Qafqaz Universiteti Nəşri
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
VII Fəsil. Uşaq və yeniyetmələrdə davranış pozuntuları 139 Hər ata‐ana uşağın narahatlığını başa düşdüyünü və bunun zamanla keçəcəyini vurğulamalıdır. Bundan əlavə, ailəyə bağlılığın azaldılması, tək oynaya biləcəyi oyunların dəstəklənməsi lazımdır. Valideynlər məktəb üçün bazarlığı uşaqlarla birgə etməli, bu dövrdə qarşıya çıxa biləcək problemləri əvvəlcədən öyrənməlidirlər. 7.1.5.1. MŠktŠb qorxusuna tutulan uşaqlar üçün ailŠlŠr nŠ etmŠlidir? 1. Uşağın qorxusu barədə danışaraq, səbəbini aydınlaşdırmağa çalışmalıdırlar. 2. Məktəbə getmədiyi üçün ona hədə‐ qorxu gəlməməli və onu qorxutmama‐ lıdırlar. 3. Müəlliminə uşağın vəziyyətini danış‐ malı və lazım gələrsə, müəllimlə birlikdə uşaqla bağlı bir işi təşkil etməlidirlər. 4. Uşağın məktəbdən uzaq qalmaması‐ na diqqət yetirməlidirlər. 82 7.1.5.2. ValideynlŠrin uşaqla birlikdŠ dŠrsŠ girmŠyi doğru bir davranışdırmı? Məktəbdə, xüsusilə sinifdə mühitin təşkil edicisi, idarəçisi müəllimdir. Müəl‐ limin mövqeyi, qərarı əhəmiyyətli yer tutur. Xüsusilə məktəbin ilk günlərində israrla anasından ayrılmaq istəməyən və sinif mühitinə qarşı reaksiyalı olan uşa‐ ğın yanında, sinif içində söhbət oluna bi‐ lər. Ancaq bu, vəziyyətin davamlı olması deyil. Bu davranış bir neçə günü keçmə‐ məlidir. 7.1.6. MüŠllim nŠ etmŠlidir? Müəllim uşaqlara qarşı həssas olmalı və verilən tapşırıqları mütləq yerinə yetirmələri üçün uşaqlar‐ da məsuliyyət hissi oyatmalıdır. Uşaqlara qarşı sərt davranılmamalı, problemlərinin nə olduğu dinlə‐ nilməli və hər zaman onların yanında olduğu hissi 82 http://www.okulfobisi.net/ Uşaq və yeniyetmələrin inkişafının sosial‐psixoloji məsələləri 140 aşılanmalıdır. Müəllim uşağa dərsə gəlməyin vacib olduğunu və ona dəyər verdiyini başa salmalıdır. Qorxu hissi bağça uşaqlarında 3‐5 yaşlar arası və ibtidai sinfə gedərkən müşahidə olunur. Sözügedən problem 12‐14 yaş arasında da müşahidə olu‐ na bilər. 83 7.1.7. Bağçada ilk gün stresindŠn necŠ yaxa qurtarmaq olar? Bağçaya ilk dəfə gedən uşaqlarda zaman və məkan məfhumları tam formalaşmadığı üçün problemlər yaranır. - Evimiz buradan nə qədər uzaqdır? - Anam məni gəlib aparacaqmı? - Buradakı uşaqları tanımıram. - Ehtiyaclarımı kimdən istəyəcəyəm, kömək edərlərmi? - Evdə qanunlar yoxdur, bura isə qanunlarla doludur. Uşaq bu sualların cavablarını yaşayaraq öyrənəcəyi üçün narahatlığı yüksək olur. İlk gün ana məktəbdə 1‐2 saat qalıb onu müəllimlə tanış et‐ məli, nə etməli olduğunu başa salmalıdır. Bir neçə gün uşağın görə biləcəyi yerdə oturmaq da faydalı ola bilər. 