156
UIIN TEXNOLOGIYaLARI Reja:
Uyin texnologiyalarining mox,iyati va zamonaviy ukitish - dagi urni.
Uyin texnologiyalarining turlari.
Tayanch tushunchalar: uyin, uyin koidalari, syujet, ishtirok- chilar, rollar, uyin texnologiyalari, uyin texnologiyalarining didaktik mox,iyati, didaktik uyinlar, rolli uyinlar, ishbi- larmonlik uyinlari.
Uyin texnologiyalarining mo^iyati va zamonaviy ukitiщdagi urni. Shaxsga yunaltirilgan ta’lim turlari orasida uyinlari x,am mux,im urin tutadi. Ularning mox,iyatini tula anglab olish uchun “uyin” va “uyin texnologiyalari” tushunchalarining mazmunidan xabardor bulish talab etilai.
Uyin - kishilik faoliyatining mu^im turi xamda ijtimoiy munosabatlar mazmunining bolalar tomonidan imitatsiyalash (kuchirish, taklid kilish) asosida uzlashtirish shakli
Kishilik tarixiy tarakkiyotining barcha davrlarida x,am uyin sub’ekt faoliyatining eng birinchi va mux,im turi sifatida tan olingan. Binobarin, shaxs faoliyatining mux,im turlari - mex,nat, ukish bilan birga uyin x,am uning shakllanlanishi va rivojlanishida mux,im axdmiyat kasb etadi. Uyinlar vositasida katta avlod tomonidan tuplangan x,ayotiy tajriba, uzlashtirilgan bilim, turmush tarzi va ijtimoiy munosabat asoslari, madaniy kadriyatlar yosh avlodga izchil uzatib kelingan.
Uyin shaxsning tarbiyalash, rivojlantirish, unga ta’lim berish xususiyatlariga ega. Mavjud xususiyatlari tufayli uyin- lar kadim-kadimdan xalk pedagogikasining muxdm asoslaridan biri bulib kelmokda. Bevosita uyinlar bolalarda idrok, sezgi, xotira, tafakkur, nutkni rivojlantirishga yordam berish orkali ularni ma’naviy-axlokiy, akliy, jismoniy va estetik jixdtdan tarbiyalashga xizmat kiladi. “Maktabgacha yoshdagi bola uyin faoliyatida ukish va mex,natga tayyorlanadi. Yosh ulgaygan sari
157
uyinning roli biroz kamayib boradi. Uyinlarning tarbiyaviy adamiyati bolaning butun dayoti davomida saklanib koladi”2.
Agarda jismoniy xatti-darakatlarni rivojlantirishga xizmat kiladigan uyinlar bolalarda chakkonlik, epchillik, chidamlilik, kat’iylikni tarbiyalasa, intellektual, konstruksiyali uyinlar ularni uylashga, fikrlashga, mantikiy tafakkur yuritishga urgatadi.
“Uyin inson dayotining dayotining dar bir davri uchun uning rudiy rivojlanishini belgilovchi yetakchi faoliyat turi disob- lanadi. Fakat uyinda va uyin orkali bola vokelikni, shu jumladan, kishilar ijtimoiy munosabatlarini, dulkini, xatti- darakatlarini bilib oladi”3.
Tarixiy tarakkiyot jarayonida uyin nafakat bolalar, balki kattalar dayotidan dam alodida urin egallashga muvaffak bulindi. Zamonaviy sharoitda intellektual, kompyuter, iktisodiy, dar- biy, kasbiy, sport va maishiy dodik chikarishga kumaklashadigan uyin modellari dam kattalar orasida keng ommalashgan.
Zamonaviy pedagogikada uyinlar ta’lim jarayonining samaradorligini oshirish, ta’lim oluvchilarning ukuv-bilish faolligini kuchaytirish maksadida kuyidagi tarzda kullaniladi:
"Ch
tushuncha, mavzu va alodida bulim modiyatini uzlashtirishda
alodida texnologiya sifatida;
pedagogik texnologiyalarning elementi sifatida;
ukuv mashguloti shakli yoki uning bir kismi sifatida;
sinf (auditoriya)dan tashkari ishlardan biri (“Zakovat”,
“Bilimon”, “Xukuk fani bilimdoni” va b.) sifatida
Dostları ilə paylaş: |
