhdəsinə götürdüklərini qətiyyət və inamla yerinə yetirdiyi və ABŞ-ın siyasi dairələrində bizim ölkəmizə qarşı ikili siyasətin elementlərinin olduğu aydın duyulur. İndi də “Cənub dəhlizi” adlanan və regiona qonşu olan bəzi böyük dövlətlərin narazılığına səbəb olan layihənin həyata keçməsi üçün Azərbaycan önəmli rol oynayır. Bəzi Qərb şirkətləri həmin layihəni maliyyələşdirməkdən imtina edəndə Azərbaycan öz təklifini verərək, bu işi Türkiyə ilə birgə öz öhdəsinə götürdü. 141 Bütün bunların fonunda son zamanlar Amerika tərəfdən sual doğuran bəzi hərəkətlər müşahidə edilir. ABŞ və Avropanın bəzi media orqanları anti-Azərbaycan kampaniyası aparır. Bu proses qəribə şəkildə İranın təbliğat kampaniyası ilə uzlaşır. Paralel olaraq, rəsmi Vaşinqton Türkiyə-Ermənistan münasibətlərinin normallaşdı- rılması məsələsini Dağlıq Qarabağ probleminin həlli ilə bağlamaq istəmir. ABŞ-ın Dövlət katibi Hillari Klinton Cənub Qafqaza 2012- ci ilin iyun ayının əvvəllərindəki səfəri zamanı İrəvanda bildirdi ki, rəsmi Vaşinqton Türkiyə-Ermənistan məsələsi ilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli arasında əlaqə görmür (3.5.8). Məsələ yalnız bu problemlə məhdudlaşmır. Təbii, ABŞ başa düşür ki, Azərbaycan tam müstəqil xarici siyasət yeridir. Azərbaycan xaricə 7 marşrut üzrə neft və qazını ixrac edir. Daxili sabitlik yüksək səviyyədədir. Ölkə iqtisadiyyatı yüksəlişdədir. Azərbaycan beynəlxalq antiterror koalisiyasının üzvüdür. Beynəlxalq enerji layihələrində əsas iştirakçılardan biridir. Analitiklər Azərbaycanın Qərbin enerji təminatında ciddi yer tutduğunu vurğulayırlar. Eyni za- manda, Azərbaycan postsovet məkanı ölkələrinin enerji təchizatında əhəmiyyətli rol oynayır. Bütün bunların fonunda da demokratik cəmiyyət quruculuğu uğurla davam edir. Azərbaycan məsələsinin Qərb üçün əhəmiyyətinin bir cəhətini analitik Ariel Kohen “The National Interest” dərgisində dərc edilən məqaləsində qeyd edib. O yazır ki, “Qarabağın işğalı Cənub Qafqazı partlada biləcək barıt çəlləyidir... Bu baş versə... Ermənistanın başqa bir müttəfiqi olan İranın region işlərinə cəlb edilməsi ehtimalı artacaq. Bunlar ABŞ-ın milli maraqlarına cavab vermir” (3.5.9). 1992-ci ildən ABŞ-ın Azərbaycan siyasətində özünü göstərən bir ziddiyyətin fonunda misal gətirdiyimiz faktlar düşündürücü görünür. Biz nəyi nəzərdə tuturuq? 1992-ci ildə ABŞ Konqresi “Azadlığa Dəstək Aktı”na 907-ci dü - zəlişi qəbul etdi. Bu düzəliş ABŞ hökumətinin Azərbaycana birbaşa yardımını qadağan edir. Səbəb kimi Azərbaycanın Dağlıq Qarabağı və Ermənistanı blokadada saxlaması göstərilir. Qəribəsi odur ki, bu 142 Yüklə 2,76 Kb. Dostları ilə paylaş:
|