ŞƏ r q -q o r b

Cavab gözlomodon poncoronin şüşosini cndirdi, dorindon nofos 
aldı.  Qadın  narahat  lıalda  onun  Iıərokotlorini  izloyirdi.  Arvadını 
sakitloşdirmok üçtin o, cib fonorini yandırdı, olini  poncorodon bayıra 
çıxarıb  otrafı  işıqlandırdı.  Birdon  duruxdu.  Tünd  mavi  somanın 
fonunda  sanki  qayaya  buxovlanmış  yad  adamın  suroti  görünürdü. 
O gözlodi.  Arvadının  pıçıltısına  qulaq  vcrdi:  o,  doli  kimi  tcz-tcz 
ucadan  pıçıldayırdı:
-  O,  sorxoş dcyil,  o dolidir!  O,  dolixanadan qaçıb.  Bax,  bir bax, 
o  Iıcç  başını  torpotmir.  Dolidir!  Bu  daha  tohlükolidir.  Mon  sonin 
düşmok  istodiyini  düşünondo...  O soni  öldüro  bilordi!
Qadın  kosik-kosik  nofos  alırdı.  Kişi  azca  dönərok  onu  dinlə- 
yirdi.  Hlo  bil  ki, arvadının sosi  lıaradansa uzaqdan  golirdi.
Qadının ona  baxdığını  sczib dedi:
-   Mon  özümlo  bacarmıram.  Lakin,  bu  voziyyot  mono  sadoco 
gülmoli  golir.  O  bizdon  on  mctr  uzaqlıqda  oturub,  biz qozoblo  ona 
baxırıq,  o  da  bizo...  Horçond  ki,  no  o,  no  biz  bir-birim izi  nəinki 
tanımırıq,  hotta  bu  qaranhqda  bir-birim izo  belo  yaxşıca  baxa  b il- 
mirik.
Qadın  susmuşdu.  Kişi  öz-özüno  dcdi:  “ Holo  gözloyok!  Monim 
üçün  indi  heç  forqi  yoxdur!"
Somanııı  tünd  fonunda  yad  adamın  suroti  yandan  görünürdü.
Qadın  dodaqaltı  dcdi:
-   llolo  do  ulduzlan  m üşahido  edir...
Kişi  özünü  saxlaya bilmodi:
-  Bolko  şairdir?
Qadın  fonori  maşının  oturacağına qoydu  vo ycrini  rahatladı,  clə 
bil  bütün gcconi  burada  keçirm oyə  hazırlaşırdı.
-  Sən  nə  barədə  fikirləşirson?
Kişi cavab vcrmodi.  O, indi  fikrindo götür-qoy cdirdi. Yad adam 
yaddan çıxmışdı. O, ər-arvad kimi yaşadığı  iyirmi illik hoyatını xati- 
rindo  ycnidən canlandırırdı.  Bir cohot aydın  idi  ki,  qadım  öz ağ ah - 
ğını  göstərm ək,  onu  özünə  tabc  ctmok  üçün  bütün  bu  illərdə  ərinə 
olmazın  ozab-oziyyət  vcrmişdi.  O  öz  m oqsədinə  çatmaq  üçün  hər 
bir vasitədən  istifado  ctmiş,  heç  bir  fədakarlıqdan  çəkinm əm işdi... 
Bu  iyirmi  ildo  o,  hakim  qadın  rolunda  çıxış  ctmiş  və  qəlobə  oldə 
ctdikdən  sonra  da  ycnə  təm in  olunmamışdı.  M osuliyyət hissi  kişi- 
nin  ol-qolunu  bağlamışdı.  Hor dofo  onun  göz  yaşlanna,  qışqırm a- 
sına  vo  yalvarışlarına  uyub  güzoştə  gctm oklə  arvadını  daha  da 
xarab cdirdi.
352
-  No  fıkir cdirsən?
-   H ər  cür  adamın  girib-çıxa  bildiyi  açıqqapılı  cv  barosindo 
fıkirləşirəm.
-   Hor  şcy  söylomoyin  vaxtı  golib  çatmışdı.  -  Cümlolor  clo  bil 
bir-birinin dalına düzülmüşdü.  Sanki  o,  bunları  qabaqcadan  düşün- 
müşdü.  -   Ö z-özüm o  dcyirom  ki,  mon  soni  qoyub  golo  bilordim. 
Ancaq  istodim ki,  sən  də  tək qalmayasan,  mon  do...
Qadın  dodaqlarını  bir-birino  sıxıb  gözlodi  ki,  bu  “tutm a” 
kcçsin.  Kişilik  hcysiyyoti  indi  yöndomsiz olsa  da  onu  qohromanlıq 
göstərm əyə tohrik edirdi:  o, mohz öz igidliyini sübut ctmok xatirino 
maşından düşməyo yığışırdı. Arvadı düşündü ki, “onun istoyino qarşı 
durmaq  lazım  dcyil” .  Kişi  davam  ctdi:
-   Səninlə  mənim  aramda  hcç  vaxt  osil  monada  bclo  yaxınlıq 
olmayıb.
Qadın  özünü saxlaya bilmodi:
-   Bununla nə dem ək  istəyirson?
-   Hcç  nə?  Biz  bir-birim izi  tanımadan,  bir-birino  tamam  yad 
adam  kimi  iyirmi  il bir yerdo  yaşadıq.
Kişi  çox dorino getdi.  Qadın  hiddotlondi  vo qışqırdı:
-  Sən sərsəm loyirson.  Sən öz gücünlo öyünmok xatirino canına 
qəsd  cdir vo  moni  m üdafiəsiz qoymaq  istəyirson.
-   M ənim   müdafiom  sonin  noyino  gorokdir?  Mən  ki  hcç  no 
etmirom.
-  Hor halda  biz möhkom  sığınacaqdayıq.
-   Daha doğrusu, həbsxanada.
-  Sən  ki  bir az əvvəl  qaladan  danışırdın.
-   Heç  tofavütü  yoxdur!  -  dcyo  kişi  sözü  kəsdi  vo  qapının  dəs- 
təyindən  yapışdı.
-  Düşmə!  -  dcyo qadın  ona yalvardı, -  sən ki  mondon az qorx- 
mursan.
-  B əlko  bir az da  çox  qorxuram.  Lakin,  ozizim,  ogor mon  bunu 
ctmosom, son  hcç  vaxt moni  bağışlamazsan.  Mon do bunu  hcç  vaxt 
sono  bağışlamaram.
Kişi  maşından  düşdü.  Hədsiz  yüngüllük  hissi  narahatlıq  vo 
həyocan  hissi  ilo qarışdı.  Lakin  hcç  bir şey  baş  vcrmodi.
-  Fənəri  m əno sarı  tut.
Qadın m aşından  bayıra  uzandı  vo dom ir dostoyi  ona  vcrib dcdi:
-  Özünü qorum aq  üçün.
353

