56
illə müqayisədə 33.3 faiz azalmışdır. Yüklərin 64.9 faizini neft yükləri təşkil etmidir.
İl ərzində dəniz limanlarında 8.55 milyon ton yukləmə-boşaltma işləri həyata
keçirilmişdir. İşlənmiş yüklərin 94.3 faizini beynəlxalq tranzit yüklər təşkil etmişdir.
2016-cı ilin yanvar ayının 1-i vəziyyətinə limanlarda göndərilmək üçün 132.4 min
ton idxal yüklərin qalığı olmuşdur.
Avtomobil nəqliyyatı-ilə 137.6 milyon ton yük, 1666.2 milyon sərnişin daşınmış
və əvvəlki illə müqayisədə müvafiq olaraq
7.0 faiz və 3.6 faiz artmışdır. Sərnişinlərin 96.2 faizi avtobus, 3.8 faizi isə minik
taksilərinin xidmətlərindən istifadə etmişlər. Yük dövriyyəsi 7.0 faiz,
sərnişindövriyyəsi isə 3.6 faiz artmışdır.
Cədvəl2.1 Nəqliyyat sektorunda yük daşınması, min ton 2015
2014-cü il yanvar-dekabr 2015-ci il yanvar-dekabr
Mənbə:Azərbaycan Statistika komitesi
Metro nəqliyyatının xidmətlərindən il ərzində istifadə etmiş sərnişinlərin sayı 222.0
milyon nəfər olaraq 3.0 faiz artmışdır.
Hava nəqliyyatı ilə 1.8 milyon və ya 1.8 faiz çox sərnişin daşınmış, daşımanın 99.5
faizi dövlət bölməsinə, 0.5 faizi isə özəl müəssisələrə məxsus hava gəmiləri ilə
57
həyata keçirilmişdir. Bu nəqliyyat növü ilə daşınmış yüklərin həcmi 3.3 faiz artaraq
127.9 min tona çatmışdır.
Magistral neft kəmərləri ilə 45.7 milyon ton neft nəql edilmişdir. Nəql etmənin
76.2 faizi ölkənin əsas nəqliyyat infrastrukturlarından olan H. Əliyev adına BTC
neft ixrac kəməri ilə həyata keçirilmiş və il ərzində bu kəmər vasitəsilə
34.81milyon ton neft ötürülmüşdür. Dövr ərzində BTC kəməri ilə 5.5 milyon ton
tranzit nefti nəql edilmişdir.
Magistral qaz kəmərləri ilə 21.2 milyard kub-metr qaz nəql edilmişdir. Nəql
edilmiş qazın 31.4 faizi Bakı-Tbilisi-Ərzurum Cənubi Qafqaz boru kəməri
vasitəsilə həyata keçirilmiş və 6.65 milyard kub-metr qaz ötürülmüşdür.
Ümumiyyətlə,2015 statistik göstəricilərində baxanda demək olar ki,ümumi daxili
məhsulun strukturunda nəqliyyat sektoru da önəmli yer tutur.
Sxem 2.
2015-ci ilin yanvar-dekabr aylarında ümumi daxili məhsulun strukturu
Mənbə:Azərbaycan Statistika komitəsi
58
2.2.Azərbaycanın tranzit potensialı və onun qiymətləndirilməsi
İqtisadiyyatın şaxələndirilməsi və qeyri-neft sektorunun inkişafı Azərbaycan
Respublikasının social iqtisadi prioritet istiqamətidir.Azərbaycan ―2020 Gələcəyə
baxış ‖ İnkişaf konsepsiyasında da 2020 ci ilədək iqtisadiyyatda rolunu daha da
artırır.Hazırda ölkə iqtisadiyyatının 70 faizi qeyri-neft sektorunun payına
düşür.Qeyd etmək lazımdır ki,qeyri-neft sektorunda transit yükdaşımaları mühüm
əhəmiyyət kəsb edir və bu sahənin gələcək inkişafı üçün perspektivləri
vardır.Ölkənin transit potensialının reallaşdırılması siyasəti Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir.
―Azərbaycan Asiyanı Avropa iləbirləşdirən körpüdür. Biz indi öz nəqliyyat infrast
kturumuzu möhkəmləndiririk.Bizim dəniznəqliyyatına,dəmir yoluna böyük investis
iyalar qoyulur. Bir sözlə,nəqliyyat sektorugələcəkdə böyük rol oynayacaqdır.Regio
nda digər mühüm işlər də məhz bununla bağlıdır‖.
Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzu getdikcə artır və mövqeyi möhkəmlənir.
Azərbaycanda qlobal nəqliyyatlayihələrinin icra edildiyini vurğulayan dövlət başçısı
cənab İlham Əliyev bildirib ki,ölkəmizdə bu sahəyə böyük önəm verilir.
