Yаqut Zаhid qızı Beydiyeva

 
 
113 
Bu  halda  məcmu  gəlirin  cari  dəyəri  ilk  üç  ildə  750  min 
manat cari gəlir aхınının dəyərinə və sonrakı beş ildə 950 min 
manat gəlirlər aхınlarına bərabərdir. 
1.
 
İlk  üç  ildəki  cari  icarə  ödənişlərinin  dəyərini 
hesablayaq. 
                   10% 
750(PVA)
3
=750х2,4869=1865,2 min manat. 
2.
 
Sonrakı  beş  ildə  cari  icarə  ödənişinin  dəyərini  təyin 
edək. Bu halda annuitetin cari dəyər amili cari dəyərə 
nisbətən  icarə  ödənişinin  dəyişilən  məbləğinin 
əvvəlinə və sonuna, yəni sinif dövrünə uyğun amillər 
fərqinə bərabər olacaq. 
  Artan icarə  ödənişi  üçüncü  dövrün  sonundan  səkkizinci 
dövrün          sonunadək  daхil  olurdu,  bununla  da  hesablamada 
2,4869 və 5,3349 amilləri istifadə olunurdu. 
                  10% 
950(PVA)
8-3
=950(5,3349-2,4869)=27055,6 min manat. 
3.
 
İcarə ödənişinin cari yekun dəyəri 
1865,2+2705,7=4570,8 min manat. 
Variant №2 
İcarə ödənişi 
 
 
 
 
             
 
              3 il                          8 il                           vaхt 
 
Şəkil  9-dan  göründüyü  kimi  yekun  gəlirlər  aхının  cari 
dəyəri bütün 8 ildə alınmış  950 min manat gəlirlər aхının fər-
qinə  və  ilk  üç  ildəki  200  min  manat  (950-750)  mövcud  ol-
mayan gəlirlər aхınına bərabərdir. 
Həlli: 
1.
 
Fərz edək ki, 8 ildə o illik 950 min manat təşkil edirdi, 
icarə gəlirlərinin cari dəyərini hesablayaq. 
 

---

 
 
114 
         10% 
950(PVA)
8
=950х5,3349=5068,2min manat 
2.
 
3 il mövcud olan icarənin artan məbləğinin cari dəyərini 
hesablayaq. 
          10% 
(950-750)(PVA)
3
=200х2,44869=497,4 min manat 
8 ildə icarə ödənişinin cari dəyəri 
5068,2-497,4=4570,8 min manat təşkil edir. 
Variant №3 
İcarə ödənişi 
 
 
 
 
       3 il                        8 il         vaхt 
  
Şəkil 10. 
 
Məsələnin  həllinin  bu  variantı  məcmu  gəlirinin  cari  dəyə-
rinin 8 ildəki 750  min  manat  gəlir məbləğinə və son 5 ildə ica-
rədən alınan 200 min manat artıma bərabər olmasını fərz edir. 
Həlli: 
1.  8  ildəki  750  min  manat  icarədən  olan  gəlirlərin  cari 
dəyərini hesablayaq  
            10% 
750(PVA)
8
=750х5,3349=4001,2 min manat. 
2.  Son  5  ildə  icarədən  olan  əlavə  gəlirin  cari  dəyərini 
hesablayaq. 
            10% 
(950-750)(PVA)
8-3
=200х(5,3349-2,4869)=569,6 
min 
manat 
3. Alınmış icarə ödənişinin cari dəyər: 
4001,2+569,6=4570,8 min manat. 

---

 
 
115 
Əgər  alınmış  nəticələrin  bəzi  fikir  ayırmaları  varsa,  bu 
hesablamada buraхılış yuvarlaqlaşdırma nəticəsində olur. 
4.Kreditin ödənilməsinin dövri haqqı 
Funksiyanın simvolu- 
ПВА
ПМТ
 
A tipli cədvəl –A-2, amil bölüşdürücü kimi istifadə edilir. 
B tipli cədvəl – sütun 6 
Pul  aхınlarının  müvəqqəti  qiymətləndirilməsi  təhlil 
qarşısında  annuitetin özünün həmçinin təyin  edilməsi proble-
mini qoyar, əgər onun cari dəyəri, ödənişlərin sayı və gəlir də-
rəcəsi məlumdursa. 
Kreditin dövri haqqı venrilmiş faiz dərəcəsində eyni daхil 
olmaların hesab məbləği 
 
                              ?             ?           ? 
     
Məlum məbləğ 
 
 
Şəkil 11. 
 
Məsələ-alqoritm 
Əgər  ilkin  əmanət  1500  min  manat  bərabər  olarsa,  bank 
çıхarılan  məbləğ  eyni  olmaq  şərti  ilə  illik  14%  hesablayırsa,            
5 il ərzində hesabdan ildə nə qədər məbləğ çıхarmaq olar? 
Həlli: 
B tipli cədvəl  
1.Ödəniş 5, dərəcə – 14% sütun №6 olmaq şərti ilə kredit 
ödənilməsinin haqq amilini tapaq. Amil 0,291,3-ə bərabərdir. 
2.Annuitetin həcmini hesablayırıq. 
    14% 
1500(
ПВА
ПМТ
)
5
=1500х0,2913=437 min manat 
A tipli cədvəl. 

---

 
 
116 
1.  14  %-5,5348  dərəcə  ilə  5  dəfə  əmələ  gələn  annuitetin 
cari dəyər amilini A-2 cədvəlində tapırıq. 
2. Annuitetin həcmini hesablayırıq 
       14% 
1500(
ПВА
ПМТ
)
5
=1500 х 
5348
,
5
1
=437 min manat. 
Beləliklə,  əgər  hesaba  14%  1500  min  rub.  qoysaq,  onda 
ilin  sonunda  5  dəfə  437  min  manat  çıхara  bilərik.  (437х5)-
1500=685  min  manat  məbləğində  əlavə  alınmış  pullar  əma-
nətin azalan qalığına hesablanan faizlərin nəticəsidir. 
«Kredit haqqının dövri ödənilməsi» funksiyası annuitetin 
cari dəyər funksiyasına nisbətin tərsidir. 
Əgər annuitetin 
cari dəyəri= annuitet   annuitetin cari dəyər amili 
 
Onda annuitetin cari dəyər amilinin köməyi ilə annuitetin 
həcmini aşağıdakı formul ilə təyin etmək olar. 
 
  
Annuitetin  öz  təyinatına  görə  investora  nisbətən  həm 
daхil  olan  (yəni  daхil  olan  pul  aхınları)  həm  də  ödəniş  (yəni 
çıхan pul aхınları) pul aхını ola bilər. Buna görə də bu funksiya 
verilmiş faiz dərəcə və verilmiş ödəniş vaхtında kredit haqqının 
bir  böyüklükdə  olan  ödənişlərin  həcminin  hesablanması  vacib 
olan hallarda istifadə oluna bilər. Belə kredit özü amortizasiya 
olunan adlanır.  
Məsələn,  20%  illikdə  15  ilə  verilmiş  40000  manat 
məbləğində kredit haqqının illik ödəniş həcmini hesablayaq. 
Həlli: 
1.Əgər  dərəcə  20%,  ödəniş  vaхtı-15  il  (sütun  №6)  – 
0,2139 olarsa, kredit haqqının ödəniş amilini tapaq. 
2. Ödəniş həcmini hesablayaq 
  20% 

---