---

Fənoriıı  saldığı  işıqda  kişi  holə  tohlükoyo  qarşı  addımlayırkon, 
qadın  öz  olino  baxdı  vo  tooccüblondi.  Əli  osmirdi.  Üroyi  rahat 
vururdu. Onlan vahimoyo salan bu tohlüko, son dcmo, lıor ikisi üçün 
azadhğa borabor olmuşdu.  Kişinin dalınca qadın da maşından düşdü.
Əri  horokotsi/  qalan  yad  adamın  qabağında  dayandı.  Əson 
külok onun  sözlorini  o  torof-bu torofo yayırdı:
-   A  kişi,  bütün  bunların  sarsaqhq  olduğu  holo sono çatmayıb?
Qadın  cavabı  cşitmok  üçün  nofosini  bclo  almırdı.  Yad  adam
ağzını  açmadı.  Kişi  davam  ctdi:
-   Ho,  cavab vcr,  görüm!  Yoxsa,  sizi  bu dostok  qorxudur?
O,  dostoyi  konara atdı.  Yad  adam  susmaqda  davam  cdirdi.
Kişi  bir addım  irolilodi.  Arvadı  bodboxt bir hadisonin  baş  vcro-
coyini  hiss  ctdi.  Qadın  orinin  yanında  olmaq  istoyirdi,  ancaq  qorxu, 
tamamilo ycni, namolum bir qorxu onun ayaqlannı clo bil ycrə m ıx- 
lamışdı. O, orini  xobordar ctmok  istodi, ancaq sözü boğazında qaldı:
-  Siz cavab  vcro  bilorsinizmi?  Hcy,  siz yatmısınız?
Qadııı  gördü  ki,  ori  yad  adamın  çiyinlorindon  tutub  silkoloyir, 
onu  çağırmaq  ıstodi:
-  Toxunma!  Onu  öz üstüno qızışdırma!
Əri  bir addım  gcri  çokildi.  Yad  adamın  bodoni  bir ncço  doqiqo 
do  qayaya söykonnıiş  halda qaldı,  sonra  torponib ycro  sorildi.
Qadın  yüyürdü  vo  orinin  qucağına  atıldı.  Sonra  nofosi  kosilə- 
kəsilə  mozommot  ctdi:
-  Onu  son  öldürdün?
Qadın,  fənorin  işığını  ycrdo  uzanan  adamın  üstünə  saldı.  Fənər 
yad  adamın  dohşotdon  oyilmiş  üzünü,  sonra  düyməsi  açılmış  pcn- 
coyinin  arasından  görünon  yarasını  işıqlandırdı.
Kişi  xəcalət  vo  toəssüf içərisində  hadisolorin  gcdişini  hafızə- 
sində  canlandırdı.  Bir  az  ə w o l  xarab  olmuş  bir  motorun,  yaxud 
partlam ış  bir  şinin  sosi  zonıı  ctdiyi  qoribə  səs,  olbottə,  güllə  səsi 
imiş!  Yad  adamı  kimso  yaralamışdı.  O,  köm ək  istoyirmiş.  O  istə- 
yirmiş  ki,  onlar  yarahnı  xostoxanaya  aparsınlar.  O nlar  isə  hcç  ona 
qulaq  asmaq  istəmomişdilər.
Boli, ola  bilsin  ki,  kişi  nohayot,  arvadının  üroyino yol  tapmışdı, 
lakin...
-  Sən düz dcyirson, -  kişi yavaşcadan dcdi, -  onu mən öldürdüm!
