Wydział zarządzania I informatyka
Yüklə 71,86 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Specjalność (specjalizacja)
- 1. Założenia i cele przedmiotu
- 2. Określenie przedmiotów wprowadzających wraz z wymaganiami wstępnymi
- 4. Wskaźniki sumaryczne
- 5. Zakładane efekty kształcenia Numer
- 6. Odniesienie efektów kształcenia do form zajęć i sposób oceny osiągnięcia przez studenta efektów kształcenia Numer (Symbol)
- 7. Opis sposobu weryfikacji osiągniętych przez studenta założonych dla przedmiotu efektów kształcenia
- Umiejętności P_U01
- Kompetencje społeczne P_K01
- 9. Opis form zajęć a) Wykłady Treści programowe (tematyka zajęć)
|
Druk DNiSS nr PK_10 OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Nazwa modułu kształcenia/przedmiotu: BIOCENOLOGIA Kod przedmiotu: ISK5 Rodzaj przedmiotu: kierunkowy/obowiązkowy Wydział: Inżynierii Materiałów, Budownictwa i Środowiska Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność (specjalizacja): Inżynieria Krajobrazu, Inżynieria Wody, Ścieków i Utylizacji Odpadów, Technologie Materiałowe w Inżynierii Środowiska Poziom studiów: pierwszego stopnia Profil studiów: ogólnoakademicki Forma studiów: niestacjonarne Rok: II Semestr: IV Formy zajęć i liczba godzin: wykłady – 18; ćwiczenia laboratoryjne – 9 Język, w którym realizowane są zajęcia: j. polski Liczba punktów ECTS: 5 Osoby prowadzące: wykład: Damian Chmura, dr hab. chmura@ath.bielsko.pl inne formy zajęć: ćwiczenia laboratoryjne: Damian Chmura, Anna Salachna dr inż. asalachna@ath.bielsko.pl, 1. Założenia i cele przedmiotu: celem przedmiotu jest zapoznanie studentów ze strukturą fizyczną i organizacją biocenoz, zróżnicowaniem i klasyfikacją biocenoz, metabolizmem biocenozy i wskaźnikami wydajności ekologicznej ekosystemów, antropogenicznymi przekształceniami biocenoz, metodami badania biocenoz i ekosystemów. Po ukończonym kursie: student/ka zna teorię układów ekologicznych, właściwości biocenozy, strukturę fizyczną i biotyczną (organizację) biocenozy, zna koncepcję ekosystemu, w tym produktywność ekosystemów i zjawisko krążenia pierwiastków, zagadnienia dynamiki biocenoz, antropogeniczne przekształcenia biocenoz, metody badań biocenoz i zasady ich klasyfikowania, najważniejsze typy biocenoz występujących w Polsce; student/ka potrafi dokonać opisu fitocenozy metodą fitosocjologiczną, rozpoznaje główne typy zbiorowisk roślinnych, rozpoznaje podstawowe formy antropogenicznych odkształceń biocenoz, potrafi wykorzystać metody komputerowe do opisu i klasyfikacji fitocenoz, potrafi określić warunki siedliskowe danego miejsca na podstawie występującego zbiorowiska roślinnego, potrafi wykorzystać właściwości indykacyjne fitocenoz; student/ka posiadł/a umiejętność pracy w grupie.
