Şahdəniz 2 İnfrastruktur
Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-iqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6:
Ətraf mühitin təsvir
Dekabr 2011
Yekun variant
6/8
Terminalın yaxınlığında dörd əsas qəsəbə vardır (Şəkil 6.1) və onlardan ən böyüyü təxminən
2,5km cənubda yerləşən Səngəçal qəsəbəsidir. Ümid qəsəbəsi terminalın şərqində,
terminaldan 1 km-dən az məsafədə, Əzimkənd və Massiv 3 isə terminalın cənub-qərbində,
terminaldan təxminən 2,7 km aralıda yerləşir.
Ümid və Səngəçal qəsəbələri Xəzər dənizinin sahilyanı zolağına paralel uzanan dörd hərəkət
zolağına malik bərk örtüklü yol olan Bakı-Salyan magistral yolunun kənarındadır. Magistral yol
ilə terminal arasında magistral yola paralel dik ərazi boyunca (yer səthindən 2 – 4 m hündür)
dəmir yolu uzanır. Magistral yol ilə terminal arasında həmçinin çox sayda yola paralel yerüstü
və yeraltı boru kəmərləri (neft, su və qaz boru kəmərləri) də keçir.
Yaxınlıqda yerləşən digər sənaye müəssisələrinə terminalla Səngəçal qəsəbəsi arasında
yerləşən və 2008-ci ilin sonundan istismara verilmiş dövlətə məxsus elektrik stansiyası
daxildir. Səngəçal Elektrik Stansiyası qazın yandırılması ilə işə düşən generatorlardan istifadə
edərək elektrik enerjisi hasil etmək üçün layihələşdirilmişdir və stansiya alternativ olaraq
mazutdan da istifadə edə bilir.
Terminalın yaxınlığındakı su yollarına aşağıdakılar daxildir:
Şahqaya vadisi – Terminalın şimalında yerləşən Şahqaya təpələrindən axaraq
Terminal sahəsinin qərbindən keçir və Xəzər dənizinə axır; və
Ümid vadisi – Terminaldan şərqdə yerləşir.
Terminalı mümkün daşqınlardan qorumaq üçün onun şimal, qərb və şərq perimetrlərinin
ətrafında drenaj kanalı tikilmişdir. Kanal yağış zamanı yaranan sel sularını terminal ilə Xəzər
dənizi arasında mövcud olan təbii axın xətlərinə - selovlara yönəldir.
Terminaldan qərbdə və cənub-qərbdə yerləşən yeni ŞD2 infrastruktur ərazisi (baxın Şəkil
6.1), əsasən, yastı ərazidir və bundan əvvəl aparılmış terminal tikintisi işləri ilə əlaqədar
nəzərəçarpacaq pozuntulara məruz qalmış sahələrdən (Terminalın sərhədinə yaxın) ibarətdir.
Burada aparılmış işlər sahədə iki nəzərəçarpacaq torpaq qalağının yaranması ilə nəticələnib.
ŞD2 infrastruktur ərazisindən cənubda, mövcud boru kəməri dəhlizində aparılmış işlər zamanı
pozulmuş sahədə drenaj pis olduğu üçün su yığılıb qalır (bax aşağıdakı Bölmə 6.4.2) və
Xəzər dənizinə doğru meyllənir.
6.4.2 Hidrologiya
Terminalın ərazisi drenaj suları üçün çoxlu sayda suyığıcı sahələr arasında yerləşdiyi üçün
onun hidrologiyası mürəkkəbdir (baxın Şəkil 6.3). Bu suyığıcı ərazilər aşağıdakılardır:
Şahqaya suyığıcı sahələri (Şahqaya vadisi və onun qərb tərəfindəki axınlar);
Şimal və qərb perimetri boyunca suyığıcı sahələr;
Terminalla
dəmir yolu arasında yağış zamanı yaranan sel sularını saxlama sahələri;
Aşağıdakılardan ibarət Qaraquş dağı suyığıcı sahələri:
o
Qaraquş dağının qərb yamacları və şimal-şərq perimetri boyunca kanal;
o
Qaraquş dağının mərkəzi yamacları və Ümid vadisi çıxışı; və
o
Qaraquş dağının şərq yamacları və zibilliklərdən Sahil qəsəbəsinə doğru drenaj
Terminalın drenajını təfərrüatlı hidravlik modellə xarakterizə etmək üçün yuxarıdakı əsas
suyığıcı sahələr 23 köməkçi suyığıcı sahəyə bölünmüşdür
5
. Terminala birbaşa təsir edən
axınlar qərbdə və şimal-qərbdə ‘nw1’, ‘nw2’ və ‘nw3’ köməkçi suyığıcı sahələr və terminaldan
şimal-şərqdə və şərqdə yerləşən ‘q81’, ‘q9’ və ‘q91’ suyığıcı sahələrdir (baxın Şəkil 6.3). ‘q7’,
‘q8’ və ‘q82’ suyığıcı sahələr Qaraquş dağının qərb yamaclarından axaraq Terminalın mövcud
giriş yolunun altında olan suötürücü xətlər vasitəsilə ‘RES2’ daşqın sularını saxlama sahəsinə
daxil olur.