7.1.8. Adaptasiya prosesi Əgər uşaq 15‐25 gün ərzində məktəbə alışmasa, məktəbdən çıxarılması məsləhətdir. Çünki buna hələ hazır deyil. Lakin əvvəl bağçaya gedən uşaq‐ larda məktəb qorxusu olmur, olsa da tez unudulur. Çünki o buna bənzər mühitlə tanışdır. Uşağa laqeyd yanaşmaq və ya bunun tam əksini etmək onda hissi və şəxsi inkişafı ləngitdiyi kimi, həm də öyrənmə və adaptasiya problemləri də yaradır. 7.1.9. Tapşırığı hŠlletmŠ mŠsuliyyŠtinin yaradılması Hər bir valideyn uşağının tapşırığı ilə maraqlanmalı, yaranan problem‐ ləri birlikdə həll etməlidir. Bu, uşaqların xoşuna gələcək. Əgər anlamadıqları yerlər varsa, çəkinmədən kömək istəyə biləcəkləri deyilməli, onlara bələdçilik edilməlidir. Tapşırıqlarını etmək üçün uşaq çox məcbur olunmamalıdır. Uşaq məktəbdən gəldikdən sonra ilk iki saat içində ev tapşırıqlarını yerinə yetirməlidir. 83 http://www.cpinarcengiztopel.com VII Fəsil. Uşaq və yeniyetmələrdə davranış pozuntuları 141 7.1.10. Uşaqlarını mŠktŠbŠ hazırlamaq üçün ailŠlŠr nŠ edŠ bilŠr? Uşaqları diqqətlə izləmək və onları tanımağa, anlamağa çalışmaq lazım‐ dır. Bu haqda müxtəlif qaynaqlardan məlumat alına bilər (müəllimlər‐ dən, mütəxəssislərdən və s. ). İlk vaxtlardan başlayaraq hər axşam kitab oxumaq, sadəcə oxumağa olan marağını yox, dil inkişafını da artırır. Öz işini özü görmə bacarığı aşılanmalıdır (özü geyinməsi, yeməsi kimi). Valideynlər məktəbi seçir, lakin uşağın da gedəcəyi məktəb və alacağı təhsil ilə bağlı fikirləri öyrənilməlidir. Məktəb üçün bazarlıq edilib, otağı onu oxumağa sövq edəcək şəkildə döşəməli, baş verəcək yenilik həyəcanı ilə birlikdə məsuliyyətləri də paylaşılmalıdır. Bilik sadəcə məktəbdə qazanılmır. Bəzən uşaqlarınıza onların bilik sə‐ viyyələrini ölçmək üçün suallar verin və onları da sual verməyə təşviq edin. Başladığı işi bitirmə, istəklərini təxirə salma, oyunların qanunlarına uy‐ ma bacarıqları aşılanmalıdır. 7.1.11. İbtidai mŠktŠbŠ başlamağın Šsasları nŠlŠrdir? Məktəbə başlamazdan əvvəl təhsil alan uşaqların bacarıqlarını inkişaf etdirməyə daha meyilli olduqları görünür. Masa arxasında oturmaq, deyilənləri dinləmək və onları düzgün olaraq həyata keçirmək, başladığı işi bitirmək də çox vaxt bacarıqlardır. Qayçıdan istifadənin, hərfləri yazmağın və s. öhdəsindən asanlıqla gələ bilirlər. Duyğu və düşüncələrini ifadə etməyə meyillidirlər və suallara cavab verə bilirlər. Saymağı bacarır və toplama‐çıxmanın əsasını qoyurlar. Rəngləri və əsas məfhumları bilirlər. Günlük hadisələri zamana görə doğru ifadə edə bilirlər. Məsuliyyətli və etdiklərinin nəticələrindən xəbərdardırlar. Həmyaşıdları ilə problemlərini özləri həll edə bilərlər. Duyğularını da idarə etməyi bacarırlar. Qrup oyunlarına qatılmağa, oyuna qəbul edilməyə, qanun və haqlara hörmətlə yanaşmağa istəklidirlər. 84 84 http://saglik.milliyet.com.tr Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|