Biologia, Ekologia 3. Opis sposobu wyznaczania punktów ECTS
4. Wskaźniki sumaryczne a) liczba godzin dydaktycznych (tzw. kontaktowych) i liczba punktów ECTS na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich, realizowanych w formie studiów stacjonarnych i niestacjonarnych: obecność na wykładach: 18h obecność na ćwiczeniach laboratoryjnych: 9h Razem: 18h + 9h = 27h, co odpowiada 1 punktowi ECTS b) liczba godzin dydaktycznych (tzw. kontaktowych) i liczba punktów ECTS na zajęciach o charakterze praktycznym (ćwiczeniach audytoryjnych, laboratoryjnych, projektowych itp.): obecność na ćwiczeniach laboratoryjnych: 9h
6. Odniesienie efektów kształcenia do form zajęć i sposób oceny osiągnięcia przez studenta efektów kształcenia Numer (Symbol) Efekty kształcenia dla przedmiotu Odniesienie do form zajęć Sposób oceny WIEDZA
P_W01 formułuje główne tezy teorii układów ekologicznych wykład egzamin pisemny P_W02 wymienia właściwości biocenozy oraz opisuje strukturę fizyczną i biotyczną (organizację) biocenozy wykład, ćwiczenia laboratoryjne, egzamin pisemny, raport z ćw. P_W03
wyjaśnia koncepcję ekosystemu, w tym opisuje przepływ energii przez ekosystem i cykle biogeochemiczne podstawowych pierwiastków i związków wykład
egzamin pisemny P_W04
charakteryzuje typy dynamiki biocenoz, w tym antropogeniczne przekształcenia biocenoz wykład
egzamin pisemny P_W05
wymienia i charakteryzuje najważniejsze typy biocenoz występujących w Polsce wykład
egzamin pisemny UMIEJĘTNOŚCI P_U01 rozumie metodę zdjęć fitosocjologicznych wiczenia laboratoryjne raport z ćw., obserwacja pracy studenta P_U02 klasyfikuje dane zbiorowisko roślinne do wyższych syntaksonów posługując się kluczem do oznaczania zbiorowisk ćwiczenia laboratoryjne raport z ćw., obserwacja pracy studenta P_U03 rozpoznaje podstawowe formy antropogenicznych odkształceń biocenoz na podstawie składu gatunkowego ćwiczenia laboratoryjne raport z ćw., obserwacja pracy studenta P_U04 wykorzystuje metody komputerowe do opisu i klasyfikacji fitocenoz ćwiczenia laboratoryjne raport z ćw., obserwacja pracy na ćwiczeniach P_U05 potrafi określić warunki siedliskowe miejsca na podstawie występującego zbiorowiska roślinnego stosując metody fitoindykacyjne ćwiczenia laboratoryjne raport z ćw., obserwacja pracy na ćwiczeniach KOMPETENCJE SPOŁECZNE P_K01
posiadł umiejętność pracy w grupie ćwiczenia laboratoryjne, obserwacja pracy na ćwiczeniach
Weryfikacja nastąpi przez odpowiedzi na pytania zadane na egzaminie z bloku pytań ,,Teoria układów ekologicznych”. Przykładowe pytanie: co to są reguły zrzeszania się gatunków? P_W02 - Weryfikacja nastąpi przez odpowiedzi na pytania zadane na egzaminie z bloku pytań „ P_W03 Weryfikacja nastąpi przez odpowiedzi na pytania zadane na egzaminie z bloku pytań „Koncepcja i właściwości ekosystemów”. Przykład pytania: Co to jest poziom troficzny i łańcuch troficzny? P_W04 - Weryfikacja nastąpi przez odpowiedzi na pytania zadane na egzaminie z bloku pytań „Dynamika biocenoz i ekosystemów”. Przykład pytania: Jak przebiega sukcesja lasu grądowego i boru sosnowego na gruntach porolnych? P_W05 - Weryfikacja nastąpi przez odpowiedzi na pytania zadane na egzaminie z bloku pytań „Biocenozy i ekosystemy wodne i torfowiskowe” i „Biocenozy i ekosystemy leśne i trawiaste”. Przykład pytania do jakich syntaksonów i czym się charakteryzują zbiorowiska łęgowe? Umiejętności P_U01 Rozumie metodę zdjęcia fitosocjologicznego podczas ćwiczeń laboratoryjnych P_U02 Podczas ćwiczeń laboratoryjnych poprawnie klasyfikuje zbiorowisko do wyższych syntaksonów posługując się kluczem do oznaczania zbiorowisk P_U03 Podczas ćwiczeń laboratoryjnych wnioskuje o potencjalnych formach degradacji i odkształceń fitocenoz, spowodowanych działalnością człowieka, na podstawie obecności gatunków synantropijnych P_U04 Podczas ćwiczeń laboratoryjnych poprawnie stosuje metody komputerowe (analizę skupień i metody ordynacyjne) do grupowania zdjęć fitosocjologicznych i klasyfikacji zbiorowisk roślinnych P_U05 Podczas ćwiczeń laboratoryjnych poprawnie określa warunki siedliskowe danego miejsca na