5
Əlavə 9E-yə baxın: bu ESİQ-n hidroloji modeli
Şahdəniz 2 İnfrastruktur Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-iqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6:
Ətraf mühitin təsvir
Dekabr 2011
Yekun variant
6/9
Şəkil 6.3 Terminalın yanında əsas suyığıcı sahələr
© Water Resource Associates Ltd. 1:50000 miqyası ilə sovet kartoqrafiyası əsasında, HTA-nın (Hidroloji
Tədqiqatlar Assosiasiyası) məlumatları əlavə olunmaqla.
Şahqaya vadisi və onun axınları 137 km
2
-ə bərabər olan ümumi drenaj sahəsinin 77 %-ni
təşkil edir. Vadi RES1 vasitəsilə Səngəçal qəsəbəsinin şərq tərəfində dəmir yolunun altındakı
‘B4’ və ‘B3’ körpülərindən, sonra sahil boyu uzanan şosenin altındakı novlardan keçərək
Xəzər dənizinə çıxır (bax Şəkil 6.3). ‘nw1’, ‘nw2’ və ‘nw3’ köməkçi suyığıcı sahələrdən axınlar
aşağıda yerləşən sahələrdə yerüstü borular, arxlar və torpaq qalaqlarının mürəkkəb
sistemindən ibarət olan aşağı Şahqaya vadisi kanalına qoşulur.
Şahqaya vadisinin aşağı hissəsi, adətən, nəm olur və görünür ki, burada qamış, kol və digər
bataqlıq bitkilərinin bitməsinə şərait yaradan daimi kiçik su axını var. Çox güman ki, bu,
Səngəçal terminalından gələn müvəqqəti səth drenaj suları ilə Əzimkənd, Massiv 3 və
Səngəçal qəsəbələrindən gələn çirkab su axınlarının birləşməsidir və ola bilsin ki, burada su
təchizatı borularının sızmasının da bir qədər əlavə rolu var
6
.
6
Qeyri-müəyyənliklər modelə daxil edilmiş məlumatlarla və modelin özündə olan qeyri-müəyyənliklərlə əlaqədardır –
bax: Əlavə 9E
Əsas su yolları
Maksimum hündürlüklər
Hidroloji modelləşdirmə üçün suyığıcı
çıxışlar
Köhnə neft quyuları
Enişlər
Əsas yarğanlar
Palçıq axınları/vulkanik çıxışlar
Şahqaya suyığıcı sahəsi
Perimetr boru suyığıcı sahələr
Qaraquş dağı suyığıcı sahələri
Daşqın sularını saxlama sahəsi
Mövcud karxanalar
Şərti işarələr
metr
Şahqaya
vadisi
M. Шахгая
Ceyrankeçməz çayı
Ümid vadisi
Səngəçal
Terminalın mərkəzi drenaj çıxışı
Şahqaya vadisi
Şahqaya
təpələri
Qaraquş
təpəsi
Sahil
qəsəbəsini
n drenajı
Cümətaz
Xəzər dənizi
Əsas su yolları
Maksimum hündürlüklər
Hidroloji modelləşdirmə üçün suyığıcı
çıxışlar
Köhnə neft quyuları
Enişlər
Əsas yarğanlar
Palçıq axınları/vulkanik çıxışlar
Şahqaya suyığıcı sahəsi
Perimetr boru suyığıcı sahələr
Qaraquş dağı suyığıcı sahələri
Daşqın sularını saxlama sahəsi
Mövcud karxanalar
Şərti işarələr
metr
Şahqaya
vadisi
M. Шахгая
Ceyrankeçməz çayı
Ümid vadisi
Səngəçal
Terminalın mərkəzi drenaj çıxışı
Şahqaya vadisi
Şahqaya
təpələri
Qaraquş
təpəsi
Sahil
qəsəbəsini
n drenajı
Cümətaz
Xəzər dənizi
Miqyas
(kilometr)