Redaksiya şurasi misir Mardanov

254 

Azarbaycan  şifahi  xalq  adabiyyatı  antologiyası 

Xarc  - qazanc 

Qazanc  qudurub  mayanı  yedi . 

llxıçının  qazancı  havayı  at  minmaK  olar. 

Alan alıb varlanıb,  satan  satıh  aldanıb! 

Almadığın  heyvanın  noxtasından  yapışma. 

Cavahir  bazarında  muncuq  satılmaz . 

Abbasını  bayanmayan  beş  şahı  çıxardar. 

Pulluya  "hali"  deyarlar,  pulsuza  "dali" . 

Kasıb  pul  tapdı,  qoymağa  yer  tapmadı. 

San  saydığı nı  say,  gör  falaK  na  sayır. 

Sayanın  quluyam,  saymayanın  ağası! 

Bazar  içinda  it  qulağı  Kasmazlar. 

Örtülü hazar,  dostluğu  pozar. 

ÖKüzü  ol�na borc  gön verarlar. 

amanata  xayanat  olmaz . 

Malın  mal  ol un ca bazarın  hazar  olsun. 

M üfta  sirKa baldan  şirindir. 

Nağdı  qoyub,  nisyanin  dalınca  düşma! 

Şar  demasan,  xeyir  galmaz . 

Yarlı - yoxsul 

Varını  veran  u tanmaz . 

Dövlat  başa  baladır. 

Dövlatda  dava,  övladda  nava. 

Kasıb  ölanda  molla  xasta  olar. 

Kasıbın  toyunda geca qısa  olar. 

Abdaldan  paşa olmaz ,  taxtadan  maşa. 

San  ağa,  man ağa,  inaKlari  Kim  sağa?! 

Bay  dediyin  nadir,  bayanmadiyin  nadir?! 

Bay  ila bostan  aKanin  tağı  çiyninda bi tar. 

Bayin  ali  cibindan  çıxınca,  Kasıbın  canı  çıxar. 

Boşdan bir  çıxar,  harKdan  iKi! 

Maqam  - dövran 

Har  aşığın  bir  dövranı  var. 

Vaxtı  itirsan  hadar,  görarsan  böyüK  zarar. 

Vaxtsız  hanlay an xoruzun başını  Kasarlar. 

Vaxtsız  qonaq  Kisasindan  yeyar. 

Bir  gül  ila bahar  olmaz . 

---

Atalar  sözü  va  masallar 

Y axşı  il  baharından  balli  olar. 

Yaz  var,  qış  var,  na  talasiK  iş  var! 

Yaz  dumanı  bar  gatirar,  qış  dumanı  qar. 

Y azda çalan  qışda  oynar. 

Ölma  eşşayim ,  yaz  galar,  yonca  bitar. 

Yayda  işla,  qışda  dişla. 

Qışın  qarı,  yayın  barı . 

Geca  qara,  cüca  qara. 

Axşamın  xeyrindan  gündüzün  şari  yaxşıdır. 

Har  gecanin  bir  gündüzü  var. 

Gündüz  çıraq  yandıran  axşam  qaranlıqda  qalar. 

Yel  aparan  yelinKi,  yerda  qalan  manimKi. 

Yel  asanda  yellanir,  yol  göranda  yollanır. 

Yel  ila  galan  sel  ila  gedar. 

Ye ra  tüpüran  üzüna  tüpürar. 

Yağışdan  çıxdıq,  yağınura  düşdüK . 

Yağmadı  yağış,  bitmadi  qamış! 

Gee  eylar,  güc  eylar. 

Gee  galdi,  tez  öyrandi. 

Kainat 

Dünya  gör-götür  dünyasıdır. 

Dünya  malı  dünyada  qalar. 

Yer  qulaqlı  olar. 

Yer  yiyasiz  qalanda,  don uz  tapaya  çıxar. 

Yersiz  galdi ,   yerli  qaç! 

Ah  yerda  qalmaz! 

Suyun lal  axanı,  adamın  yera  baxanı. 

Çağırılan  yera  ar  elama,  çağrılmayan  yeri  dar  elama! 

Göyda  toy  var  desalar,  arvadlar  nardivan  axtarar. 

Göya  diraK  yaramaz ,  daniza  qapaq! 

Su  axdığı  yerdan  bir  da  axar. 

Su  bir  yerda  qalanda  iylanar. 

Su  yaranıb  axmağa,  göz  yaranıb  baxmağa! 

2 5 5  

Su garaK  quyunun  dibindan  çıxsın,  quyuya  su töKmaKla  sulu 

olmaz .  

Suda  boğulan  saman  çöpündan  yapışar. 

Keçal  suya  getmaz . 

Çay  yanında  quyu  qazımazlar! 

Quyuya  tüpürma,  vaxt  olar  suyunu  içmali  olarsan. 

