Rəy verənlər: f e. d prof. Ş. M. Məmmədov
Yüklə 3,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
var, sadəcə olaraq onu anlamaq,onun dərinliklərinə baş vurmaqla onu yaşamaq lazımdır. Bax onda kədər,qəm özü sevincin görünməz hisslərini yaradır. Bu ağlasığmaz olsa da belədinbunu mən özüm yaşamışam.Atam ölən andan ölüm mənim daimi kompaniyonuna çevrildi.Həmin gün mən də öldüm,məhz onda dərk etdim ki, nə qədər yaşamağın-on il,yetmiş il fərqi yoxdur,onsuz da hər birimiz öləcəyik.O çox yaxşı gözəl insan idi və çox sadə həyatını dəyişdi. Onun həyatının mənası nə olmuşdur?- sual mənə rahatlıq vermir. Onun həyatının mənası nə olmuşdur,o nəyə nail ola bilmişdir? Ömrü boyu yaxşı insan olmuşdur,nə olsun onun həyatının mənası nə olmuşdur? Həyat iz qoymadan yox oldu. Atamın ölümü məni bərk sarsıtdı.Mən hələ onun ölümünə qədər də ciddi məsələlər haqqında düşünürdüm-adətən başqalarının yalnız həyatlarının sonunda düşündüklərini mən lap əvvəldən fikirləşirdim .Ancaq mən vaxt itirmək istəmirdim.Məsələnin ətrafında fıkirləşməkdənsə onlara hazir cavab olmaq üçün yaşlı adamlara müraciət edirdim .Onların hamısı bu sualı eşidən kimi “sən hələ çox cavansan bütün həyatın qabaqdadır, tələsmə”deyirdilər.Mən görürdüm ki,kəndimizdə uşaqlarda ölür və onlar bu cür suallarla maraqlanmadan dünyalarını dəyişirdilər.Mən dərk edirdim ki,ölüm də həyat kimi bizə tabe deyildir.Təəssüf ki,ünsiyyətdə olduğum,müdrik hesab etdiyim adamların əksəriyyəti mənim suallarıma cavab tapa bilmirdilər.Mən fikirləşirəm ki,insan suallarla yox cavablarla ölməlidir.Mənim atam da sualla öldü .Heç nəyi sabaha saxlamayın-yaranana suala dərhal cavab tapın. Kimsə öləndə sən tanıdığın,sən sevdiyin,bir yerdə yaşadığın bir adam öləndə səndə də nə isə ölür.Əlbəttə sən ondan ötrü darıxacaqsan,boşluğu hiss edəcəksən-bu təbiidir.Ancaq həmin boşluğu qapıya da çevirmək olar.Axı ölüm Allaha açılan qapıdır.Ölüm insanın çirkaba batırmadığı yeganə şeydir.İnsanlar hər şeyi çirkaba batırıb,təhqir edib,yalnız ölümə insan əli toxunmayıb.Adamlar ölümlə də 71
istədiyi kimi rəftar edə bilərdilər,ancaq ölüm buna imkan vennir,o ələ keçməzdir,müəmma olaraq qalır.İnsanlar əldən düşüblər,ölümlə necə rəftar edəcəklərini bilmirlər.lnsan ölümü başa düşmür, o elmi təhlilə sığışmır,ona görə də hələlik toxunulmaz qalmışdır.Ölüm insanın şüuruna soxulan kimi həyat mənasız görünür.Həyatın doğurdan da mənası yox olur,ölüm həqiqəti üzə çıxarır.Ölümlə qəflətən rastlaşanda sənə elə gəlir ki,ayağının altından yer qaçır.Qəflətən hiss edirsən ki,bu adamın ölümü həm də sənin ölümün deməkdir..Hər bir ölüm,hər birimizin olümüdür.Ölümü qəbul etmək çox çətindir- bunu yalnız dərin meditasiya vəziyyətində etmək olar,əks halda heç nə ahnmayacaqdır,insan əqli ölümə qarşı çıxacaqdır.Əsrlər boyu insanların beyinlərinə yeritmişlər ki,ölüm həyata qarşı dayanır,ölüm bizim düşməndir,ölüm həyatın sonu deməkdir. Təbii ki,biz qorxuruq,rahatlana bilmirik,özümüzü təhlükəsiz hiss etmirik. Əgər özünü ölümün yanında təhlükəsiz hiss eısən sənin həyatında gərginlik olmayacaqdır,axı ölüm həyatdan ayrı düşməmişdir.Olüm-həyatın sonu deyildir,əksinə bu onun ən yüksək nöqtəsi,kuliminasiyasıdır.Əgər sən bu kuliminasiyadan qorxursansa həyatına rahatlıq gətirə bilməyəcəksən.Çünki hər an haradasa gizlənən,səni gözləyən ölümü