354
J O R J   B L O N
ÖLÜMƏ YÜRÜŞ
{qı.sıı ixtisarla)
M ən  lcmminqəm.  Biz  lcmminqlor  artıq  ncçonci  nəsildir  ki,  öz 
yaylamızda  xoşboxt  həyat  sürürük.  Bizim  öz  gccomiz,  öz  gündü- 
zümüz  var.  Gündüzlor  biz  chtiyat  üzündon  yuvamızdan  uzaqlaş- 
mırıq, günün bu çağında biz daha ağılh, dinc vo sakit oluruq.  Toran 
qarışanda  yuvadan  bir  az  aralanmaq  da  olar,  ancaq  onda  öz  tobii 
sorhodim izdən  kənara  çıxmağa  cosarot  ctmirik.  O t-o lo f  ycyir, 
ağacların  zoğlarını, ağcaqayınların  z ərif qabığını  gomiririk.
G ccələr  soyuq  olmayanda  yuvamıza  xeyli  gcc  qayıdırıq,  yem 
axtarınq, ya da cləco ayın-ulduzun  altında oynaqlaşınq.  Günlər kcçir, 
hoftolər ötür.  Getdikco gün  uzanır vo bu zamanİar biz dişiloro mcyil 
edirik.  Hor lemminqin arzusu odur ki, öz xasiyyotino uyğun bir scv- 
gili  tapsm  və  bumunu  xəfıf-xofıf onun  bumuna  sürtsün.  Özü  do  bu 
scvgi  oyunları  rəqabətdən-fılandan,  qısqanchq  və  bu  sayaq  facio- 
lərdon  uzaq olur.  Bu uzun gündüzlərdə hor bir  lcmminqo öz adaxlı- 
sından  bir,  yaxud  iki  yadigar  bala  qalır.  Sonra  ycnidən  uzun  gün- 
düzləri  uzun  gccələr  əvəz  cdir.  Torpaq  qarla  örtülür.  Biz  yuva- 
lanmıza  çəkilir,  torpaq  altında  soyuqdan  gizlonir,  bütün  qışı  otla 
örtülmüş  yuvada  yumrulanıb  yatırıq.  Hordən  Icmminqlordon  biri 
oyamr, toplanmış ycm chtiyatından bir az ycyir, sonra ycraltı yollarla 
yuxan  çıxıb  bayıra  boylanır.  Oradasa  şaxta,  qar,  zülmotli  gcco. 
Gcriyə, tez gcriyə!  Sonra uzun gündüzlor ycnidon gcri qayıdır vo hor 
şcy tozədon başlayır.  Boli, o zamanlar biz xoşbəxt  idik, çox xoşbəxt.
B əs  no  üçün  indi  hor  şcy  doyişdi?  Niyo  bu  acı  folakət 
canavarları,  yırtıcı  quşları  deyil,  bizi,  Allahın  bu  dinc  canlılarını 
haqladı?  İndi  monim  dayandığım  bu  yad  sahildo  bizim  böyük 
tayfamızın  qalıqları  -  comi  bir  ncço  lcmminq  taqətsiz  halda  sorilib 
qalıb:  ya  ölüblər,  ya  da  artıq  can  üstədirlər.  Ola  bilsin,  bir  azdan 
m ən  d ə  öləcoyəm .  Bizi  buraya  sürüyüb  gotirmiş  v ə ogor gücümüz 
qalsaydı,  daha  uzaqlara  qovacaq  amansız  talcyin  qurbanı  kiıııi  sizo 
Ö7.
 
facioli  tarixçomi  danışmaq  istoyirom.

---