podstawie metod fitoindykacyjnych z wykorzystaniem liczb ekologicznych Zarzyckiego i Ellenberga Kompetencje społeczne P_K01 Obserwacja pracy studenta podczas zajęć laboratoryjnych i ćwiczeniowych 8. Opis zasad zaliczania przedmiotu i sposobu ustalania oceny końcowej z przedmiotu Podstawą zaliczenia przedmiotu jest zaliczenie na ocenę pozytywną (3,0 i więcej) każdej formy zajęć, tzn. wykładów, ćwiczeń laboratoryjnych. Ocena końcowa z przedmiotu jest określona na podstawie średniej arytmetycznej ocen z egzaminu oraz ćwiczeń laboratoryjnych, przy przyjęciu następujących reguł zaokrąglania: a) jeśli pierwsza i druga cyfra po przecinku tworzą liczbę poniżej 25 wówczas ocenę zaokrąglamy w dół do jedności, np. jeśli średnia równa jest 4,24, to ocena wynosi dobry (4,0), b) jeśli pierwsza i druga cyfra po przecinku tworzą liczbę 25 i więcej wówczas ocenę zaokrąglamy w górę do oceny „plus”, np. jeśli średnia równa jest 4,25, to ocena wynosi dobry plus (4,5), c) jeśli pierwsza i druga cyfra po przecinku tworzą liczbę poniżej 75 wówczas ocenę zaokrąglamy w dół do oceny „plus”, np. jeśli średnia równa jest 4,74, to ocena wynosi dobry plus (4,5), d) jeśli pierwsza i druga cyfra po przecinku tworzą liczbę 75 i więcej wówczas ocenę zaokrąglamy w górę do jedności, np. jeśli średnia równa jest 4,75, to ocena wynosi bardzo dobry (5,0). 9. Opis form zajęć a) Wykłady Treści programowe (tematyka zajęć): 1. Teoria układów ekologicznych. Koncepcja i właściwości biocenozy: poziomy organizacji życia; definicje układu biologicznego i ekologicznego; rodzaje układów ekologicznych; pierwotny i wtórny cykl zależności ekologicznych; rodzaje koakcji wewnątrz i międzygatunkowych; zasada jedności organizmu i środowiska,; pojęcie środowiska, siedliska i biotopu; klasyfikacje czynników środowiskowych; definicja biocenozy, właściwości biocenozy, kryteria wyróżniania biocenoz, zasady biocenotyczne, wzorce w biocenozach, wskaźniki biocenotyczne. 2. Struktura fizyczna biocenozy; klasyfikacje składników biocenozy; pojęcie fitocenozy, zoocenozy, mikocenozy i mikrobiocenozy; obszar i granice biocenoz; pojęcie „charakterystycznego składu gatunkowego” biocenozy; amplitudy ekologiczne gatunków budujących biocenozę i ich klasyfikacja (gatunki charakterystyczne, towarzyszące, przechodzące, przypadkowe); dominacja ekologiczna gatunków w biocenozie i pojęcie edyfikatorów; różnorodność biologiczna biocenoz (bogactwo gatunkowe i różnorodność gatunkowa); formy wzrostu i formy życiowe roślin oraz spektrum biologiczne biocenoz; struktura przestrzenna pionowa (warstwowość) i pozioma (mozaikowatość i strefowość), jednostki struktury przestrzennej (stratocenozy i merocenozy). 3. Klasyfikacja biocenoz. System fitosocjologiczny Brauna-Blanqueta: pojęcie i definicje: płatów roślinności, fitocenozy, konkretnego zbiorowiska roślinnego i fitocenonu (zbiorowiska roślinnego w ujęciu W. Matuszkiewicza); metoda zdjęć fitosocjologicznych Brauna-Blanqueta; cechy analityczne fitocenoz: budowa warstwowa, ilościowość, towarzyskość, żywotność i okresowość; procedura konstruowania tabeli fitosocjologicznej i budowa tabeli fitosocjologicznej; cechy syntetyczne zbiorowisk roślinnych: stałość fitosocjologiczna, wierność fitosocjologiczna i syntetyczne ujęcie stosunków ilościowych (średnia ilościowość, współczynnik pokrycia, ilościowość grupowa); pojęcie zespołu roślinnego; pojęcie płatu zespołu; gatunki charakterystyczne, wyróżniające i towarzyszące w zespole; pojęcie charakterystycznej kombinacji gatunków zespołu; budowa systemu syntaksonomicznego zespołów i zbiorowisk roślinnych (fitosocjologicznego systemu klasyfikacyjnego), pojęcie syntaksonu (klasa zespołów, rząd zespołów, związek zespołów, zespół, podzespół, wariant, facja); nazewnictwo syntaksonów; zróżnicowanie roślinności Polski .4. Struktura biotyczna biocenozy (organizacja biocenozy): klasyfikacje oddziaływań (interakcji) między gatunkami ze względu na ich mechanizm i skutki; interakcje i mechanizmy współwystępowania gatunków w biocenozach: interakcje antagonistyczne i