hiss cdəcəksən-bu səni qorxudacaqdır.Kim ölümdən qorxursa yuxuda da rahatlaşa bilmir, axı yuxu hər gün gələn ölümdür.Kim ölümdən qorxursa 0 məhəbbətdən də qorxur, axı məhəbbət də ölümdür. ICim ölümdən qorxursa o hər bir ekstremal vəziyyətdən qorxur, çünki belə halda eqo məhv olur. Ölümdən qorxan həyatda hər şeydən qorxur-bu cür adam həyatda hər şeyi itirir. İnsan rahat olanda ölümü də yaxşı qəbul edir. Daxilində ölməzliyi qəbul edən, ölümə rahat tabe olur. İnsan ölümü qəbul etməyi bacarmayana qədər yarımçıq, yetkin olmayan vəziyyətdə olacaqdır. Ölümü qəbul etməklə sən tarazlıq qazanırsan, sən hər şeyi, gecə və gündüzü , yay və qışı, işıq və zülməti-qəbul edəcəksən. Hər şeyi qəbul edən adam sakitləşir, bütövə çevrilir. Əgər bütövlük haqqında düşünürsənsə, onda ölümün də 72
qiymolini bilməlisən. Həyat gözəldir, ancaq ölüm ondan da gözəldir. Həyatın rəngləri çoxdur, ancaq ölümün rəngləri də az deyildir. Allahın verdiyi hər şeyi hətta ölümü də minnətdarlıqla qəbul edin. Ölüm müqəddəslərdən də müqəddəsdir, o mundarlanmayıb, ona insan əli toxunmayıb. İnsan öləndə həyat kitabının yalnız bir fəsli tamamlanır,adamlar səhv olaraq bunu bütöv ömür kimi qəbul edirlər.Bu sonsuz sayda fəsillərdən ibarət olan kitabın yalnız bir fəslidir.Bəli fəsil yekunlaşdı,ancaq bu bütün kitaba aid deyildir-sadəcə olaraq səhifəni çevir və yeni fəsil ba.şlanır.Ölən adam növbəti həyatı vizuallaşdırır.Bu məlum faktdır-fəslin yekununda bu baş verir.Çox az halda elə olur ki,insan həyata fəslin axırıncı nöqtəsində qayıdır.Məsələn, insan suda batır, ancaq onu necə olursa xilas ediıiər.O koma halındadır,doyunca su içmişdir,ona süni nəfəs lazımdır...axır ki,onu xilas edirlər.Fəslin lap .sonunda o ölümlə üz-üzə qalmışdır.Bu cür adamlar maraqlı görüntülərdən danışırlar. Onlar deyirlər ki,ən son məqamda ,qaçılmaz ölümü dərk edəndə ,onlar hər şeyin qurtardığını düşünəndə onların gözlərinin qarşısında bütün həyatları-doğulduqları andan ölümə qədər olan yol keçir.İki halda onlar hər şeyi görürlər,həyatlarında başlarına gələnləri xatırlayırlar.başa düşdükləri və düşmədiklərini hətta sadəcə olaraq diqqət yetirmədikləri yada düşür-onlar hətta himirdilər ki,hansısa hadisə onların yaddaşlarının dərinliklərində qalmışdır.Yaddaşın bütün plyonkası bir anda fırlanırnnsan ölür, bütün filmə baxmaq üçün onun üç saat vaxtı yoxdur.Hətta sən bütün filmə axıra qədər baxsan belə insanın həyatının ən xırda detallarına qədər,təfsilatı ilə danışa bilməzsən.Can verənin gözü qarşısında bütün həyatı canlanır və bu aydın və mühüm fenomendir.Həyat kitabının qurtarmasından qabaq insan bütün həyatım xatırlayır.O bütün
yerinə yetməyən arzularını, uğur-
suzluğu,peşmançılığı,əzabları,sevinci xatırlayır.Ölən adam yolunu davam etdirməmişdən qabaq hər şeyi xatırlamalıdır,axı o bədəni ilə vidalaşır.Bu əql daha heç vaxt onunla 73
Yüklə 3,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|