---

256 

Azarbaycan  şifahi  xalq  adabiyyatı  antologiyası 

Arxa  su  galana  qadar  qurbağanın  canı  çıxar. 

Dağ  dağa  qovuşmaz ,  insan  insana  qovuşar. 

Qaya  dağa  arxalanar. 

İt  qaya  Kölgasinda  yatar,  deyar:  - Öz  Kölgamdir. 

Daniz  tufansız  olmaz . 

Gün  giran  eva  haKim  girmaz! 

Meşa  çaqqalsız  olmaz! 

Meşada  ağacın  düzünü  seçarlar. 

Torpaq  deyar:  Öldür  mani,  dirildim  sani. 

Madan 

-

hasHat 

Qızıl  açar  damir  qapılar  açar. 

Daş  düşdüyü  yerda  qalar. 

Yetana  yetir,  yetmayana  daş  atır. 

Gaz an  ayağa  daş  dayar. 

ÇirKaba  daş  atma,  üstüna  sıçrayar. 

Damir  damiri  K asar. 

Damiri  isti-isti  döyarlar. 

Damiri  KÜradan  damir  çıxardar. 

Zar  qadrini  zargar  bil ar. 

Mis  ya  sındı,  ya  cingildadi! 

BitKilar 

Ağac  bar  veranda  başını  aşağı  diKar. 

Ağac  di bindan  su  i çar. 

Ağacı  qurd  içindan  yeyar. 

Balta  ağac  Kasmazdi,  sapı  ağac  olmasaydı! 

Bar  veran  ağacı  Kasmazlar. 

Y ıxılan  ağaca  bal ta  çalan  çox  olar. 

Bağ  bağbansız  olmaz ,  dava  sarbansız! 

Bağa bağ  demayiblar,  bax  deyiblar. 

Bağ  salan  barın  yeyar. 

Bağa  bax  üzüm olsun,  yemaya  üzün  olsun. 

Bağa  baxarsan  bağ  olar,  baxmazsan  dağ  olar. 

Bağçı  bağı  ila,  qarpız  tağı  ila! 

Gül  qönçada  qalmaz ,  söz  qalbda! 

Gül  tiKansız  olmaz . 

Gülün  qadrini  bülbül  bilar. 

Meyvasiz  ağaca  daş  atmazlar. 

---

Atalar  sözü  va  masallar 

Quşdan  qorxan  darı  aKmaz! 

Ot  KÖKÜ  üsta  bitar. 

Heyvanlar 

At  almamış  noxta  davası  edir. 

At var - ot yoxdur,  ot var - at yoxdur. 

At minanindir,  qılınc  bağla yanın! 

At  minicisina  göra  Kişnar. 

Atlı  ila  piyadanın  yoldaşlığı  tutmaz . 

Özga  atına  minan  tez  düşar. 

Eşşaya  min,  ata  çatınca . 

EşşaK  anqırar  tayını  tapar. 

EşşaK  eşşaya  uzunqulaq  dedi. 

EşşaK  na  bilir  zafaran  nadir. 

EşşaK  olasan,  çulun  maxmar?! 

Eşşaya  qızıl  noxta  taxsan  yena  adı  eşşaKdir! 

Qoduq  anasından  qabaq  gedar. 

Qoduq böyüyar  eşşaK  olar. 

Dua  oxumaqla  donuz  darıdan  çıxmaz . 

it  qorxduğu  yera  hürar. 

it  quduranda  yi yasini  qapar. 

it  da  getdi,  ip  da  getdi! 

Tazıya  tut  deyir,  dovşana  qaç! 

PişiK  olmayanda  siçanlar  ova  çıxar. 

Sürü  axsaqsız  olmaz . 

Sürüdan  ayrılan  qoyunu  qurd  yeyar. 

Qoç  döyüşüna  qoç  d öz ar. 

Qoç  igiddan  qoç  törar. 

Qoç  olmamış buynuz  çıxardır. 

Dava  qulağından  asılmaz . 

Dava  na  qadar  arıq  olsa,  darisi  bir  eşşaya  yüKdür. 

Davadan  böyüK  fil  var. 

Davanin  qanadı  olsa,  uçmamış  dam  qalmaz . 

Davaçi  ila  dost  olanın,  darvazası  gen  garaK! 

Ayı  meşadan  Küsüb,  meşanin  xabari  yox . 

Aslan  qocalanda  başına  çaqqallar  yığılar. 

Qurd  adını  dayişar,  xasiyyatini  dayişmaz . 

Sürü ya  qurd  galanda,  KÖpayi  yuxu  tutar. 

Qurddan  qorxan  qo yu n  saxlamaz . 

Çaqqal  var  Ki,  baş  Kasar�  qurdun  adı  badnamdır. 

2 5 7  

---