Bu gün ölkəmizdə nəqliyyat və tranzit potensialının genişləndirilməsi məqsədilə regi
onal və yerli əhəmiyyətli iri infrastruktur layihələri reallaşdırılır.Regionun ən böyük
nəqliyyatı sistemi layihələrindən biri olaraq Avropa və Asiya arasında Azərbaycan
ərazisindən keçməklə daha etibarlı nəqliyyat bağlantısını təmin edən Bakı-Tbilisi-
Qars dəmiryolu xətti ilə yanaşı, Ələt qəsəbəsində bu bağlantının tərkib
hissəsi olan Yeni BeynəlxalqDənizTicarətLimanı Kompleksinin tikintisi sürətlə dava
m etdirilir. Uzunluğu 7,5kiolmetr,dərinliyi7 metr və eni 165 metr olan kanal açılmışdı
Hazırda bərə və quru yük terminallarında işlər sürətlə aparılır. Bərə terminalı
cari ildə istismara hazı olacaqdır. Bundan əlavə,limanın magistral avtomobil və
dəmir
yollarına
bağlantısı
üzrə
işləryerinə yetirilir.
Bakı-Tbilisi-Qars
59
dəmir yolu istifadəy veriləndən sonra dünya miqyasında yeni bir dəhliz olacaqdır . BTQ
dəmir yolu xətti
üzrə
beynəlxalq
layihənin
həyata
keçirilməsi
vəBosfor boğazındadəmir yolu tunelinin inşası Transavropa və Transasiya dəmir yolu şə
bəkələrinin birləşdirilməsi, yük və sərnişinlərin birbaşa Azərbaycan, Gürcüstan və
Türkiyə ərazilərindən keçməklə Avropa və Asiyaya çıxarılmasını təmin etməklə
yanaşı, region ölkələrinin tranzit potensialınınartmasına, Avropaya inteqrasiya proses
ərininsürətlənməsinəvəəməkdaşlığın daha da inkişafının,habeləölkəmizin xarici iqtisa
di əlaqələrinin genişlənməsinə xidmət edəcəkdir.Ölkəmiz əlverişli geosiyasi mövqe
ilə yanaşı, zəngin yeraltı və yerüstü ehtiyatlara, yüksək insan potensialına, rəngarəng
təbii-iqlim imkanlarına malikdir. Bütün bunları artıq dünya alimləri, aparıcı şirkətlər
də açıq şəkildə etiraf edirlər. Eləcə də inkişaf etmiş ölkələr tərəfindən Azərbaycan
dünyanın ən mühüm və böyük yolayrıcı kimi qəbul olunur. Bu baxımdan da,
―yolayrıcı‖nın yaratdığı imkanlardan səmərəli istifadəni təmin etməklə tranzit
xidmətlərini büdcənin əsas gəlir mənbələrindən birinə çevirmək qarşıda duran başlıca
vəzifələrdən biridir. Son dövrlər qəbul edilən qərarlar, atılan addımlar nəqliyyat-
tranzit sisteminin əhəmiyyətini bir daha təsdiq edir və daha da artırır. 2015-ci ilin
ikinci yarısından etibarən isə Azərbaycanın tranzit imkanlarını genişləndirmək üçün
çox əlamətdar hadisələr baş vermiş, avqust ayında Çindən Qazaxıstan ərazisindən
keçməklə Azərbaycana birinci konteyner qatarı gəlmişdir. Eyni zamanda, Şimal-
Cənub nəqliyyat dəhlizi ilə bağlı ciddi addımlar atılır. Ölkə Prezidenti cənab İlham
Əliyev Çinə səfəri zamanı demişdir: ―Ölkə iqtisadiyyatı üçün çox böyük əhəmiyyət
kəsb edən sahə nəqliyyat sektorudur. Bildiyiniz kimi, son illər ərzində bu sektora
bəlkə də bütün infrastruktur layihələri arasında ən böyük vəsait ayrılmışdır. Çünki
bizim coğrafi vəziyyətimiz diktə edir ki, burada - həm ölkə daxilində müasir
nəqliyyat infrastrukturu yaradılmalı, həm də tranzit imkanlarımız genişlənməli, bizə
daha da böyük həcmdə siyasi və iqtisadi dividentlər gətirməlidir. ‖
Bildiyimiz kimi, Azərbaycanın tranzit layihələrdə rolu daha da artmaqdadır. Hətta
inkişaf etmiş dövlətlərin, həmçinin beynəlxalq təşkilatların rəsmiləri ilə ölkəmizi
təmsil edən səlahiyyətli nümayəndələr arasında baş tutan görüşlər zamanı
Dostları ilə paylaş: |