nieantagonistyczne, konkurencja, drapieżnictwo, roślinożerność, pasożytnictwo, chorobotwórczość, amensalizm, komensalizm, protokooperacja, mutualizm, symbioza; koncepcja niszy ekologicznej; gatunki kluczowe i dominujące w biocenozie; definicja struktury troficznej biocenozy, łańcuch troficzny, łańcuchy spasania i detrytusowe, sieć troficzna i poziomy troficzne w biocenozie; pojęcie struktury konkurencyjnej, struktura dominacji, struktura troficzna pierwotna i wtórna, pojęcie zespołów pierwotnych i zastępczych, zespół konkurencyjny, znaczenie struktury konkurencyjnej w utrzymaniu równowagi w biocenozie; pojęcie struktury paratroficznej, rodzaje interakcji paratroficznych gatunków w biocenozie, chemomediatory (chemoregulatory) w biocenozie, rodzaje oddziaływań biochemiczno ekologicznych, funkcje chemomediatorów w oddziaływaniach nietroficznych, rola struktury paratroficznej w utrzymaniu równowagi ekologicznej biocenozy. 5. Koncepcja i właściwości ekosystemów: definicja ekosystemu, komponenty ekosystemu, model ekosystemu; budżet energetyczny autotrofów i heterotrofów; pojęcie biomasy (świeża i sucha); rodzaje produkcji w ekosystemie (produkcja pierwotna brutto i netto oraz produkcja wtórna); przepływ energii w łańcuchu troficznym; piramidy troficzne – liczebności, biomasy, energii; wskaźniki wydajności ekologicznych; cykle biogeochemiczne: definicja, rodzaje, rola w ekosystemie i biosferze; cykle węgla, azotu, fosforu i siarki; rozmieszczenie produkcji pierwotnej na świecie i produktywność ekosystemów; ekosystemy autotroficzne i heterotroficzne .6. Dynamika biocenoz i ekosystemów: typy dynamiki układów ekologicznych; sukcesja – jej typy, przebieg, przyczyny i prawidłowości; przykłady serii ekologicznych (sukcesja jezior, sukcesja wtórna na lądach); stabilność biocenoz i ekosystemów: stałość układu, odporność, równowaga dynamiczna, samoregulacja; stabilność układu. 7. Antropogeniczne przekształcenia biocenoz: niszczenie i fragmentacja siedlisk: definicja fragmentacji, cechy siedlisk rozdrobnionych, wzorce rozmieszczenia siedlisk po fragmentacji; zaburzenia siedlisk: zanieczyszczenia środowiska, zmiana klimatu, wprowadzenie nowych gatunków, nadmierna eksploatacja zasobów; koncepcja faz degeneracji zbiorowisk roślinnych; koncepcja form degeneracji fitocenoz leśnych; klasyfikacja zbiorowisk ze względu na ich reakcję na wpływy antropogeniczne. 8. Biocenozy i ekosystemy wodne i torfowiskowe: klasyfikacja ekologiczna organizmów wodnych (zespoły ekologiczne organizmów); czynniki ograniczające rozwój organizmów w jeziorach, stawach i rzekach (temperatura, oświetlenie, zawartość tlenu); rozmieszczenie jezior w Polsce; strefy życia w jeziorze; biocenozy litoralu, pelagialu i profundalu oraz biocenozy bentoniczne; klasyfikacja troficzna jezior; lądowacenie jezior (sukcesja ekologiczna w jeziorach); wody płynące (źródła, potoki i rzeki); definicja torfu i torfowiska; proces torfotwórczy i czynniki kształtujące powstawanie różnych typów torfowisk; torfowiska niskie, przejściowe i wysokie; stopień zatorfienia powierzchni Polski i rozmieszczenie torfowisk; rola torfowisk w środowisku przyrodniczym.9. Biocenozy i ekosystemy leśne i trawiaste: struktura fizyczna biocenoz leśnych; produktywność ekosystemów leśnych; udział lasów w szacie roślinnej Polski i rozmieszczenie głównych kompleksów leśnych; funkcje lasu; budowa drzewostanu, skład runa, siedlisko (gleby i warunki topograficzne), zróżnicowanie fitosocjologiczne i rozmieszczenie w Polsce: olsów, łęgów, grądów i buczyn oraz borów sosnowych, świerkowych i mieszanych w Polsce; pojęcie zbiorowisk naturalnych i półnaturalnych; struktura fizyczna zbiorowisk trawiastych; rodzaje zbiorowisk trawiastych, siedliska i rozpowszechnienie w Polsce; podstawowe gatunki roślin łąkowych; produktywność ekosystemu łąkowego i pastwiskowego. Metody dydaktyczne: wykład z prezentacją multimedialną; w trakcie wykładu przerwy na pytania zadawane przez studentów. Forma i kryteria zaliczenia: warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu pisemnego przeprowadzonego na końcu kursu w sesji egzaminacyjnej; zgodnie z regulaminem studiów w sesji podstawowej wyznaczone są dwa terminy egzaminu, zaś w sesji poprawkowej jeden. Każda odpowiedź jest punktowana od 0 do 1 pkt. (co 0,25 pkt.); egzamin jest zaliczany jeśli student uzyska co najmniej 2,5 punkta. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Literatura podstawowa do tematów 1-3 i 5-8: Banaszak J. & Wiśniewski H. Podstawy ekologii. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003. Mackenzie A., Ball S. A. & Virdee S. R. Ekologia. Krótkie wykłady. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007. Weiner J. Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik ekologii ogólnej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999. Literatura podstawowa do tematów 4 i 9-10: Wysocki C. & Sikorski P. Zarys fitosocjologii stosowanej. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2000. Literatura uzupełniająca: Falińska K. Ekologia roślin. Podstawy teoretyczne, populacja, zbiorowisko, procesy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996. Kajak Z. Hydrobiologia – Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998. Krebs C. J. Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996. Matuszkiewicz W. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000. Szata roślinna Polski. Tom I. Opracowanie zbiorowe pod redakcją W. Szafera i K. Zarzyckiego. PWN, Warszawa 1977. Trojan P. Ekologia ogólna. PWN, Warszawa 1977.
Treści programowe (tematyka zajęć):
Rhynchosporetum albae, Querco roboris–Pinetum). Blok zajęć obejmuje: a. analizę cech strukturalnych fitocenoz dokonaną na podstawie tabel fitosocjologicznych, tj.: bogactwo gatunkowe, struktura taksonomiczna składu gatunkowego, spektrum biologiczne, struktura pionowa, częstość występowania gatunków w danym typie fitocenoz (fitocenonie), struktura dominacji; b. analizę porównawczą badanych fitocenonów. 2. Zastosowanie metod analizy wielowymiarowej oraz analizy skupień w badaniach biocenotycznych z wykorzystaniem programu pakietu R oraz wykorzystanie programu JUICE do analizy danych fitosocjologicznych =– zajęcia w pracowni komputerowej. Blok zajęć obejmuje: a. analizę podobieństwa florystycznego zdjęć fitosocjologicznych za pomocą współczynników Jaccarda i odległości euklidesowej metodą Warda i UPGMA. b. pośrednią i bezpośrednią analizę gradientową (analiza głównych składowych PCA, nietendencyjna analiza zgodności DCA, kanoniczna analiza korespondencji CCA). c. obliczanie wybranych współczynników bioróżnorodności alfa i beta biocenoz, d. ocenę warunków siedliskowych na podstawie metod fitoindykacyjnych z wykorzystaniem liczb Ellenberga i Zarzyckiego 3. Repetytorium i zaliczenie zajęć. Metody dydaktyczne: instruktaż (z wykorzystaniem sprzętu multimedialnego) i samodzielna praca studentów w grupach (na sali ćwiczeń, w pracowni komputerowej) pod opieką nauczyciela akademickiego; praca z komputerem z wykorzystaniem specjalistycznych programów. Forma i warunki zaliczenia: Warunkiem zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych jest: 1. obecność na zajęciach: dopuszcza się trzy usprawiedliwione nieobecności, które należy odrobić; 2. uzyskanie pozytywnych ocen z prac semestralnych; 3. uzyskanie co najmniej 10 punktów zaliczeniowych z ćwiczeń i repetytorium; punkty zaliczeniowe obejmują: - ocenę pracy studenta podczas zajęć (do 5 pkt.), - ocenę z repetytorium (do 15 pkt.). Wykaz literatury podstawowej: Banaszak J. & Wiśniewski H. Podstawy ekologii. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003. Dzwonko Z. 2007. Przewodnik do badań fitosocjologicznych. Sorus Czachorowski S. Opisywanie biocenozy – zoocenologia. Skrypt elektroniczny dla magistrantów, Olsztyn 2006. Falińska K. Ekologia roślin. Podstawy teoretyczne, populacja, zbiorowisko, procesy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996. Szata roślinna Polski. Tom I. Opracowanie zbiorowe pod redakcją W. Szafera i K. Zarzyckiego. PWN, Warszawa 1977. Wysocki C. & Sikorski P. Zarys fitosocjologii stosowanej. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2000. Yüklə 71,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|